Inson kapitali indeksi
Inson kapitali indeksi (ing. Human Capital Index (HCI) – sog'liqni saqlash va ta'limning keyingi avlod ishchilarining samaradorligiga qo'shgan hissasini miqdoriy jihatdan belgilaydi. Inson kapitali indeksi Jahon banki tomonidan tayyorlanadi.
Indeks ilk bor 2018-yil oktabr oyida e’lon qilingan va 157 mamlakatni oʻz ichiga olgan. Inson kapitali indeksi bolaning kelajakda qay darajada samarali kadr boʻlib shakllanishini oʻlchaydi. Indeks qiymati 0 dan 1 gacha intervalda boʻlib, qiymat 1 ga yaqinlashishi bugungi bolalarning kelajakda qay darajada yetuk inson boʻlib shakllanishini koʻrsatadi[1].
Hisoblash metodologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Indeksning muhim xususiyati shundaki, u qatʼiy mikro-ekonometrik tadqiqotlarga asoslangan holda sogʼliqni saqlash va taʼlim tizimlarining shaxslar va mamlakatlar samaradorligiga qoʼshgan hissasini oʼlchaydi. Noam Angrist, Simeon Djankov, Pinelopi Koujianou Goldberg va Garri Patrinos tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasida Inson kapitali indeksini o'lchash usullari ishlab chiqilgan[2].
Inson kapitali indeksida 3 ta asosiy komponent bor:
1. Tirik qolish ehtimoli
- 5 yoshdan oshgan bolalar ulushi - foizda (%)
2. Ta'lim
- Ta'lim miqdori (kutilayotgan ta'lim davomiyligi)
- Ta'lim sifati (uyg'unlashgan test natijalari)
3. Salomatlik holati
- Katta yoshdagilarning umr davomiyligi (60 yoshgacha yashagan 15 yoshli o'smirlar ulushi, %)
- Bolalar oʻrtasida sogʻlom oʻsish (5 yoshgacha boʻlgan bolalarning rivojlanish sur’atlari, %)
Inson kapitali indeksi tirik qolish ehtimoli, ta'lim va sog'liqning mahsuldorlikka nisbiy hissasini quyidagi tarzda ko'paytirish yo'li bilan hisoblanadi:
IKI = Tirik qolish ehtimoli* Ta'lim* Salomatlik holati
Inson kapitali indeksi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Inson kapitali indeksi Simeon Djankov va Federika Saliola tomonidan tayyorlangan va birinchi marta Jahon bankining 2019-yilgi Jahon taraqqiyoti hisobotining[3] bir qismi sifatida nashr etilgan.
Reyting | Mamlakatlar | Baholash (erishilgan potentsial foiz) |
---|---|---|
1 | ![]() |
0.88 |
2 | ![]() |
0.81 |
3 | ![]() |
0.80 |
4 | ![]() |
0.80 |
5 | ![]() |
0.80 |
6 | ![]() |
0.80 |
7 | Makao | 0.80 |
8 | ![]() |
0.80 |
9 | ![]() |
0.79 |
10 | ![]() |
0.79 |
11 | ![]() |
0.78 |
12 | ![]() |
0.78 |
13 | ![]() |
0.78 |
14 | ![]() |
0.77 |
15 | ![]() |
0.77 |
16 | ![]() |
0.77 |
17 | ![]() |
0.77 |
18 | ![]() |
0.76 |
19 | ![]() |
0.76 |
20 | ![]() |
0.76 |
21 | ![]() |
0.76 |
22 | ![]() |
0.76 |
23 | ![]() |
0.75 |
24 | ![]() |
0.75 |
25 | ![]() |
0.75 |
26 | ![]() |
0.75 |
27 | ![]() |
0.75 |
28 | ![]() |
0.73 |
29 | ![]() |
0.73 |
30 | ![]() |
0.73 |
31 | ![]() |
0.71 |
32 | ![]() |
0.71 |
33 | ![]() |
0.71 |
34 | ![]() |
0.71 |
35 | ![]() |
0.70 |
36 | ![]() |
0.70 |
37 | ![]() |
0.69 |
38 | ![]() |
0.69 |
39 | ![]() |
0.69 |
40 | ![]() |
0.68 |
41 | ![]() |
0.68 |
42 | ![]() |
0.68 |
43 | ![]() |
0.67 |
44 | ![]() |
0.66 |
45 | ![]() |
0.65 |
46 | ![]() |
0.65 |
47 | ![]() |
0.65 |
48 | ![]() |
0.65 |
49 | ![]() |
0.64 |
50 | ![]() |
0.63 |
51 | ![]() |
0.63 |
52 | ![]() |
