Shayboniylar davlati

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search


Bu maqola vikilashtirilishi kerak.

nothumb

Iltimos, bu maqolani Vikipediya qoida va yoʻllanmalariga muvofiq tartibga keltiring.

 Oʻzbekiston Oʻzbekiston tarixi
Emblem of Uzbekistan.svg
Eramizdan oldin
Tarixiy Markaziy Osiyo
Andronovo madaniyati (e.a. XVII—IX)
Baqtriya-Margʻiyona arxeologik kompleksi (e.a. XXIII—XVIII)
Skiflar (saklar, massagetlar, dahlar) (e.a. XVIII—IV)
Xorazm (e.a. VIII—e.a. VI asr)
Sugʻdiyona (—e.a. VI asr)
Choch (—e.a. III asr)
Fargʻona (—e.a. VI asr)
Baqtriya (VIII—e.a. VI asr)
Margʻiyona (—e.a. VI asr)
Fors bosqini (e.a. 558—330)
Ahamoniylar Ahamoniylar imperiyasi (558—e.a. 330)
Yunon bosqini (e.a. 334—125)
Aleksandr Makedonskiy imperiyasi (e.a. 334 — e.a. 146)
Salavkiylar davlati (312—e.a. 64)
Yunon-Baqtriya podsholigi (e.a. 250—125)
Turkiy davlatlar (e.a. II—1055)
Hind-skif podsholigi (e.a. II—IV asrlar)
Qangʻ davlati (e.a. III asr — V a.lar yarmi)
Davan (e.a. II asr — I asr)
Parfiya podsholigi (e.a. 250 — 224)
Bizning era
Kushon podsholigi (I — III aa.)
Ustrushona (IV — V aa.)
Xioniylar davlati (IV — V aa.)
Kidariylar davlati (IV — V aa.)
Eftaliylar davlati (IV — VI aa.)
Turk xoqonligi (552—603)
Gʻarbiy xoqonlik (603—698)
Turkash xoqonligi (698—766)
Oʻgʻuz davlati (750—1055)
Qarluq xoqonligi (766—940)
Fors bosqini (224—652)
Sosoniylar davlati (224—652)
Islom bosqini (661—750)
Umaviylar bayrogʻi Umaviylar xalifaligi (661—750)
Abbosiylar bayrogʻi Abbosiylar xalifaligi (750—1258)
Abbosiylar bayrogʻi Toxiriylar amirligi (821—873)
Abbosiylar bayrogʻi Safforiylar amirligi (861—1003)
Abbosiylar bayrogʻi Somoniylar amirligi (875—999)
Turkiy davlatlar (1005—1221)
Gʻaznaviylar bayrogʻi Gʻaznaviylar davlati (963—1187)
Qoraxoniylar davlati (840—1040)
Gʻarbiy Qoraxoniylar xonligi (1040—1212)
Sharqiy Qoraxoniylar xonligi (1042—1212)
Saljuqiylar davlati (1037—1194)
Xorazmshohlar davlati (1077—1231)
Moʻgʻullar istilosi (1141—1269)
Qoraxitoylar davlati (1141—1212)
Moʻgʻullar davlati (1206—1291)
Chigʻatoy ulusi (1224—1340)
Oltin Oʻrda (1224—1481)
Gʻarbiy Chigʻatoy ulusi (1340—1370)
Moʻgʻuliston (Sharqiy Chigʻatoy ulusi) (1346—1706)
Temuriylar bayrogʻiAmir Temur davlati va Temuriylar davlati (1370—1500)
Oʻzbek ulusi (1428—1468)
Shayboniylar davlati (1507—1598)
Buxoro xonligi (1500—1785)
Xiva xonligi (1512—1920)
Moʻgʻuliya (1514—1679)
Qoʻqon xonligi (1709—1876)
Toshkent davlati (1784—1809)
Buxoro amirligi bayrogʻi Buxoro amirligi (1785—1920)
Qunduz xonligi (1800—1850)
Rossiya imperiyasi ekspansiyasi
(1853—1920)
Turkiston muxtoriyati (1917—1918)
Muvaqqat Fargʻona hukumati (1919—1920)
Sovet davri (1920—1991)
Turkiston ASSR bayrogʻi Turkiston ASSR (1918—1924)
Buxoro XSR bayrogʻi Buxoro XSR (1920—1924)
Xorasm XSR bayrogʻi Xorazm XSR (1920—1924)
Oʻzbek SSR bayrogʻi Oʻzbek SSR (1924—1991)
Oʻzbekiston bayrogʻi Oʻzbekiston Respublikasi (1991-yildan)
«Oʻzbekiston» portali

Shayboniylar davlatining poytaxti dastavval Samarqand boʻldi. Ubaydullaxon (1533-1539 yy.) hukmdorligi davrida murakkab harbiy-siyosiy vaziyatga qaramasdan fan va madaniyat rivojiga katta eʼtibor berilgan. Ubaydullaxon oʻta savodli inson boʻlgan, u Qur'oni Karimni mohirona qiroat qilib, turkiy tildagi sharhlar bilan taʼminlagan, shuningdek, usta sozanda va iqtidorli xonanda boʻlgan. Abdullaxon II (1557-1598yy.) nomi bilan yagona kuchli davlat barpo etish harakati bogʻlangan. U 1557 yil Buxoroni zabt etadi, 1561 yil bu yerga poytaxt koʻchiriladi va davlat Buxoro xonligi nomi bilan yurita boshlanadi. Abdullaxon II hukmdorligi davrida bunyodkorlik ishlari quloch otadi- