Korrupsiyani idrok etish indeksi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2021-yilgi korrupsiyani idrok etish indeksiga koʻra mamlakatlar va hududlar oʻsish tartibida koʻrsatilgan xarita
  89 dan yuqori ball
  80 dan 89 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  70 dan 79 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  60 dan 69 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  50 dan 59 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  40 dan 49 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  30 dan 39 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  20 dan 29 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  10 dan 19 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball
  10 dan past ball
  Maʼlumotlar mavjud emas

Korrupsiyani idrok etish indeksi (CPI) „mutaxassislar baholashlari va fikr soʻrovlari asosida aniqlangan davlat sektoridagi[1] korrupsiya darajasi boʻyicha“ mamlakatlar reytingini belgilovchi indeksdir[2]. CPI odatda korrupsiyani „shaxsiy manfaatlar uchun ishonib topshirilgan vakolatni suiisteʼmol qilish“ deb taʼriflaydi[3]. Indeks 1995-yildan beri Transparency International nohukumat tashkiloti tomonidan har yili chop etiladi[4].

2022-yil yanvar oyida chop etilgan 2021-yilgi CPI 2020-yil 1-maydan 2021-yil 30-aprelgacha boʻlgan vaqt oraligʻidagi vaziyat asosida 180 ta davlatga „100 (juda toza) dan 0 (oʻta korrupsiyalashgan) shkalasi boʻyicha“ oʻrin berib chiqqan[5]. Daniya, Yangi Zelandiya, Finlandiya, Singapur hamda Shvetsiya dunyodagi eng kam korrupsiyaga uchragan davlatlar sifatida qabul qilinadi va xalqaro moliyaviy shaffoflik reytingida doimiy ravishda yuqori oʻrinlarda turadi, eng yuqori korrupsiyaga uchragan davlatlar esa Suriya, Somali (ikkalasi 13 ball) va Janubiy Sudandir (11 ball)[6].

Yoʻnalishlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Transparency International Passau universiteti Johann Graf Lambsdorffga CPIni ishlab chiqarishni topshirdi[7]. 2012-yilgi CPI 12 ta turli institutlarning 16 ta soʻrovlari va baholashlarini oʻz ichiga oladi[8]. 13 ta soʻrovlar/baholar ishbilarmonlar fikri soʻrovi yoki bir guruh tahlilchilarning baholashlari boʻyicha olib borilgan[3]. Dastlabki CPIlar jamoatchilik fikrini oʻrganishdan foydalanib belgilangan[9]. Muassasalar[10]:

  • Afrika taraqqiyot banki (Kot-d’Ivuarda joylashgan)
  • Bertelsmann jamgʻarmasi (Germaniyada joylashgan)
  • Economist Intelligence Unit (Buyuk Britaniyada joylashgan)
  • Freedom House (AQShda joylashgan)
  • Global Insight (dunyoda asoslangan)
  • Xalqaro menejmentni rivojlantirish instituti (Shveysariyada joylashgan)
  • Siyosiy va iqtisodiy tavakkalchilik boʻyicha maslahat xizmati (Gonkongda joylashgan)
  • PRS Group, Inc., (AQShda joylashgan)
  • Jahon iqtisodiy forumi
  • Jahon banki
  • Jahon adolat loyihasi (AQShda joylashgan)

CPIda qatnashish uchun mamlakatlar kamida uchta manba tomonidan baholanishi kerak[9]. CPI korrupsiyaning mutlaq darajasini oʻlchash qiyinligi sababli korrupsiyani qabul qilish haqidagi fikrlarga tayanib uni ishlab chiqadi[11].

Yaroqlilik[tahrir | manbasini tahrirlash]

2002-yilda chop etilgan tadqiqot korrupsiyani idrok etish indeksi va korrupsiyaning boshqa ikkita ishonchli vakili: qora bozor faoliyati va tartibga solishning yuqoriligi oʻrtasida „juda kuchli muhim korrelyatsiya“ borligini aniqladi.

Har uchala koʻrsatkich ham aholi jon boshiga real yalpi ichki mahsulot (RYaIM/Ah) bilan juda muhim korrelyatsiyaga ega edi; Korrupsiyani idrok etish indeksining RYaIM/Ah bilan bogʻliqligi eng kuchlisi edi[12]. (Eʼtibor bering, ushbu shkala boʻyicha pastroq reyting koʻproq korrupsiyani aks ettiradi, shuning uchun RYaIM yuqori boʻlgan mamlakatlarda korrupsiya kamroq boʻlgan).

Global taraqqiyot markazidan Alex Cobham 2013-yilda korrupsiyani idrok etish indeksini nashr etuvchi Transparency International tashkilotining „koʻplab xodimlari va boʻlimlari“ indeks bilan bogʻliq xavotirlarga „ichki norozilik“ bildirishini maʼlum qildi. Indeksning asl yaratuvchisi Johann Graf Lambsdorff 2009-yilda indeks ustida ishlashdan voz kechib: „1995-yilda men korrupsiyani idrok etish indeksini ixtiro qildim va oʻshandan beri uni tuzib kelmoqdaman, bu esa TIni xalqaro eʼtibor markaziga qoʻygan. 2009-yil avgust oyida men TI boshqaruvchi direktori Cobus de Swardtga korrupsiyani idrok etish indeksini oʻtkazishga endi tayyor emasligim haqida xabar berdim“, — deydi[13].

Iqtisodiy oqibatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2007- va 2008-yillarda chop etilgan ilmiy maqolalar CPI tomonidan belgilangan korrupsiyani idrok etishning iqtisodiy oqibatlarini oʻrganib chiqdi. Tadqiqotchilar yuqori CPI va yuqori uzoq muddatli iqtisodiy oʻsish oʻrtasidagi bogʻliqlikni[14], shuningdek, mamlakatning CPI ballidagi har bir birlik oʻsishi uchun YaIM darajasining 1,7 % ga oʻsishi kerakligini aniqladilar[15]. Bundan tashqari, yuqori CPI ballini mamlakatdagi xorijiy investitsiyalarning yuqori sur’atlari bilan bogʻlaydigan hokimiyat qonuniga bogʻliqligi ham koʻrsatilgan.

Reytinglar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Izoh:

Ballar Kamroq korrupsiyalashgan deb qabul qilinadi Koʻproq korrupsiyalashgan deb qabul qilinadi
99-90 89-80 79-70 69-60 59-50 49-40 39-30 29-20 19-10 9-0

2012—2021-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Korrupsiyani idrok etish indeksi jadvali[16]:

# Mamlakat yoki mintaqa 2021 2020[17] 2019[18] 2018[19] 2017[20] 2016[21] 2015[22] 2014[23] 2013[24] 2012[25]
Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball  Δ  Ball
1 Daniya bayrogʻi Daniya
88
88
1
87
Decrease 1
88
88
Decrease 2
90
Decrease 1
91
Decrease 1
92
1
91
1
90
1 Yangi Zelandiya bayrogʻi Yangi Zelandiya
88
88
1
87
87
Decrease 2
89
Decrease 1
90
Decrease 1
91
91
91
1
90
1 Finlandiya bayrogʻi Finlandiya
88
3
85
Decrease 1
86
1
85
85
Decrease 4
89
Decrease 1
90
1
89
89
Decrease 1
90
4 Singapur bayrogʻi Singapur
85
85
85
85
1
84
84
Decrease 1
85
1
84
Decrease 2
86
Decrease 1
87
4 Shvetsiya bayrogʻi Shvetsiya
85
85
85
85
1
84
Decrease 4
88
Decrease 1
89
2
87
Decrease 2
89
1
88
4 Norvegiya bayrogʻi Norvegiya
85
1
84
84
84
Decrease 1
85
85
Decrease 2
87
1
86
86
1
85
7 Shveytsariya bayrogʻi Shveysariya
84
Decrease 1
85
85
85
85
Decrease 1
86
86
86
1
85
Decrease 1
86
8 Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya
82
82
82
82
82
Decrease 1
83
Decrease 4
87
4
83
83
Decrease 1
84
10 Olmoniya bayrogʻi Germaniya
80
80
80
80
Decrease 1
81
81
81
2
79
1
78
Decrease 1
79
9 Lyuksemburg bayrogʻi Lyuksemburg
81
1
80
80
Decrease 1
81
Decrease 1
82
1
81
81
Decrease 1
82
2
80
80
18 Avstraliya bayrogʻi Avstraliya
73
Decrease 4
77
77
77
77
Decrease 2
79
79
Decrease 1
80
Decrease 1
81
Decrease 4
85
13 Kanada bayrogʻi Kanada
74
Decrease 3
77
77
Decrease 4
81
Decrease 1
82
82
Decrease 1
83
2
81
81
Decrease 3
84
12 Gon Kong bayrogʻi Gonkong
76
Decrease 1
77
1
76
76
Decrease 1
77
77
2
75
1
74
Decrease 1
75
Decrease 2
77
11 Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik
78
1
77
77
Decrease 3
80
Decrease 2
82
1
81
81
3
78
2
76
2
74
13 Avstriya bayrogʻi Avstriya
74
Decrease 2
76
Decrease 1
77
1
76
1
75
75
Decrease 1
76
4
72
3
69
69
18 Belgiya bayrogʻi Belgiya
73
Decrease 3
76
1
75
75
75
Decrease 2
77
77
1
76
1
75
75
13 Estoniya bayrogʻi Estoniya
74
Decrease 1
75
1
74
1
73
2
71
1
70
70
1
69
1
68
4
64
13 Islandiya bayrogʻi Islandiya
74
Decrease 1
75
Decrease 3
78
2
76
Decrease 1
77
Decrease 1
78
Decrease 1
79
79
1
78
Decrease 4
82
18 Yaponiya bayrogʻi Yaponiya
73
Decrease 1
74
1
73
73
73
1
72
Decrease 3
75
Decrease 1
76
2
74
74
13 Irlandiya bayrogʻi Irlandiya
74
2
72
Decrease 2
74
1
73
Decrease 1
74
1
73
Decrease 2
75
1
74
2
72
3
69
24 BAA bayrogʻi Birlashgan Arab Amirliklari
69
Decrease 2
71
71
1
70
Decrease 1
71
5
66
Decrease 4
70
70
1
69
1
68
18 Urugvay bayrogʻi Urugvay
73
2
71
71
1
70
70
Decrease 1
71
Decrease 3
74
1
73
73
1
72
22 Fransiya bayrogʻi Fransiya
71
1
69
69
Decrease 3
72
2
70
1
69
Decrease 1
70
1
69
Decrease 2
71
71
25 Butan bayrogʻi Butan
68
68
68
68
1
67
2
65
65
65
2
63
63
27 Chili bayrogʻi Chili
67
67
67
67
67
1
66
Decrease 4
70
Decrease 3
73
2
71
Decrease 1
72
27 AQSH bayrogʻi AQSh
67
67
Decrease 2
69
Decrease 2
71
Decrease 4
75
1
74
Decrease 2
76
2
74
1
73
73
23 Seyshell orollari bayrogʻi Seyshell orollari
70
4
66
66
66
6
60
5
55
55
1
54
2
52
25 Tayvan bayrogʻi Tayvan
68
2
65
65
2
63
63
2
61
Decrease 1
62
1
61
61
61
29 Barbados bayrogʻi Barbados
65
1
64
2
62
Decrease 6
68
68
7
61
74
Decrease 1
75
Decrease 1
76
30 Bagamalar bayrogʻi Bagam orollari
64
1
63
Decrease 1
64
Decrease 1
65
65
Decrease 1
66
71
71
71
31 Qatar bayrogʻi Qatar
63
63
1
62
62
Decrease 1
63
2
61
Decrease 10
71
2
69
1
68
68
32 Janubiy Koreya bayrogʻi Koreya Respublikasi
62
1
61
2
59
2
57
3
54
1
53
Decrease 3
56
1
55
55
Decrease 1
56
32 Portugaliya bayrogʻi Portugaliya
62
1
61
Decrease 1
62
