Bosh Sahifa

Har kim hissa qoʻsha oladigan ochiq ensiklopediya

Oʻzbekcha Vikipediyadagi maqolalar soni: 212 688
8-dekabr 2022-yil, payshanba

Tanlangan maqola

Fizioterapiya olayotgan poliomelit tashxisli bolalar. 1950-yillar.

Viruslarning ijtimoiy tarixi viruslar va virusli infeksiyalarning insoniyat tarixiga taʼsirini tavsiflaydi. Viruslar keltirib chiqaradigan epidemiyalar neolit davrida, taxminan 12 000 yil oldin — odamlar zichroq holatda kun kechiradigan qishloq xoʻjaligi jamoalari shakllana boshlagan davrda — paydo boʻla boshlagan. Bunday hayot tarzi viruslarning tez tarqalishiga va keyinchalik endemik koʻrinish olishiga imkon berdi. Oʻsimliklar va chorva hayvonlarining viruslari ham koʻpaydi. Odamlarning tirik qolish bilan bogʻliq mehnat faoliyati tufayli qishloq xoʻjaligi va dehqonchilikka qaram boʻlib qolishlari kartoshka potiviruslari va qoramol oʻlati kabi kasalliklarning halokatli oqibatlarga olib kelishiga sabab boʻldi. Chechak va qizamiq viruslari odamlarga yuqadigan eng qadimgi virus turlardir. Ular ming yillar oldin Yevropa va Shimoliy Afrikada boshqa jonivorlardan yuqtirish yoʻli bilan odamlarda paydo boʻlgan. Viruslar keyinchalik Ispaniya istilolari davrida yevropaliklar tomonidan Yangi Dunyoga olib kelingan, ammo mahalliy aholi tomonidan tabiiy qarshilik koʻrsatilmaganligi sababli millionlab odamlar epidemiyalar paytida nobud boʻlgan. (Davomi...)

Nomzodlar (0) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yaxshi maqola

Kalabod madrasasi

Kalabod madrasasi — IX—XX asrlarda faoliyat yuritgan va hozirda saqlanib qolmagan Buxoro madrasasining asl nomi. Tarixiy manbalarda Arslonxon madrasasi, Xon madrasasi va Abdurahimxoja madrasasi deb ham yuritilgan. Hozirda unga nisbatan aksariyat hollarda Kalobod madrasasi, baʼzan Gulobod madrasasi nomlari qoʻllaniladi. Unda Imom al-Buxoriy va koʻpgina mashhur tarixiy shaxslar ilm oʻrganishgan. Oliy madrasa Buxoroga islom kirib kelib, mustahkam oʻrnashganidan soʻng 800—810-yillarda qurilgan boʻlib, keyingi davrlarda 3 marta qayta tiklangan: 1-marta 1124-yili, Arslonxon Muhammadning (1102—1130) ulamolaridan boʻlgan Amir kutvol tomonidan; 2-marta moʻgʻullar hukmronligi davrida, Kayxotunning onasi Suyurtuk tegina begim tomonidan; 3-marta 1609-yili, oʻzbek hukmdori Vali Muhammad (1605—1611) davrida, Joʻyboriy Abdurahimxoʻja tomonidan. Kalabod madrasasi dunyodagi eng qadimiy oliy oʻquv dargohlaridan biri boʻlgan. Tadqiqotchining payqashicha, Kalabod madrasasi bunyod etilganida Yevropada hali birorta bunday maxsus oliy oʻquv dargohi boʻlmagan. Oradan yana 500 yil oʻtib, Abdurahimxoja Kalabod madrasasini uchinchi bor qayta tiklagan paytda, Rossiyada hali birorta ham oliy oʻquv yurti boʻlmagan. (Davomi...)

Nomzodlar (0) | Arxiv | Oʻzgartirish

Xushsifat maqola

Sardoba suv omboridan toshib chiqqan suvning 2020-yil 1—4-may kunlaridagi harakati xaritasi

Sardoba suv ombori — Oʻzbekistonning Sirdaryo viloyatida qurilgan suv ombori. 2017-yil Janubiy Mirzachoʻl kanalining markaziy tarmogʻi oqib oʻtgan hududda qurilgan. Suv sigʻimi 930 million m³, balandligi 28,8 m. Suv omborining qurilishi 2010-yil boshlanib, 2017-yil yakunlandi. Uni qurishdan maqsad Sirdaryo va Jizzax viloyatlarining unumdor yerlaridan foydalanib, qishloq xoʻjaligi ekinlarining hosildorligini oshirish boʻlgan. Suv ombori atrofida dam olish hududi tashkil etilishi koʻzda tutilgan. Suv ombori qurilishida „Sirdaryo suv qurilish invest“ DUK (Suv xoʻjaligi vazirligi) buyurtmachi, „Oʻzbekiston temir yoʻllari“ga qarashli „Oʻztemiryoʻlqurilishmontaj“ korxonasi bosh pudratchi, „UzGip“ MChJ bosh loyihachi, 10 dan ortiq kompaniyalar subpudratchi boʻldi. Suv omboridan foydalanish „Oʻzbekiston temir yo'llari“ AJga qarashli „Sardoba suv ombori obyektlaridan foydalanish va rivojlantirish direksiyasi“ga topshirildi. Sardoba suv omborining qiymati 1,3 trillion soʻm (404 million AQSh dollari) ni tashkil etdi. (Davomi...)

Nomzodlar (2) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yangiliklar

COVID-19 pandemiyasi
Rossiyaning Ukrainaga bosqini

Svetlana Osipova

Oʻzbekcha Vikipediyada maqolalar soni 200 mingtadan oshdi.
Qatarda Futbol boʻyicha jahon chempionati boshlandi.
Svetlana Osipova (tasvirda) taekvondo boʻyicha jahon chempioni boʻldi.
Dunyo aholisi 8 milliarddan oshdi.
Nataša Pirc Musar Sloveniya prezidenti etib saylandi.
Istanbuldagi portlash natijasida 6 kishi halok boʻldi, 81 kishi yaralandi.
Yevropa parlamenti Xorvatiyaning Shengen hududiga kirishini ma’qulladi.

Oʻzgartirish

Bilasizmi...

Ravshan Ermatov

Islandiyadagi vulqon nomini dunyo aholisining 0.005 foizi toʻgʻri ayta oladi.
Toʻybop qoʻshiqning matnini mashhur qiziqchi yozgan.
Alfred Nobel nazariy fanlarga qiziqmagani uchun matematika boʻyicha mukofot taʼsis qilmagan (sevgilisi matametik bilan qochib ketgani uchun, degan gap esa afsonadir).
Ravshan Ermatov (tasvirda) futbol boʻyicha jahon chempionatlarini eng koʻp boshqargan hakam sifatida Guinness rekordlar kitobiga kiritilgan.
Avtomobil oynalarini qoraytirish — jinoyat emas.
Kompyuter sichqonini ishlatish mumkin boʻlgan ilk kompyuter Xerox Alto boʻlgan.
Adabiyot boʻyicha eng yosh Nobel mukofoti sohibi Rudyard Kipling boʻlgan.

Kelgusi sonni tayyorlash | Arxiv | Oʻzgartirish

Bugun

8-dekabr
Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi kuni

1861 — Aleksandru Kuza Ruminiya tashkil topganini e’lon qildi.
1864 — Bristol yaqinida Clifton koʻprigi (tasvirda) ishga tushdi.
1966 — „Iraklion“ paromi Egey dengiziga cho’kib ketdi, natijada 217 kishi halok boʻldi.
1991 — MDHni tashkil etish toʻgʻrisidagi Belovej bitimi imzolandi.