Ekinofobiya
Ekinofobiya yoki hipofobiya — bu otlarga nisbatan boʻladigan psixologik qoʻrquv turi. Ekinofobiya yunoncha phobos (phóbos) soʻzidan olingan boʻlib, "qoʻrquv " va lotincha equus „ot“ degan maʼnoni bildiruvchi soʻzlar qoʻshilmasidan kelib chiqqan. Gippofobiya atamasi yunoncha phóbos soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, yunoncha ot, ἵπos (híppos) soʻzidan olingan prefiksdir[1][2].
Fobiya misolini Freyd amalga oshirgan Kichkina Hansning psixoanalitik tadqiqotida koʻrish mumkin.
Alomatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ekinofobiya bilan ogʻrigan odam ot haqida oʻylasa yoki jismonan otga yaqin boʻlsa, unda quyidagi alomatlar namoyon boʻlishi mumkin:[3][4]
- Qoʻrquv hissi
- Xavotir (hatto ot doʻstona va boʻshashgan deb hisoblansa ham)
- Qaltirash
- Vahima
- Yurakning tez urishi
- Nafas qisilishi
- Puls tezligining keskin oshishi
- Koʻngil aynishi
- Yigʻlash
Ekinofobiyadan aziyat chekuvchilar, shuningdek, eshak va xachir kabi boshqa tuyoqli hayvonlardan ham qoʻrqish holatlari kuzatilgan[5].
Sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bolaligida otlar bilan boʻlgan salbiy tajribalar bu fobiyani keltirib chiqarishi mumkin. Ekinofobiya otdan yiqilib tushishi bilan ham yuzaga keladi (Mashhur misol, Supermen roli bilan tanilgan aktyorChristopher Reeve otdan yiqilib, bo‘ynini sindirib oladi, natijada umrining oxirigacha bo‘ynidan pastki qismi falajlanadi). Mazkur fobiyaning dastlabki bosqichida koʻp holatlarida odamlar otlardan uzoqroq yurishni boshlaydilar va bu asta-sekin qoʻrquvdan jiddiy fobiya holigacha rivojlanadi[3][6][5].
Fobiya hayvonning oʻzidan oddiy qoʻrqishdan ham kelib chiqishi mumkin. Otning kattaligi va vazni hamda uning katta tishlari baʼzi odamlarni, ayniqsa bolalarni qoʻrqitishi koʻp kuzatiladi[7].
Ot va aygʻirlarning salbiy media tasvirlari odamning qoʻrquvini kuchaytirishi mumkin[8].
Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu fobiyadan azob chekayotganlar uchun koʻplab davolash usullari mavjud. Kognitiv xulq-atvor terapiyasi maʼlum fobiyalardan aziyat chekadigan odamlar uchun davo shakllaridan biri hisoblanadi. Bu odamning qoʻrquvi va ularning mavjudligi sabablariga eʼtibor qaratadi. Terapiya qoʻrquv ortidagi fikrlash jarayonlarini oʻzgartirishga va ularga qarshi turishga oʻrgatadi. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, ushbu metod ekinofobiya bilan ogʻrigan odamlarni davolashda samarali usullardan biri sifatida etirof etilgan[9][10].
Bemorni otlar odamlarga odatiy sharoitda tahdid solmasligiga va hatto odamlar otlarning qirilib ketishiga sababchi boʻlganiga ishontirish, fobiyadan halos boʻlishda yordam beradi. Paleolit davrida yovvoyi otlar odamlar uchun muhim oziq-ovqat manbai boʻlgan. Yevropaning koʻp qismlarida ot goʻshtini isteʼmol qilish 732-yilda papa tomonidan taqiqlaganligiga qaramay, Oʻrta asrlardan to hozirgi zamongacha davom etmoqda[11].
Mashhur jabrlanuvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Eric Berry, amerikalik futbolchi [12][13]
- Kristen Stewart, amerikalik aktrisa [14]
- Robert Pattinson, britaniyalik aktyor [15]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Equinophobia definition“. thefreedictionaanuary2014.
- ↑ „Equinophobia definition/symptoms“. medterms.com (2012-yil 14-iyun). 2014-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ 3,0 3,1 „Equinophobia: It's for real“. horsenation.com. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ „Equinophobia - Symptoms, Causes, and Treatment“. allaboutcounseling.com. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ 5,0 5,1 „Equinophobia definition/symptoms“. medterms.com (2012-yil 14-iyun). 2014-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ „Equinophobia - Symptoms, Causes, and Treatment“. allaboutcounseling.com. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ „Fear of Horses - Equinophobia“. fearofstuff.com. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ „Equinophobia - Symptoms, Causes, and Treatment“. allaboutcounseling.com. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.„Equinophobia — Symptoms, Causes, and Treatment“. allaboutcounseling.com. Retrieved 7 January 2014.
- ↑ „Equinophobia - Symptoms, Causes, and Treatment“. allaboutcounseling.com. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.„Equinophobia — Symptoms, Causes, and Treatment“. allaboutcounseling.com. Retrieved 7 January 2014.
- ↑ „Equinophobia Treatment (summary)“. remediespoint.com. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-yanvar.
- ↑ Richard Pillsbury. No foreign food: the American diet in time and place. Westview Press, 1998 — 14 bet. ISBN 978-0-8133-2739-6.
- ↑ Chase, Chris. „Eric Berry is scared of the Kansas City Chiefs' horse“. USAToday.com (2012-yil 13-noyabr).
- ↑ „Top 10 Weirdest Celebrity Phobias: The Famous Faces and Their Fears“. IBTimes.com.
- ↑ „Celebrities share fears, phobias“. TheIndyChannel.com. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-fevral.
- ↑ „Top 10 Weirdest Celebrity Phobias: The Famous Faces and Their Fears“. IBTimes.com.