Ingliz tilidagi qoʻshimcha sifatida qoʻllanuvchi soʻzlar: -phobia, -phobic, -phobe (yunoncha phosos phobos, „qoʻrquv“) psixiatriyada ruhiy kasallik (masalan, agoraphobia)sifatida irratsional, gʻayritabiiy, asossiz, doimiy yoki vaqtinchalik qoʻrquvni tasvirlaydigan soʻzlarni yaratish uchun ishlatilinadi. Kimyo fanida kimyoviy oʻzgarishlarni tasvirlash(masalan, hidrofobik), biologiyada maʼlum sharoitlarni yoqtirmaydigan organizmlarni tavsiflash uchun (masalan, atsidofobiya) va tibbiyotda qoʻzgʻatuvchiga, odatda sensorli (masalan, fotofobi) yuqori sezuvchanlikni tavsiflash uchun qoʻllaniladi. Ushbu qoʻshimchalar bor boʻlgan jumla va soʻzlarning umumiy maʼnosi maʼlum bir narsa yoki mavzuni yoqtirmaslik yoki nafratlanishni tasvirlash maʼnosini anglatadi. (masalan, gomofobiya).
Quyidagi roʻyxatda -fobiya soʻzi bilan tugaydigan qoʻrquv turlarini jamlangan. Baʼzi hollarda fobiyalarning nomlanishi soʻz oʻyiniga aylanib ketadi. Bunga misol sifatida, 1998-yilda, BBC News tomonidan chop etilgan hazil maqola diqqatga sazovordir[1]. Baʼzi hollarda -fobiya bilan tugaydigan soʻz -fil- qoʻshimchasi bilan antonim boʻlishi mumkin (masalan Germanofob / Germanofil).
Koʻpgina fobiya roʻyxatlari Internetda tarqalgan va ularda nufuzli manbalardan toʻplangan maʼlumotlar mavjud emas. Bundan tashqari, bir qarashda juda koʻp fobiyalarni qamrab oladigan bir qator psixiatrik veb-saytlar mavjud. Biroq ushbu saytlarda, aslida, har qanday fobiyaga mos keladigan standart matndan foydalanilgan va shunchaki nomini oʻzgartirilib, uni barcha noodatiy fobiyalar uchun qayta ishlatilgan. Baʼzan bu gʻalati natijalarga olib keladi, masalan, „fohisha fobiyasini“ davolash boʻyicha takliflar[2]. Aslida bu turdagi fobiya mavjud emas. Bunday amaliyot „spam kontent“ sifatida tanilgan va qidiruv tizimlarini jalb qilish uchun ishlatilinadi.
1897-yilda American Journal of Psychologyda chop etilgan maqolada "qoʻrqadigan narsalarga yunoncha nom berishning bemaʼni tendentsiyasi (Arndt aytganidek, bu bizga klopsofobiya — oʻgʻrilardan qoʻrqish, triakaidekafobia — 13 raqamidan qoʻrqish kabi atamalar)ni beradi, deyilagan[3].
Mutaxassislar „fobiya“ qoʻshimchasidan qochishni afzal koʻrishlari va shaxsiyatning buzilishi, tashvishlanish va vahima kabi tavsiflovchi atamalardan foydalanishlari mumkin. Terminlar qatʼiy ravishda yunoncha prefiksga ega boʻlishi kerak, lekin koʻpchilik lotin yoki hatto inglizcha prefikslar uchrash hollatlari boʻlib turadi. Koʻpchilik uchishdan qoʻrqib, aerofobiya (havodan qoʻrqish) kabi notoʻgʻri yoki noaniq prefikslardan foydalanadi.
suvdan qoʻrqish. Kimyoviy moddalarni suv bilan oʻzaro taʼsir qilishdan bosh tortadigan ilmiy xususiyat, shuningdek quturishning arxaik nomi gidrofobiyadan farq qiladi.
-fobiya qoʻshimchasi maʼlum bir antietnik yoki antidemografik tuygʻuni bildiruvchi atamalar uchun ham ishlatilinadi, masalan, Amerikafobiya, Yevrofobiya, Frankofobiya, Hispanofobiya va Indofobiya. Dinga qarshi kayfiyatlar xristianofobiya va islomofobiya kabi atamalar bilan ifodalanadi.
Aybofobiya — palindromdan qoʻrqish uchun kulgili atama, bu palindromning oʻzi. Bu atama 1981-yil The Devil’s DP Dictionary ga kiritilgan kompyuter hazilining bir qismidir[31].
Anatidaefobiya — odamni oʻrdak kuzatib turadi degan xayoliy qoʻrquv. Bu soʻz Anatidae oilasining nomidan kelib chiqqan va Gari Larsonning „ Uzoq taraf“ asarida ishlatilgan.[32]
Anoraknofobiya — " anorak " va " araxnofobiya " portmantosi. U Uolles va Gromitning Anoraknofobiya komikslarida ishlatilgan. Shuningdek, Marillion albomining nomi.
Arachibutyrophobia — Lotin arachis „yeryongʻoq“ va butyrum " sariyogʻi " dan olingan yeryongʻoq moyining tanglayga yopishib qolishidan qoʻrqish[33]. Bu soʻz Charlz M. Shuls tomonidan 1982-yilda chop etilgan " Peanuts " komiksidagi[34] va Piter OʻDonnell tomonidan 1985-yilda chop etilgan „ Oʻlik odamning dastasi“ nomli " Modesty Bleise " sarguzasht romanida qoʻllangan.
Gippopotomonstrosesquipedaliophobia — uzoq soʻzlardan qoʻrqish,[35]monstrum va begemot bilan birlashtirilgan sesquipedalophobia ildiz soʻzidan. Bu Brainiac Series Five birinchi epizodida Tickle tizeri sifatida tilga olingan.
Keanuphobia — Kianu Rivzdan qoʻrqish, Din Koontzning " Yolgʻon xotira " kitobida tasvirlangan, bu erda ayol Rivzdan aql bovar qilmaydigan qoʻrquvga ega va har hafta oʻzining psixiatri Mark Axrimanni koʻrishi kerak, lekin u faqat qoʻrquv borligini bilmaydi. chunki Axriman uni oʻzini koʻrish uchun gipnoz taklifi orqali implantatsiya qilgan. U boshida uni " Keanuphobe " deb ataydi.
Nihilofobiya — yoʻqlikdan qoʻrqish, lotincha nihil va „hech narsa, hech narsa“ soʻzlaridan "Yulduzlar yoʻlida : Voyager " epizodida tasvirlanganidek, „hech narsa, hech narsa“. Voyajerning maʼnaviyat boʻyicha ofitseri va oshpazi Nilix shunday holatda boʻlib, kema Boʻshliq deb nomlanuvchi qorongʻu fazoni bosib oʻtayotganda vahima qoʻzgʻatadi. Bu, shuningdek, Neuronium tomonidan 2008-yilgi albomning nomi.
Robofobiya — robotlar va/yoki androidlardan irratsional qoʻrqish, " Grimwade sindromi " deb ham ataladi. U birinchi marta „ Oʻlim robotlari“ filmida qoʻllanilgan boʻlib, Britaniyaning „ Doktor Kim“ ilmiy-fantastik teleserialining 14-mavsumining beshinchi seriyasi.
Semafobiya — oʻrtacha veb-ishlab chiquvchilarning semantik veb- texnologiyalaridan foydalanishdan qoʻrqish[36].
Venustrafobiya — 1998-yilda BBC News tomonidan chop etilgan hazil maqolasiga koʻra, goʻzal ayollardan qoʻrqish[1]. Venustrafobiya, shuningdek, Casbah Club tomonidan 2006-yilgi albomning nomidir.
↑„Effective treatment of eisoptrophobia with duloxetine: a case report“. The Primary Care Companion for CNS Disorders. 16-jild, № 5. 11–sentabr 2014–yil. doi:10.4088/PCC.14l01636. PMC4321006. PMID25667801.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
↑„Teratophobia (Concept Id: C0522188)“. MedGen. National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine. Qaraldi: 2021-yil 12-fevral.
↑„Tomophobia, the phobic fear caused by an invasive medical procedure - an emerging anxiety disorder: a case report“. Journal of Medical Case Reports. 3-jild. November 2009. 131-bet. doi:10.1186/1752-1947-3-131. PMC2803803. PMID20062769.
↑ „From lipophilia to lipophobia. Changing attitudes and behaviors towards fat: a socio-historical approach“,Dietary fats determinants of preference, selection, and consumption. London, New York: Elsevier Applied Science, 1992 — 103–115 bet.
↑„Consumers' Experience of Lipophobia: A Swedish Study“. Advances in Consume Research. 30-jild. 2003. 161-bet.
↑„Phobia catalogue reveals bizarre list of fears“. The Daily Telegraph (10-yanvar 2008-yil). 12-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. „A catalogue of unusual phobias reveals that the fear of long words is known as hippopotomonstrosesquipedaliophobia.“.
↑"5th IEEE International Conference on Digital Ecosystems and Technologies (IEEE DEST 2011)". Proceedings of the 2011 5th IEEE International Conference on Digital Ecosystems and Technologies (DEST). Daejeon, South Korea. 2011. pp. 47–53. doi:10.1109/DEST.2011.5936597. ISBN978-1-4577-0871-8.
