Buyuk Britaniyada Ahmadiya ta'limoti (harakati)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

  

Ahmadiya harakatining ramziy belgisi
Ahmadiya harakatining dunyo b`ylab tarqalish darajasi (qancha toʻq boʻlsa, shuncha koʻproq odamni qamrab olgan)
Ahmadiya harakati tarqalgan mamlakatlar
Davlatlar
Afrika

JazoirAngolaBeninBotsvanaBurkina-FasoBurundiKamerunKabo-VerdeMarkaziy Afrika RespublikasiChadKomor orollariKot-d’IvuarKongo DRKongo RespublikasiJibutiMisrEkvatorial GvineyaEritreyaEfiopiyaGabonGambiyaGanaGvineyaGvineya-BisauKeniyaLesotoLiberiyaLiviyaMadagaskarMalaviMaliMavritaniyaMavrikiyMarokashMozambikNamibiyaNigerNigeriyaRuandaSenegalSeyshel orollariSyerra-LeoneSomaliJanubiy AfrikaSudanSvazilendTanzaniyaTunisUgandaZambiyaZimbabve

Osiyo

AfgʻonistonBahraynBangladeshButanBruneyBirmaKambodjaXitoyGonkongHindistonIndoneziyaIroqEronIsroilIordaniyaQozogʻistonKoreyaQuvaytQirgʻizistonLaosLivanMalayziyaMaldiv orollariMoʻgʻulistonNepalUmmonShimoliy KoreyaPokistonFalastinFilippinQatarRossiyaSaudiya ArabistoniSingapurJanubiy KoreyaShri-LankaSuriyaTayvanTojikistonTailandKurkaTurkmanistonBirlashgan Arab AmirliklariOʻzbekistonVetnamYaman

Yevropa

AlbaniyaAndorraArmanistonAvstriyaOzarbayjonBelarusBelgiyaBosniya va GertsegovinaBolgariyaXorvatiyaKiprChexiyaDaniyaEstoniyaFinlandiyaFransiyaGruziyaGermaniyaGretsiyaVengriyaIslandiyaIrlandiyaItaliyaJersiKosovo • [Latviya]] • LixtenshteynLitva • Lyuksemburg]] • MaltaMoldovaMonakoChernogoriyaNiderlandiyaShimoliy MakedoniyaNorvegiyaPolshaPortugaliyaRuminiyaRossiyaSan-MarinoSerbiyaSlovakiyaSloveniyaIspaniyaShvetsiyaShveysariyaUkraina • Birlashgan Qirollik]]

Amerika

Antigua va BarbudaBarbadosBelizBraziliyaKanadaChiliKolumbiyaKosta-RikaKubaDominikaDominik RespublikasiEkvadorSalvadorGvatemalaGayanaGaitiGondurasYamaykaMeksikaNikaraguaPanamaParagvayPeruSurinamTrinidad va TobagoQoʻshma Shtatlar

Okeaniya

AvstraliyaSharqiy TimorFijiKiribatiMarshall orollariMikroneziyaNauruYangi ZelandiyaPalauPapua-Yangi GvineyaSamoaTongaTuvaluVanuatu

Londondagi Baytul Futuh masjidi Buyuk Britaniyadagi eng katta masjid va Gʻarbiy Yevropadagi eng katta masjidlardan biridir.

Ahmadiya Musulmonlar Jamiyati Buyuk Britaniyada 1913-yil iyul oyida Londonga kelgan Chaudri Fateh Muhammad Sialning saʼy-harakatlari bilan tashkil etilgan. Sial Ahmadiya Musulmon Jamiyati tomonidan xorijga yuborilgan birinchi missioner edi va harakatning birinchi xalifasi Hakim Nur-ud-Dinning shaxsan rahbarligi ostida xizmatda boʻlgan.[1]

Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Birlashgan Qirolligi
United Kingdom of Great Britain and Nothern Ireland1
ShiorDieu et mon droit
(Fransuzcha: Xudo va mening huquqim)
Madhiya: Xudo shohni saqlasin
Location of Buyuk Britaniyada Ahmadiya ta'limoti (harakati)
Poytaxt London
Eng katta shahar London
Rasmiy til(lar) Ingliz tili
Hukumat Hamdoʻstlik
• Qirol
Charles III
Rishi Sunak
Mustaqillik
• Angliya va Shotlandiya qirolliklar birlashishi
26 mart 1707
• Buyuk Britaniya va Irlandiya birlashishi
1-yanvar 1801
Maydon
• Butun
244,820 km2 (78-oʻrin)
• Suv (%)
1.34
Aholi
• 2002-yilgi roʻyxat
59,553,800 (22-oʻrin)
• Zichlik 243/km2
YIM (XQT) 2005-yil roʻyxati
• Butun
AQSh$1,869,000 mil. (6-oʻrin)
• Jon boshiga
AQSh$31,383
Pul birligi Pound Sterling (GBP)
Vaqt mintaqasi UTC+0
• Yoz (DST)
UTC+1
Qisqartma UK
Telefon prefiksi 44
Internet domeni .uk, .gb, .co.uk