Decrease 2
64
1
63
1
62
Decrease 1
63
63
1
62
Decrease 1
63
34 Litva bayrogʻi Litva
61
1
60
60
1
59
59
59
Decrease 2
61
3
58
1
57
3
54
34 Ispaniya bayrogʻi Ispaniya
61
Decrease 1
62
62
4
58
1
57
Decrease 1
58
58
Decrease 2
60
1
59
Decrease 6
65
45 Botsvana bayrogʻi Botsvana
55
Decrease 5
60
Decrease 1
61
61
61
1
60
Decrease 3
63
63
1
64
Decrease 1
65
35 Bruney bayrogʻi Bruney
60
60
Decrease 3
63
1
62
4
58
60
5
55
36 Isroil bayrogʻi Isroil
59
Decrease 1
60
60
Decrease 1
61
Decrease 1
62
Decrease 2
64
3
61
1
60
Decrease 1
61
1
60
41 Sloveniya bayrogʻi Sloveniya
57
Decrease 3
60
60
60
Decrease 1
61
61
1
60
2
58
1
57
Decrease 4
61
36 Saint Vincent va Grenadinlar bayrogʻi Sent Vinsent va Grenadinlar
59
59
59
1
58
58
Decrease 2
60
67
5
62
62
39 Kabo-Verde bayrogʻi Kabo-Verde
58
58
58
1
57
2
55
Decrease 4
59
4
55
Decrease 2
57
Decrease 1
58
Decrease 2
60
39 Kosta Rika bayrogʻi Kosta Rika
58
1
57
1
56
56
Decrease 3
59
1
58
3
55
1
54
1
53
Decrease 1
54
52 Kipr bayrogʻi Kipr
53
Decrease 4
57
Decrease 1
58
Decrease 1
59
2
57
2
55
Decrease 6
61
Decrease 2
63
63
Decrease 3
66
36 Latviya bayrogʻi Latviya
59
2
57
1
56
Decrease 2
58
58
1
57
2
55
55
2
53
4
49
45 Gruziya bayrogʻi Gruziya
55
Decrease 1
56
56
Decrease 2
58
2
56
Decrease 1
57
5
52
52
3
49
Decrease 3
52
42 Polsha bayrogʻi Polsha
56
56
Decrease 2
58
Decrease 2
60
60
Decrease 2
62
62
1
61
1
60
2
58
42 Saint Lucia bayrogʻi Sent Lusiya
56
56
1
55
55
55
Decrease 5
60
71
71
45 Dominika bayrogʻi Dominika
55
55
55
Decrease 2
57
57
Decrease 2
59
58
58
58
49 Chexiya bayrogʻi Chexiya
54
54
Decrease 2
56
Decrease 3
59
2
57
2
55
Decrease 1
56
5
51
3
48
Decrease 1
49
56 Oman bayrogʻi Ummon
52
Decrease 2
54
2
52
52
8
44
Decrease 1
45
45
45
Decrease 2
47
47
52 Ruanda bayrogʻi Ruanda
53
Decrease 1
54
1
53
Decrease 3
56
1
55
1
54
54
5
49
Decrease 4
53
53
52 Grenada bayrogʻi Grenada
53
53
53
Decrease 1
52
52
Decrease 4
56
42 Italiya bayrogʻi Italiya
56
3
53
53
1
52
2
50
3
47
3
44
1
43
43
1
42
49 Malta bayrogʻi Malta
54
1
53
Decrease 1
54
54
Decrease 2
56
1
55
Decrease 1
56
1
55
Decrease 1
56
Decrease 1
57
49 Mavritsiya bayrogʻi Mavrikiy
54
1
53
1
52
1
51
1
50
Decrease 4
54
1
53
Decrease 1
54
2
52
Decrease 5
57
52 Saudiya Arabistoni bayrogʻi Saudiya Arabistoni
53
53
53
4
49
49
3
46
Decrease 6
52
3
49
3
46
2
44
62 Malayziya bayrogʻi Malayziya
48
Decrease 3
51
Decrease 2
53
6
47
47
Decrease 2
49
Decrease 1
50
Decrease 2
52
2
50
1
49
58 Namibiya bayrogʻi Namibiya
49
Decrease 2
51
Decrease 1
52
Decrease 1
53
2
51
Decrease 1
52
Decrease 1
53
4
49
1
48
48
58 Yunoniston bayrogʻi Gretsiya
49
Decrease 1
50
2
48
3
45
Decrease 3
48
4
44
Decrease 2
46
3
43
3
40
4
36
58 Armaniston
49
49
7
42
7
35
35
2
33
Decrease 2
35
Decrease 2
37
1
36
2
34
58 Iordaniya bayrogʻi Iordaniya
49
49
1
48
Decrease 1
49
1
48
48
Decrease 5
53
4
49
4
45
Decrease 3
48
56 Slovakiya bayrogʻi Slovakiya
52
2
49
Decrease 1
50
50
50
Decrease 1
51
51
1
50
3
47
1
46
82 Belorussiya bayrogʻi Belarus
41
Decrease 6
47
2
45
1
44
44
4
40
8
32
1
31
2
29
Decrease 2
31
63 Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya
47
47
47
Decrease 1
48
Decrease 1
49
49
Decrease 2
51
3
48
48
2
46
64 Kuba bayrogʻi Kuba
46
Decrease 1
47
Decrease 1
48
1
47
47
47
47
1
46
46
Decrease 2
48
66 San Tome va Prinsipi bayrogʻi San Tome va Prinsipi
45
Decrease 2
47
1
46
46
46
46
4
42
42
42
42
64 Montenegro bayrogʻi Chernogoriya
46
1
45
45
45
Decrease 1
46
1
45
1
44
2
42
Decrease 2
44
3
41
73 Senegal bayrogʻi Senegal
43
Decrease 2
45
45
45
45
45
1
44
1
43
2
41
5
36
78 Bolgariya bayrogʻi Bolgariya
42
Decrease 2
44
1
43
1
42
Decrease 1
43
2
41
41
Decrease 2
43
2
41
41
73 Vengriya bayrogʻi Vengriya
43
Decrease 1
44
44
Decrease 2
46
1
45
Decrease 3
48
Decrease 3
51
Decrease 3
54
54
Decrease 1
55
70 Jamaika bayrogʻi Yamayka
44
44
1
43
Decrease 1
44
44
5
39
Decrease 2
41
3
38
38
38
66 Ruminiya bayrogʻi Ruminiya
45
1
44
44
Decrease 3
47
Decrease 1
48
48
2
46
3
43
43
Decrease 1
44
70 Janubiy Afrika bayrogʻi Janubiy Afrika Respublikasi
44
44
44
1
43
43
Decrease 2
45
1
44
44
2
42
Decrease 1
43
70 Tunis bayrogʻi Tunis
44
44
1
43
43
1
42
1
41
3
38
Decrease 2
40
Decrease 1
41
41
73 Gana bayrogʻi Gana
43
43
2
41
41
1
40
Decrease 3
43
Decrease 4
47
Decrease 1
48
2
46
1
45
85 Maldivalar bayrogʻi Maldiv
40
Decrease 3
43
14
29
Decrease 2
31
Decrease 2
33
Decrease 3
36
66 Vanuatu bayrogʻi Vanuatu
45
2
43
3
46
46
Decrease 3
43
96 Argentina bayrogʻi Argentina
38
Decrease 4
42
Decrease 3
45
5
40
1
39
3
36
4
32
Decrease 2
34
34
Decrease 1
35
78 Bahrayn bayrogʻi Bahrayn
42
42
42
6
36
36
Decrease 7
43
Decrease 8
51
2
49
1
48
Decrease 3
51
66 Xitoy bayrogʻi Xitoy
45
3
42
1
41
2
39
Decrease 2
41
1
40
3
37
1
36
Decrease 4
40
1
39
73 Quvayt bayrogʻi Quvayt
43
1
42
2
40
Decrease 1
41
2
39
Decrease 2
41
Decrease 8
49
5
44
1
43
Decrease 1
44
73 Solomon Orollari bayrogʻi Solomon Orollari
43
1
42
42
Decrease 2
44
5
39
Decrease 3
42
78 Benin bayrogʻi Benin
42
1
41
41
1
40
1
39
3
36
Decrease 1
37
Decrease 2
39
3
36
36
87 Gayana bayrogʻi Gayana
39
Decrease 2
41
1
40
3
37
Decrease 1
38
4
34
5
29
Decrease 1
30
3
27
Decrease 1
28
96 Lesoto bayrogʻi Lesoto
38
Decrease 3
41
1
40
Decrease 1
41
Decrease 1
42
3
39
Decrease 5
44
Decrease 5
49
49
4
45
78 Burkina Faso bayrogʻi Burkina Faso
42
2
40
40
Decrease 1
41
Decrease 1
42
42
4
38
38
38
38
85 Hindiston bayrogʻi Hindiston
40
40
Decrease 1
41
41
1
40
40
2
38
38
2
36
36
87 Marokash bayrogʻi Marokash
39
Decrease 1
40
Decrease 1
41
Decrease 2
43
3
40
3
37
1
36
Decrease 3
39
2
37
37
82 Sharqiy Timor bayrogʻi Sharqiy Timor
41
1
40
2
38
3
35
Decrease 3
38
3
35
7
28
28
Decrease 2
30
Decrease 3
33
82 Trinidad va Tobago bayrogʻi Trinidad va Tobago
41
1
40
40
Decrease 1
41
41
6
35
Decrease 4
39
1
38
38
Decrease 1
39
96 Turkiya bayrogʻi Turkiya
38
Decrease 2
40
1
39
Decrease 2
41
1
40
Decrease 1
41
Decrease 1
42
Decrease 3
45
Decrease 5
50
1
49
87 Kolumbiya bayrogʻi Kolumbiya
39
39
2
37
1
36
Decrease 1
37
37
37
37
1
36
36
105 Ekvador bayrogʻi Ekvador
36
Decrease 3
39
1
38
4
34
2
32
1
31
Decrease 1
32
Decrease 1
33
Decrease 2
35
3
32
96 Braziliya bayrogʻi Braziliya
38
38
3
35
35
Decrease 2
37
Decrease 3
40
2
38
Decrease 5
43
1
42
Decrease 1
43
87 Efiopiya bayrogʻi Efiopiya
39
1
38
1
37
3
34
Decrease 1
35
1
34
1
33
33
33
33
102 Qozogʻiston bayrogʻi Qozogʻiston
37
Decrease 1
38
4
34
3
31
31
2
29
1
28
Decrease 1
29
3
26
Decrease 2
28
105 Peru bayrogʻi Peru
36
Decrease 2
38
2
36
1
35
Decrease 2
37
2
35
Decrease 1
36
Decrease 2
38
38
38
96 Serbiya bayrogʻi Serbiya
38
38
Decrease 1
39
39
Decrease 2
41
Decrease 1
42
2
40
Decrease 1
41
Decrease 1
42
3
39
102 Shri Lanka bayrogʻi Shri Lanka
37
Decrease 1
38
38
38
38
2
36
Decrease 1
37
Decrease 1
38
1
37
Decrease 3
40
87 Surinam bayrogʻi Surinam
39
1
38
Decrease 6
44
1
43
2
41
Decrease 4
45
9
36
36
36
Decrease 1
37
87 Tanzaniya bayrogʻi Tanzaniya
39
1
38
1
37
1
36
36
4
32
2
30
Decrease 1
31
Decrease 2
33
Decrease 2
35
102 Gambiya bayrogʻi Gambiya
37
37
37
37
7
30
4
26
Decrease 2
28
Decrease 1
29
1
28
Decrease 6
34
96 Indoneziya bayrogʻi Indoneziya
38
1
37
Decrease 3
40
2
38
1
37
37
1
36
2
34
2
32
32
110 Albaniya bayrogʻi Albaniya
35
Decrease 1
36
1
35
Decrease 1
36
Decrease 2
38
Decrease 1
39
3
36
3
33
2
31
Decrease 2
33
117 Jazoir bayrogʻi Jazoir
33
Decrease 3
36
1
35
35
2
33
Decrease 1
34
Decrease 2
36
36
36
2
34
105 Kot d'Ivuar bayrogʻi Kot-d'Ivuar
36
36
1
35
35
Decrease 1
36
2
34
2
32
32
5
27
Decrease 2
29
115 Salvador bayrogʻi Salvador
34
Decrease 2
36
2
34
Decrease 1
35
2
33
Decrease 3
36
Decrease 3
39
39
1
38
38
87  Kosovo
39
3
36
36
Decrease 1
37
Decrease 2
39
3
36
3
33
33
33
Decrease 1
34
110 Tailand bayrogʻi Tailand
