Daniyada Ahmadiya ta'limoti
.jpg)
Ahmadiya Daniyadagi islomiy boʻlim boʻlib, Londondagi xalifaning ruhiy rahbarligi ostida harakatni amalga oshiradi. Skandinaviyada Ahmadiya taʼlimotini tarqatish uchun tayinlangan Ahmadiy musulmon missioneri Kamol Yusuf[1] birinchi marta 1956-yilda Daniya boʻylab sayohat qilgan.[2] 1950-yillardan[2] harakat safiga oʻtgan eng birinchi daniyaliklardan Ikkinchi Xalifalikning soʻnggi yillarida, 1959-yili[3] birinchi Ahmadiylar jamiyat tashkil etilgan. Bugungi kunda ikkita Ahmadiy masjidi mavjud boʻlib, ulardan biri maxsus maqsadli qurilgan masjid boʻlib, mamlakatdagi eng qadimgi masjiddir.[4] Mamlakatda 600 ga yaqin Ahmadiy musulmonlari borligi taxmin qilinmoqda.[5]
Daniya Qirolligi Kongeriget Danmark
| |
|---|---|
| Shior: Qirolicha shiori: Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke | |
| Madhiya: Civil: Der er et yndigt land | |
 | |
| Poytaxt | Kopengagen |
| Rasmiy til(lar) | Dan tili |
| Hukumat | Konstitutsion Rohiblik |
• Rohib |
Frederik X |
| Lars Løkke Rasmussen | |
| Mustaqillik | |
| Maydon | |
• Butun |
43,094 km2 (130-oʻrin) |
• Suv (%) |
1.53 |
| Aholi | |
• 2002-yilgi roʻyxat |
5,432,335 (109-oʻrin) |
| • Zichlik | 126/km2 |
| YIM (XQT) | 2005-yil roʻyxati |
• Butun |
AQSh$181,600 mil. (46-oʻrin) |
• Jon boshiga |
AQSh$33,429 |
| Pul birligi | Danish Krone (DKK) |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1 |
• Yoz (DST) |
UTC+2 |
| Qisqartma | DA |
| Telefon prefiksi | 45 |
| Internet domeni | .dk |
|
| |
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tan olish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Skandinaviyadagi Ahmadiya harakatlari 1950-yillarda, asli pokistonlik Ahmadiy musulmon missioner Kamol Yusuf mintaqada Ahmadiya missiyalarini ochish uchun tayinlanganida boshlangan. Garchi Yusuf asosan Shvetsiyada joylashgan boʻlsa-da, u birinchi marta 1956-yilda Daniya boʻylab gastrol qilgan.[2] Oʻsha davrning deyarli 30 nafarga yetgan taʼlimot tarafdorlari orasida Abdus Salam Madsen ismini olgan oʻqituvchi Svend Aage Madsen ham bor edi.[2]
1961-yilda Jamiyatning oʻsha paytdagi milliy vitse-prezidenti Madsen boshchiligida Ahmadiy musulmonlar qirollik farmoni bilan Daniyada diniy jamoa sifatida tan olinishi uchun ariza berishdi. Jamiyat islomiy nikoh marosimlari va dafn marosimlarini fuqarolik tomonidan tan olinishini talab qildi. Biroq, Ruhoniy ishlar vazirligi jamoatning hajmidan kelib chiqib, arizani rad etdi. 1973-yilda yana bir bor Madsen boshchiligida mamlakatdagi 12 000 musulmondan 3 000 dan 4 000 tachasi birlashgani haqida xabar berildi. Biroq, bu davrga kelib, tan olish shakli sifatida qirol farmoni bekor qilindi. Shunga qaramay, bir yil oʻtib, 1974-yilda Jamiyat Daniyaning birinchi musulmon jamoasi sifatida tan olingan.[2]