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kelganidan keyin koʻp yillar oʻtmay, Buyuk Britaniyada masjidga ehtiyoj paydo boʻldi va 1926-yilda Londonda Fazl masjidi rasman ochildi va u shaharning birinchi masjidi boʻldi.[2][3] Jamiyat mamlakat boʻylab koʻplab masjidlar va missiya uylarini kengaytirdi va qurdi. Ulardan eng mashhuri Janubiy Londondagi Baytul Futuh masjidi boʻlib, Gʻarbiy Yevropadagi eng katta masjidlardan biri hisoblanadi.[4]

Xalqaro shtab-kvartirasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ahmadiya Musulmon Jamiyatining Xalqaro Bosh qarorgohi 1984-yildan beri Buyuk Britaniyada (London shahrida). Jamiyatning toʻrtinchi xalifasi Mirzo Tohir Ahmad 1984-yilda Pokistondan majburiy surgun qilinganidan beri Londondagi Fazl masjidi to 2019-yil 15-aprelda Xalqaro shtab-kvartirani Islomobod, Tilfordga koʻchirilgunch 35 yil davomida Xalqaro shtab-kvartira boʻlib xizmat qilgan.

Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yil holatiga koʻra, Buyuk Britaniyada 150 mahalliy boʻlimda 30 000 Ahmadiy bor.[5][6]

Ahmadiy taʼlimotini qabul qilgan taniqli shaxslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mirzo Masrur Ahmad — beshinchi xalifa va butun jahon Ahmadiya musulmonlar jamoasining hozirgi rahbari

Mirzo Tohir Ahmad — Toʻrtinchi xalifa, uning davrida Jamiyat shtab-kvartirasi Pokistondan Buyuk Britaniyaga koʻchib oʻtgan.

Doktor Abdus Salam — birinchi musulmon Nobel mukofoti sovrindori va jamiyatning sodiq aʼzosi, Londonning Putni shahrida yashagan.

Tariq Ahmad, Uimbldonlik baron Ahmad — Buyuk Britaniyaning Lordlar palatasi aʼzosi, Hamdoʻstlik va Janubiy Osiyo boʻyicha Davlat vaziri va Bosh vazirning mojarolarda jinsiy zoʻravonlikning oldini olish boʻyicha maxsus vakili[7]

Iftixar A. Ayaz — Tuvalu konsulligi xodimi

Cllr Iftixar Chaudhri — Runnymede meri

Abdul Rahim Dard — yozuvchi, missioner, tarixiy Fazl masjidining imomi va Pokiston harakatining siyosiy faoli

Foteh Muhammad Sial — Ahmadiya Musulmon Jamoasi tomonidan xorijga yuborilgan birinchi Ahmadiy missioner

Bashir Ahmad Orchard — Ahmadiya Musulmon Jamiyatining yevropalik nasldagi birinchi missioneri

Ahmadiyaga qarshi kampaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Harakat Buyuk Britaniyadagi sunniy mutaassibligidan aziyat chekadi. Ular Britaniya Musulmonlar Kengashi tomonidan musulmonlar sifatida tan olinmagan va Xatme Nubuvvat akademiyasi tomonidan qoralash nishoniga olingan.[8][9][10]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „28 February - 5 March“ (en-GB). Al Hakam (2020-yil 28-fevral). Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
  2. „Fazl Mosque“. Qaraldi: 4-may 2012-yil.
  3. „The Baitulfutuh Mosque- Ahmadiyya Muslim Community: An Overview“. www.baitulfutuh.org. Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
  4. Association, Press. „Western Europe's largest mosque opens in Morden“ (en-GB). The Guardian (2003-yil 2-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
  5. „A religious killing in Scotland: A quiet man with a loud message: A horrific murder prompts fears of more attacks on a small Islamic sect“. The Economist (2-aprel 2016-yil). Qaraldi: 2-aprel 2016-yil.
  6. „Why Britain’s Ahmadis are worried“. The Economist. Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
  7. „Lord Ahmad of Wimbledon“ (en). GOV.UK. Qaraldi: 2020-yil 30-avgust.
  8. „The murder of an Ahmadi“. The Economist (21-may 2016-yil). Qaraldi: 21-may 2016-yil.
  9. „Mosque warned over 'kill Ahmadis' leaflets“ (en-GB). BBC News (2019-yil 21-mart). Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
  10. Nasser, Tahir. „The Muslim Council of Britain is failing Ahmadis like Asad Shah | Tahir Nasser“ (en-GB). The Guardian (2016-yil 25-aprel). Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.