35
Decrease 1
36
36
36
Decrease 1
37
2
35
Decrease 3
38
38
3
35
Decrease 2
37
87 Vyetnam bayrogʻi Vyetnam
39
3
36
Decrease 1
37
4
33
Decrease 2
35
2
33
2
31
31
31
31
110 Bosniya va Gerzegovina bayrogʻi Bosniya va Gertsogovina
35
35
Decrease 1
36
Decrease 2
38
38
Decrease 1
39
1
38
Decrease 1
39
Decrease 3
42
42
110 Mogʻuliston bayrogʻi Mongoliya
35
35
35
Decrease 2
37
1
36
Decrease 2
38
Decrease 1
39
39
1
38
2
36
87 Makedoniya bayrogʻi Shimoliy Makedoniya
39
4
35
35
Decrease 2
37
2
35
Decrease 2
37
Decrease 5
42
Decrease 3
45
1
44
1
43
105 Panama bayrogʻi Panama
36
1
35
Decrease 1
36
Decrease 1
37
37
Decrease 1
38
Decrease 1
39
2
37
2
35
Decrease 3
38
105 Moldova bayrogʻi Moldova
36
2
34
2
32
Decrease 1
33
2
31
1
30
Decrease 3
33
Decrease 2
35
35
Decrease 1
36
117 Filippin bayrogʻi Filippin
33
Decrease 1
34
34
Decrease 2
36
2
34
Decrease 1
35
35
Decrease 3
38
2
36
2
34
117 Misr bayrogʻi Misr
33
33
Decrease 2
35
35
3
32
Decrease 2
34
Decrease 2
36
Decrease 1
37
5
32
32
122 Eswatini bayrogʻi Esvatini
32
Decrease 1
33
Decrease 1
34
Decrease 4
38
Decrease 1
39
Decrease 4
43
4
39
2
37
117 Nepal bayrogʻi Nepal
33
33
Decrease 1
34
3
31
31
2
29
2
27
Decrease 2
29
Decrease 2
31
4
27
115 Syerra Leone bayrogʻi Syerra Leone
34
1
33
33
3
30
30
30
1
29
Decrease 2
31
1
30
Decrease 1
31
122 Ukraina bayrogʻi Ukraina
32
Decrease 1
33
3
30
Decrease 2
32
2
30
1
29
2
27
1
26
1
25
Decrease 1
26
117 Zambiya bayrogʻi Zambiya
33
33
Decrease 1
34
Decrease 1
35
Decrease 2
37
Decrease 1
38
38
38
38
1
37
124 Niger bayrogʻi Niger
31
Decrease 1
32
32
Decrease 2
34
1
33
Decrease 2
35
1
34
Decrease 1
35
1
34
1
33
128 Boliviya bayrogʻi Boliviya
30
Decrease 1
31
31
2
29
Decrease 4
33
33
Decrease 1
34
Decrease 1
35
1
34
34
128 Keniya bayrogʻi Keniya
30
Decrease 1
31
3
28
1
27
Decrease 1
28
2
26
1
25
25
Decrease 2
27
27
144 Qirgʻiziston bayrogʻi Qirgʻiziston
27
Decrease 4
31
1
30
1
29
29
1
28
28
1
27
3
24
24
124 Meksika bayrogʻi Meksika
31
31
2
29
1
28
Decrease 1
29
Decrease 1
30
Decrease 5
35
35
1
34
34
140 Pokiston bayrogʻi Pokiston
28
Decrease 3
31
Decrease 1
32
Decrease 1
33
1
32
32
2
30
1
29
1
28
1
27
128 Ozarbayjon bayrogʻi Ozarbayjon
30
30
30
5
25
Decrease 6
31
1
30
1
29
29
1
28
1
27
124 Gabon bayrogʻi Gabon
31
1
30
Decrease 1
31
31
Decrease 1
32
Decrease 3
35
1
34
Decrease 3
37
3
34
Decrease 1
35
110 Malavi bayrogʻi Malavi
35
5
30
Decrease 1
31
Decrease 1
32
1
31
31
31
Decrease 2
33
Decrease 4
37
37
136 Mali bayrogʻi Mali
29
Decrease 1
30
1
29
Decrease 3
32
1
31
Decrease 1
32
Decrease 3
35
3
32
4
28
Decrease 6
34
136 Rossiya bayrogʻi Rossiya
29
Decrease 1
30
2
28
28
Decrease 1
29
29
29
2
27
Decrease 1
28
28
128 Laos bayrogʻi Laos
30
1
29
29
29
29
Decrease 1
30
5
25
25
Decrease 1
26
5
21
140 Mavritaniya bayrogʻi Mavritaniya
28
Decrease 1
29
1
28
1
27
Decrease 1
28
1
27
Decrease 4
31
1
30
30
Decrease 1
31
128 Togo bayrogʻi Togo
30
1
29
29
Decrease 1
30
Decrease 2
32
32
32
3
29
29
Decrease 1
30
128 Dominika Respublikasi bayrogʻi Dominikan Respublikasi
30
2
28
28
Decrease 2
30
1
29
Decrease 2
31
Decrease 2
33
1
32
3
29
Decrease 3
32
136 Liberiya bayrogʻi Liberiya
29
1
28
28
Decrease 4
32
1
31
Decrease 6
37
37
37
Decrease 1
38
Decrease 3
41
140 Burma bayrogʻi Myanma
28
28
Decrease 1
29
29
Decrease 1
30
2
28
6
22
1
21
21
6
15
128 Paragvay bayrogʻi Paragvay
30
2
28
28
Decrease 1
29
29
Decrease 1
30
3
27
3
24
24
Decrease 1
25
136 Angola bayrogʻi Angola
29
2
27
1
26
7
19
19
1
18
3
15
Decrease 4
19
Decrease 4
23
1
22
128 Jibuti bayrogʻi Jibuti
30
3
27
Decrease 3
30
Decrease 1
31
31
1
30
Decrease 4
34
34
Decrease 2
36
36
124 Papua Yangi Gvineya bayrogʻi Papua Yangi Gvineya
31
4
27
Decrease 1
28
28
Decrease 1
29
1
28
3
25
25
25
25
140 Oʻzbekiston bayrogʻi Oʻzbekiston
28
2
26
1
25
2
23
1
22
1
21
2
19
1
18
1
17
17
144 Uganda bayrogʻi Uganda
27
27
Decrease 1
28
2
26
26
1
25
25
Decrease 1
26
26
Decrease3
29
144 Kamerun bayrogʻi Kamerun
27
2
25
25
25
25
Decrease 1
26
Decrease 1
27
27
2
25
Decrease 1
26
147 Bangladesh bayrogʻi Bangladesh
26
26
26
26
Decrease 2
28
2
26
1
25
25
Decrease 2
27
1
26
147 Madagaskar bayrogʻi Madagaskar
26
1
25
1
24
Decrease 1
25
1
24
Decrease 2
26
Decrease 2
28
28
28
Decrease 4
32
147 Mozambik bayrogʻi Mozambik
26
1
25
Decrease 1
26
3
23
Decrease 2
25
Decrease 2
27
Decrease 4
31
31
1
30
Decrease 1
31
150 Gvineya bayrogʻi Gvineya
25
Decrease 3
28
Decrease 1
29
1
28
1
27
27
2
25
25
1
24
24
150 Gvatemala bayrogʻi Gvatemala
25
25
Decrease 1
26
Decrease 1
27
Decrease 1
28
28
28
Decrease 4
32
3
29
Decrease 4
33
150 Eron bayrogʻi Eron
25
25
Decrease 1
26
Decrease 2
28
Decrease 2
30
1
29
2
27
27
2
25
Decrease 3
28
150 Tojikiston bayrogʻi Tojikiston
25
25
25
25
4
21
Decrease 4
25
Decrease 1
26
3
23
1
22
22
154 Markaziy Afrika Respublikasi bayrogʻi Markaziy Afrika Respublikasi
24
Decrease 2
26
1
25
Decrease 1
26
3
23
3
20
Decrease 4
24
24
Decrease 1
25
Decrease 1
26
154 Livan bayrogʻi Livan
24
Decrease 1
25
Decrease 3
28
28
28
28
28
1
27
Decrease 1
28
Decrease 2
30
154 Nigeriya bayrogʻi Nigeriya
24
Decrease 1
25
Decrease 1
26
Decrease 1
27
27
Decrease 1
28
2
26
Decrease 1
27
2
25
Decrease 2
27
157 Honduras bayrogʻi Gonduras
23
Decrease 1
24
Decrease 2
26
Decrease 3
29
29
Decrease 1
30
Decrease 1
31
2
29
3
26
Decrease 2
28
157 Iroq bayrogʻi Iroq
23
2
21
1
20
2
18
18
1
17
1
16
16
16
Decrease 2
18
157 Kambodja bayrogʻi Kambodja
23
2
21
1
20
20
Decrease 1
21
21
21
21
1
20
Decrease 2
22
157 Zimbabve bayrogʻi Zimbabve
23
Decrease 1
24
24
2
22
22
22
1
21
21
21
1
20
161 Eritreya bayrogʻi Eritreya
22
1
21
Decrease 2
23
Decrease 1
24
4
20
2
18
18
18
Decrease 2
20
Decrease 5
25
162 Kongo Demokratik Respublikasi bayrogʻi Kongo Respublikasi
21
2
19
19
19
Decrease 2
21
1
20
Decrease 3
23
23
1
22
Decrease 4
26
162 Gvineya-Bisau bayrogʻi Gvineya-Bisau
21
2
19
1
18
Decrease 9
28
1
27
11
16
Decrease 1
17
Decrease 2
19
19
Decrease 6
25
164 Komoros bayrogʻi Komor orollari
20
Decrease 1
21
Decrease 4
25
Decrease 2
27
27
3
24
Decrease 2
26
26
Decrease 2
28
28
164 Gaiti bayrogʻi Gaiti
20
2
18
18
Decrease 2
20
Decrease 2
22
2
20
3
17
Decrease 2
19
19
19
164 Nikaragua bayrogʻi Nikaragua
20
Decrease 2
22
22
Decrease 3
25
Decrease 1
26
26
Decrease 1
27
Decrease 1
28
28
Decrease 1
29
164 Sudan bayrogʻi Sudan
20
2
16
16
16
16
2
14
2
12
1
11
11
Decrease 2
13
164 Chad bayrogʻi Chad
20
Decrease 1
21
1
20
1
19
Decrease 1
20
20
Decrease 2
22
22
3
19
19
165 Burundi bayrogʻi Burundi
19
19
19
2
17
Decrease 5
22
2
20
Decrease 1
21
1
20
Decrease 1
21
2
19
162 Kongo Demokratik Respublikasi bayrogʻi Kongo DR
21
3
18
18
Decrease 1
19
Decrease 2
21
21
Decrease 1
22
22
22
1
21
169 Turkmaniston bayrogʻi Turkmaniston
19
19
19
Decrease 1
20
1
19
Decrease 3
22
4
18
1
17
17
17
172 Ekvatorial Gvineya bayrogʻi Ekvatorial Gvineya
17
1
16
16
16
Decrease 1
17
Decrease 2
19
Decrease 1
20
172 Liviya bayrogʻi Liviya
17
17
Decrease 1
18
1
17
17
3
14
Decrease 2
16
Decrease 2
18
3
15
Decrease 6
21
174 Afgʻoniston bayrogʻi Afgʻoniston
16
Decrease 3
19
3
16
16
1
15
15
4
11
Decrease 1
12
4
8
8
174 Shimoliy Koreya bayrogʻi KXDR
16
Decrease 2
18
1
17
3
14
Decrease 3
17
9
8
8
8
8
8
174 Yaman bayrogʻi Yaman
16
1
15
15
1
14
Decrease 2
16
2
14
Decrease 4
18
Decrease 1
19
1
18
Decrease 5
23
177 Venesuela bayrogʻi Venesuela
14
Decrease 1
15
Decrease 1
16
Decrease 2
18
18
1
17
17
Decrease 2
19
Decrease 1
20
1
19
178 Somaliya bayrogʻi Somali
13
1
12
3
9
Decrease 1
10
1
9
Decrease 1
10
2
8
8
8
8
178 Suriya bayrogʻi Suriya
13
Decrease 1
14
1
13
13
Decrease 1
14
1
13
Decrease 5
18
Decrease 2
20
3
17
Decrease 9
26
180 Janubiy Sudan bayrogʻi Janubiy Sudan
11
Decrease 1
12
12
Decrease 1
13
1
12
1
11
Decrease 4
15
15
1
14

2011-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Korrupsiya darajasi eng past deb topilgan 20 ta eng yaxshi mamlakat yoki mintaqalar (10 dan 1 gacha boʻlgan shkala):

# Mamlakat Hisob # Mamlakat/mintaqa Hisob
1   Yangi Zelandiya 9.5 11 Lyuksemburg bayrogʻi Lyuksemburg 8.5
2  Daniya 9.4 12 Gon Kong bayrogʻi Gonkong 8.4
 Finlandiya 13  Islandiya 8.3
4  Shvetsiya 9.3 14 Olmoniya bayrogʻi Germaniya 8.0
5  Singapur 9.2 Yaponiya bayrogʻi Yaponiya
6  Norvegiya 9.0 16  Avstriya 7.8
7 Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya 8.9  Ispaniya
8 Avstraliya bayrogʻi Avstraliya 8.8 Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik
Shveytsariya bayrogʻi Shveysariya 19 Belgiya bayrogʻi Belgiya 7.5
10  Kanada 8.7 Irlandiya bayrogʻi Irlandiya
Manba:

Korrupsiya darajasi eng yuqori deb topilgan 20 ta eng yomon mamlakatlar:

# Mamlakat Hisob # Mamlakat Hisob
182 Somaliya bayrogʻi Somali 1.0 172 Ekvatorial Gvineya bayrogʻi Ekvatorial Gvineya 1.9
 Shimoliy Koreya Burundi bayrogʻi Burundi
180 Burma bayrogʻi Myanma 1.5 168 Liviya bayrogʻi Liviya 2.0
Afgʻoniston Afgʻoniston Kongo Demokratik Respublikasi Kongo DR
177  Oʻzbekiston 1.6 Chad bayrogʻi Chad
Turkmaniston bayrogʻi Turkmaniston Angola bayrogʻi Angola
Sudan bayrogʻi Sudan 164 Yaman bayrogʻi Yaman 2.1
175  Iroq 1.8  Qirgʻiziston
Gaiti bayrogʻi Gaiti Gvineya bayrogʻi Gvineya
172  Venesuela 1.9 Kambodja bayrogʻi Kambodja
Manba:

2010-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Korrupsiya darajasi eng past deb topilgan 20 ta eng yaxshi mamlakat yoki mintaqalar (10 dan 1 gacha boʻlgan shkala):

# Mamlakat Hisob # Mamlakat/mintaqa Hisob
1  Daniya 9.3 11  Islandiya 8.5
 Yangi Zelandiya Lyuksemburg bayrogʻi Lyuksemburg
 Singapur 13 Gon Kong bayrogʻi Gonkong 8.4
4  Finlandiya 9.2 14 Irlandiya bayrogʻi Irlandiya 8.0
 Shvetsiya 15  Avstriya 7.9
6  Kanada 8.9 Olmoniya bayrogʻi Germaniya
7 Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya 8.8 17  Ispaniya 7.8
8 Avstraliya bayrogʻi Avstraliya 8.7 Yaponiya bayrogʻi Yaponiya
Shveytsariya bayrogʻi Shveysariya 19  Qatar 7.7
10   Shveysariya 8.6 20 Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik 7.6
Manba:

Korrupsiya darajasi eng yuqori deb topilgan 20 ta eng yomon mamlakat:

# Mamlakat Hisob # Mamlakat Hisob
178 Somaliya bayrogʻi Somali 1.1 168 Angola bayrogʻi Angola 1.9
176 Burma bayrogʻi Myanma 1.4 164  Venesuela 2.0
Afgʻoniston bayrogʻi Afgʻoniston  Qirgʻiziston
175  Iroq 1.5 Gvineya bayrogʻi Gvineya
172  Oʻzbekiston 1.6 Kongo Demokratik Respublikasi Kongo DR
Turkmaniston bayrogʻi Turkmaniston 159  Tojikiston 2.1
Sudan bayrogʻi Sudan  Rossiya
171 Chad bayrogʻi Chad 1.7  Papua Yangi Gvineya
170 Burundi bayrogʻi Burundi 1.8 Laos bayrogʻi Laos
168 Ekvatorial Gvineya bayrogʻi Ekvatorial Gvineya 1.9  Keniya
Manba:

Baholar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Indeks oʻtmishda uslubiy jihatdan tanqid qilingan[26], yaʼni uning metodologiyasi soʻroq ostida qolgan.

Siyosatshunos Den Houghning fikricha, indeksdagi uchta kamchilikka quyidagilar kiradi[27]:

  • Korrupsiya juda murakkab tushuncha boʻlib, uni bitta ball bilan tushunish mumkin emas. Masalan, Kanzas qishloqlaridagi korrupsiya tabiati Nyu-York shahar maʼmuriyatidagidan farq qiladi, ammo indeks ularni bir xil oʻlchaydi.
  • Korrupsiyaning oʻzidan farqli oʻlaroq, korrupsiya haqidagi tasavvurlarni oʻlchash orqali indeks mavjud stereotiplarni kuchaytirishi mumkin.
  • Indeks faqat xususiy sektorni hisobga olmasdan, davlat sektoridagi korrupsiyani oʻlchaydi. Bu esa Libor janjali yoki VW emissiya janjali kabi korrupsion harakatlar hisoblanmasligini anglatadi.

Ommaviy axborot vositalari koʻpincha raqamlar nimani anglatishini aniqlamay turib, hukumat faoliyatining mezoni sifatida xom raqamlardan foydalanadilar. Bangladeshdagi mahalliy Transparency International boʻlimi metodologiyaning oʻzgarishi mamlakat ballarining oshishiga olib kelganidan keyin indeks natijalarini rad etdi; OAV buni „yaxshilanish“ deb xabar qildi[28].

2013-yilda Foreign Policy jurnalida chop etilgan maqolada Alex Cobham Transparency International manfaati uchun CPIni olib tashlashni taklif qilgan. Uning taʼkidlashicha, CPI kuchli va notoʻgʻri elitaning korrupsiya haqidagi ommabop qarashlarini oʻz ichiga oladi, bu yovuz siklga hissa qoʻshishi va shu bilan birga nomaqbul siyosat javoblarini ragʻbatlantirishi mumkin. Cobhem shunday deb yozadi: „indeks idroklarni shu darajada buzadiki, natijada buning asosini koʻrish qiyinlashadi“[29].