0.63 |
53 | ![]() |
0.63 |
54 | ![]() |
0.63 |
55 | ![]() |
0.63 |
56 | ![]() |
0.63 |
57 | ![]() |
0.63 |
58 | ![]() |
0.62 |
59 | ![]() |
0.61 |
60 | ![]() |
0.61 |
61 | ![]() |
0.61 |
62 | ![]() |
0.61 |
63 | ![]() |
0.61 |
64 | ![]() |
0.61 |
65 | ![]() |
0.61 |
66 | ![]() |
0.61 |
67 | ![]() |
0.60 |
68 | ![]() |
0.60 |
69 | ![]() |
0.60 |
70 | ![]() |
0.60 |
71 | ![]() |
0.60 |
72 | ![]() |
0.60 |
73 | ![]() |
0.60 |
74 | ![]() |
0.59 |
75 | ![]() |
0.59 |
76 | ![]() |
0.59 |
77 | ![]() |
0.59 |
78 | ![]() |
0.58 |
79 | ![]() |
0.58 |
80 | ![]() |
0.58 |
81 | ![]() |
0.58 |
82 | ![]() |
0.58 |
83 | ![]() |
0.58 |
84 | ![]() |
0.58 |
85 | ![]() |
0.57 |
86 | ![]() |
0.57 |
87 | ![]() |
0.57 |
88 | ![]() |
0.56 |
89 | ![]() |
0.56 |
90 | ![]() |
0.55 |
91 | ![]() |
0.55 |
92 | ![]() |
0.55 |
93 | ![]() |
0.55 |
94 | ![]() |
0.55 |
95 | ![]() |
0.54 |
96 | ![]() |
0.54 |
97 | ![]() |
0.53 |
98 | ![]() |
0.53 |
99 | ![]() |
0.53 |
100 | ![]() |
0.53 |
101 | ![]() |
0.53 |
102 | ![]() |
0.52 |
103 | ![]() |
0.52 |
104 | ![]() |
0.52 |
105 | ![]() |
0.51 |
106 | ![]() |
0.51 |
107 | ![]() |
0.51 |
108 | ![]() |
0.51 |
109 | ![]() |
0.50 |
110 | ![]() |
0.50 |
111 | ![]() |
0.50 |
112 | ![]() |
0.50 |
113 | ![]() |
0.50 |
114 | ![]() |
0.50 |
115 | ![]() |
0.49 |
116 | ![]() |
0.49 |
117 | ![]() |
0.49 |
118 | ![]() |
0.49 |
119 | ![]() |
0.48 |
120 | ![]() |
0.48 |
121 | ![]() |
0.48 |
122 | ![]() |
0.47 |
123 | ![]() |
0.46 |
124 | ![]() |
0.46 |
125 | ![]() |
0.46 |
126 | ![]() |
0.46 |
127 | ![]() |
0.45 |
128 | ![]() |
0.45 |
129 | ![]() |
0.45 |
130 | ![]() |
0.45 |
131 | ![]() |
0.45 |
132 | ![]() |
0.45 |
133 | ![]() |
0.43 |
134 | ![]() |
0.43 |
135 | ![]() |
0.43 |
136 | ![]() |
0.42 |
137 | ![]() |
0.42 |
138 | ![]() |
0.42 |
139 | ![]() |
0.42 |
140 | ![]() |
0.42 |
141 | ![]() |
0.41 |
142 | ![]() |
0.41 |
143 | ![]() |
0.41 |
144 | ![]() |
0.41 |
145 | ![]() |
0.40 |
146 | ![]() |
0.40 |
147 | ![]() |
0.40 |
148 | ![]() |
0.40 |
149 | ![]() |
0.40 |
150 | ![]() |
0.40 |
151 | ![]() |
0.39 |
152 | ![]() |
0.39 |
153 | ![]() |
0.39 |
154 | ![]() |
0.38 |
155 | ![]() |
0.38 |
156 | ![]() |
0.38 |
157 | ![]() |
0.38 |
158 | ![]() |
0.38 |
159 | ![]() |
0.38 |
160 | ![]() |
0.38 |
161 | ![]() |
0.37 |
162 | ![]() |
0.37 |
163 | ![]() |
0.37 |
164 | ![]() |
0.37 |
165 | ![]() |
0.36 |
166 | ![]() |
0.36 |
167 | ![]() |
0.36 |
168 | ![]() |
0.36 |
169 | ![]() |
0.32 |
170 | ![]() |
0.32 |
171 | ![]() |
0.31 |
172 | ![]() |
0.30 |
173 | ![]() |
0.29 |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Measuring Human Kapital
- ↑ Kraay, Aart (2018-09-25). Methodology for a World Bank Human Capital Index. Policy Research Working Papers. The World Bank. doi:10.1596/1813-9450-8593. hdl:10986/30466. S2CID 170011611
- ↑ Jahon Banki - 2019-yil hisoboti.pdf
- ↑ „Human Capital“ (en). World Bank. Qaraldi: 2021-yil 20-aprel.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻzbekiston ilk marotaba Jahon bankining inson kapitali indeksida ishtirok etdi
Jahon Banki 2020-yil uchun inson kapitali indeksini eʼlon qildi (Wayback Machine saytida 2022-05-17 sanasida arxivlangan)