Ilk harakatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1967-yilda Ahmadiy musulmonlar Daniyaning birinchi masjidini Kopengagen chekkasidagi Xvidovreda qurdilar.[4] Mirzo Gʻulom Ahmadning ikkinchi xotini Nusrat Jahon Begʻim nomi bilan atalgan Nusrat Djahon masjidi faqat Jamiyat aʼzolari tomonidan moliyalashtirilgan edi.[6] Bu harakatga, ehtimol, mamlakatning gender tengligi va ayollarning imkoniyatlarini kengaytirishga intilishi sabab boʻlgan.[6] 1966-yilda, qurilishdan taxminan besh kun oldin, Xvidovre munitsipaliteti masjidni qurish uchun dastlabki ruxsatini bekor qildi. Boshqa tomondan, Jamiyatning uchinchi xalifasi Mirzo Nosir Ahmad mintaqaga kelib, uning poydevorini qoʻyishi kerak edi.[2] Masjid arxitektori Jon Zachariassen vaziyat haqida Daniyaning oʻsha paytdagi Bosh vaziri Yens Otto Kragga xabar bergan. Krag munitsipal qarorni eʼtiborsiz qoldirib, qurilish ishlarini davom ettirish haqida ogohlantirdi. Nihoyat 1966-yil 6-mayda tamal toshi qoʻyildi va qurilishi ommaviy axborot vositalarining keng eʼtiboriga sazovor boʻlgan masjid bir yildan soʻng xalifa tomonidan 1967-yil 21-iyulda ochildi. Ochilish marosimida Daniya hukumati vakillari ishtirok etdi.[6]
Jamiyat faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Islomni Daniyada toʻgʻri ravishda Ahmadiya harakatiga kirganlar emad, aksincha, chet elliklar kiritdilar.[7] Baʼzi dinga oʻtganlar koʻproq dinga kirishish uchun Daniya adabiyotini nashr etishga harakat qilishdi. „Faol Islom“ deb tarjima qilingan „ Aktiv Islom“ hamjamiyat tomonidan ochilgan jurnallardan biri boʻlib, unda asosan ingliz jurnallarida chop etilgan maqolalarning Daniyacha tarjimalari joy olgan.[7] 1967-yilda Jamiyat Qur’onning birinchi tarjimasini Daniya tiliga nashr etdi. Asosiy tarjimon Abdus Salam Madsenning oʻzi boʻlib, uning nashri qirq yildan ortiq vaqt davomida Daniya jamoatchiligi uchun mavjud boʻlgan yagona tarjima boʻlgan. 1980-yillarning oxirigacha Madsen Daniyada islomning yetakchi jamoat arbobi sifatida koʻrilgan.[6]
Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1950- va 1960-yillar davomida taʼlimotni qabul qilgan 30 ga yaqin daniyaliklar bor edi. Bugungi kunda, dinga oʻtganlardan koʻpchilikni tashkil etmaydi. Aʼzolarning aksariyati Pokistondan kelgan muhojir aholidan iborat.[8] Mamlakatda 600 ga yaqin Ahmadiy musulmonlar bor.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Daniyada islom
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iqtiboslar
- ↑ Lewis 2015, s. 361
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Lewis 2015, s. 366
- ↑ Ahmadiyya Muslim Mosques Around the World. Islam International Publications — 184 bet.
- ↑ 4,0 4,1 Jocelyne Cesari. The Oxford Handbook of European Islam, 2015 — 407 bet. ISBN 9780199607976. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Cesari407" defined multiple times with different content - ↑ Mikkel Rytter. Family Upheaval: Generation, Mobility and Relatedness among Pakistani. Berghahn Books, June 2013 — 14 bet. ISBN 9780857459404.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Lewis 2015, s. 367
- ↑ 7,0 7,1 Nielsen 2012, s. 15
- ↑ Nielsen 2012, s. 16
Bibliografiya
- Lewis, James R.. Handbook of Nordic New Religions. Brill, 2015. ISBN 9789004292468.
- Nielsen, Jørgen S.. Islam in Denmark: The Challenge of Diversity. Lexington Books, 2012. ISBN 9780739150924.