Korrupsiya darajasi boʻyicha tabiiy eksperimentlarning mavjudligidan foydalangan va CPIni boshqa subyektiv koʻrsatkichlar bilan taqqoslagan soʻnggi ekonometrik tahlillar shuni koʻrsatdiki, CPI mukammal boʻlmasa-da, korrupsiyaning bir oʻlchovli shkalasiga mos keladi[30].

Qoʻshma Shtatlarda koʻplab advokatlar turli davlatlarda xorijiy korrupsiya amaliyoti qonunining buzilishi xavfini oʻlchashga urinayotgan xalqaro biznes yurituvchilarga CPI bilan maslahatlashishni maslahat berishadi. Ushbu amaliyot Minnesota Journal of International Law tomonidan tanqid qilindi, u CPI idrok etishda notoʻgʻri munosabatda boʻlishi mumkinligi sababli, advokatlar tomonidan haqiqiy milliy korrupsiya xavfining oʻlchovi sifatida koʻrilmasligi kerakligini yozgan[31].

Transparency International, shuningdek, qudratli elitaning jiddiy tarafkashligi uchun tanqid ostiga olingan ekspert xulosalari oʻrniga toʻgʻridan-toʻgʻri soʻrovlar yordamida mamlakatlarni korrupsiya darajasi boʻyicha tartiblovchi „Global korrupsiya barometri“ni nashr etadi[29]

Transparency International xalqaro miqyosda CPI balli toza boʻlgan mamlakat hali ham korrupsiya bilan bogʻliq boʻlishi mumkinligi haqida ogohlantirdi. Masalan, Shvetsiya 2015-yilda CPI boʻyicha 3-eng yaxshi ballga ega boʻlgan boʻlsa, uning davlat kompaniyalaridan biri TeliaSonera Oʻzbekistonda poraxoʻrlik ayblovlariga duch kelgan[32].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Corruption Perception Index“. transparency.org. Qaraldi: 28-yanvar 2020-yil.
  2. Transparency International. „Corruption Perceptions Index“. Transparency International. Transparency International (2011). 2011-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-dekabr 2011-yil.
  3. 3,0 3,1 CPI 2010: Long methodological brief, p. 2
  4. „1995 - CPI“ (inglizcha). Transparency.org. Qaraldi: 7-iyul 2022-yil.
  5. „Corruption Perceptions Index 2021“. Transparency International.
  6. „CPI 2021“. Transparency International. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.
  7. „Frequently Asked Questions: TI Corruption Perceptions Index (CPI 2005)“. Qaraldi: 22-noyabr 2005-yil.
  8. CPI 2010: Long methodological brief, p. 1
  9. 9,0 9,1 CPI 2010: Long methodological brief, p. 7
  10. Transparency International (2010). Corruption Perceptions Index 2010: Sources of information (Report). Transparency International. Archived from the original on 3-dekabr 2010-yil. https://web.archive.org/web/20101203043501/http://www.transparency.org/content/download/55815/891318/CPI2010_sources_EN.pdf. Qaraldi: 24-avgust 2011-yil. 
  11. Transparency International. „Frequently asked questions (FAQs)“. Corruption Perceptions Index 2010. Transparency International (2010). 2011-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2011-yil.
  12. Wilhelm, Paul G. (2002). „International Validation of the Corruption Perceptions Index: Implications for Business Ethics and Entrepreneurship Education“. Journal of Business Ethics. 35-jild, № 3. Springer Netherlands. 177–189-bet. doi:10.1023/A:1013882225402.
  13. Cobham. „Corrupting Perceptions: Why Transparency International's Flagship Corruption Index Falls Short“. www.cgdev.org (23-iyul 2013-yil).
  14. Shao, J.; Ivanov, P. C.; Podobnik, B.; Stanley, H. E. (2007). „Quantitative relations between corruption and economic factors“. The European Physical Journal B. 56-jild, № 2. 157-bet. arXiv:0705.0161. Bibcode:2007EPJB...56..157S. doi:10.1140/epjb/e2007-00098-2.
  15. Podobnik, B.; Shao, J.; Njavro, D.; Ivanov, P. C.; Stanley, H. E. (2008). „Influence of corruption on economic growth rate and foreign investment“. The European Physical Journal B. 63-jild, № 4. 547-bet. arXiv:0710.1995. Bibcode:2008EPJB...63..547P. doi:10.1140/epjb/e2008-00210-2.
  16. „Corruption Perceptions Index (latest)“. Transparency International. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.
  17. „CPI 2020“. Transparency International. Qaraldi: 28-yanvar 2021-yil.
  18. „CPI 2019“. Transparency International. Qaraldi: 24-yanvar 2020-yil.
  19. „CPI 2018“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.
  20. „CPI 2017“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.
  21. „CPI 2016“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.
  22. „CPI 2015“. Transparency International. Qaraldi: 28-yanvar 2016-yil.
  23. „CPI 2014“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.
  24. „CPI 2013“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.
  25. „CPI 2012“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.
  26. „Transparency International's Corruption Perceptions Index: Whose Perceptions Are They Anyway?“ (2005). 2020-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  27. Hough, Dan. „Here's this year's (flawed) Corruption Perception Index. Those flaws are useful.“ (inglizcha). The Washington Post (27-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 27-yanvar 2016-yil.
  28. Werve, Jonathan. „TI's Index: Local Chapter Not Having It“. Global Integrity (23-sentabr 2008-yil). 14-may 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  29. 29,0 29,1 Cobham, Alex (22–iyul 2013–yil). „Corrupting Perceptions“. Foreign Policy. 2014-12-04da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022-11-04.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  30. Hamilton. „Can We Measure the Power of the Grabbing Hand? A Comparative Analysis of Different Indicators of Corruption“. World Bank Policy Research Working Paper Series (2017).
  31. Campbell, Stuart Vincent. „Perception is Not Reality: The FCPA, Brazil, and the Mismeasurement of Corruption“ 22 Minnesota Journal of International Law 1, p. 247 (2013).
  32. CPI index 2015 (Wayback Machine saytida 2019-11-13 sanasida arxivlangan). Accessed 3 February 2016.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]