Nikaraguada korrupsiya
Korrupsiya Nikaraguada biznes yuritish uchun jiddiy muammo boʻlib qolmoqda[1]. Transparency Internationalning 2021-yilgi Korrupsiyani idrok etish indeksi Nikaraguaga 0 („juda korrupsiyalashgan“) dan 100 („juda toza“) gacha boʻlgan shkala boʻyicha 20 ball berdi. Ballar boʻyicha tartiblanganda, Nikaragua Indeksdagi 180 mamlakat orasida 164-oʻrinni egalladi. Indeksda 1-oʻrinni egallagan davlat eng halol davlat sektoriga ega deb hisoblanadi[2][3]. Freedom House maʼlumotlariga koʻra, 2006-yilda Daniel Ortega saylanganidan beri Nikaraguada korrupsiya kuchaygan[4].
Tahlil[tahrir | manbasini tahrirlash]
Foreign Policy maʼlumotlariga koʻra, 1990-yilgi prezidentlik saylovlarida magʻlubiyatga uchragan Daniel Ortega keyingi oʻn yilni sobiq siyosiy dushmanlar bilan ittifoq qurishda oʻtkazdi va bu unga 2006-yilgi prezidentlik saylovlarida gʻalaba qozonishga yordam berdi. Ortega prezidentlik lavozimini egallaganidan keyin Nikaraguada oʻz hokimiyatini saqlab qolish uchun turli vositalardan foydalandi. Ortega sobiq ittifoqchilar va Sandinistlar fronti aʼzolarini oʻz ichiga olgan „u bilan kelishishdan bosh tortganlarni taʼqib qilish uchun noqonuniy qonuniy choralarni qoʻllagan“[5].
Keyin Ortega ishbilarmon doiralar, xususan Nikaragua biznes tashkiloti COSEP bilan ittifoq tuzdi, bu uning hukumati va xususiy biznesi oʻrtasida kamroq qarama-qarshilikka olib keldi[6]. Orteganing bu harakati Nikaraguani Ortega hokimiyatga kelishidan bir necha oʻn yillar oldin boshqargan Somoza oilasi diktaturasi tomonidan qoʻllanilgan taktikaga oʻxshardi.
Poraxoʻrlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Baʼzi korxonalar Nikaraguada tijorat faoliyatini amalga oshirishda hukumatdan yordam toʻlovlari talab qilini taklif qilishdi va hukumat koʻpincha baʼzi oʻziga aloqador kompaniyalarga nisbatan xayrixohlik koʻrsatadi[7].
Kronizm[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Nyu-York Times" gazetasining yozishicha, hokimiyat tepasiga kelganida Ortega koʻpincha kasaba uyushma guruhlarini norozilik va boshqa siyosiy maqsadlarda foydalangan. Hokimiyatni qoʻlga kiritgach, u Nikaragua hukumatida kasaba uyushmalari rahbarlariga yaxshi lavozimlarni berdi[8].
Tashqi siyosatga koʻra, 2016-yilgi saylovlarda qayta saylanishidan oldin, Orteganing rafiqasi Rosario Murillo Nikaragua mamlakatning barcha ijtimoiy dasturlarini nazorat qilgan. Murillo siyosatga aralashgach, nikaragualiklar Prezident Orteganing oilasi va siyosiy amaliyotini Somosa oilasi diktaturasi bilan taqqoslay boshladilar.
2018-2020-yillardagi Nikaraguadagi norozilik namoyishlari vaqtida The New York Times nashri Ortega va uning rafiqasi Nikaraguada hukumat tarmoqlari va ommaviy axborot vositalarining hokimiyatiga ega ekanligini taʼkidladi. Ushbu kuch Ortegaga hokimiyatni saqlab qolishga imkon berdi. Muxoliflar ham, tarafdorlar ham Orteganing vitse-prezident etib tayinlangan rafiqasi oʻzlarining ustidan hokimiyatni egallashiga rozi boʻlishdi. Orteganing farzandlari ham hukumatdagi kuchli lavozimlar bilan taqdirlangan.
Korruptiyaga qarshi kurash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Umuman olganda, Nikaraguada korrupsiyaning oldini olish va jinoiy javobgarlikka tortish uchun yaxshi ishlab chiqilgan qonunchilik bazasi mavjud. Nikaragua, shuningdek , Dominikan Respublikasi-Markaziy Amerika erkin savdo bitimi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Korrupsiyaga qarshi Konventsiyasi kabi bir qancha xalqaro shartnomalarni imzolagan[9]. Amalda, Nikaragua korrupsiyaga qarshi institutlari siyosiy taʼsirlarga juda moyil[10].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Nicaragua | Country report | Freedom in the World | 2017“ (en). Freedom House. 2017-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 22-avgust.
- ↑ „The ABCs of the CPI: How the Corruption Perceptions Index is calculated“ (en). Transparency.org. Qaraldi: 2022-yil 17-iyul.
- ↑ „Corruption Perceptions Index 2021: Nicaragua“ (en). Transparency.org. Qaraldi: 2022-yil 17-iyul.
- ↑ „Freedom in the World 2017 - Nicaragua“ (en). Freedomhouse.org. 2017-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 22-avgust.
- ↑ Shifter. „Nicaragua Is Turning Into a Real-Life ‘House of Cards’“ (en). Foreign Policy (2016-yil 5-sentyabr). Qaraldi: 2018-yil 27-aprel.
- ↑ Garvin, Glenn. „In Nicaragua, the political battle is moving from the streets to the negotiating table“ (en). The Miami Herald (2018-yil 2-may). Qaraldi: 2018-yil 3-may.
- ↑ „Nicaragua Corruption Profile“. Business Anti-Corruption Portal. 2014-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-iyul.
- ↑ Robles, Frances. „In Just a Week, ‘Nicaragua Changed’ as Protesters Cracked a Leader’s Grip“ (en-US). The New York Times (2018-yil 26-aprel). Qaraldi: 2018-yil 26-aprel.
- ↑ „Convention against Corruption“. Unodc.org. Qaraldi: 2019-yil 30-yanvar.
- ↑ „Nicaragua Corruption Profile“. Business Anti-Corruption Portal. 2014-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-iyul.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Biznes-korrupsiyaga qarshi portaldan Nikaragua korrupsiya profili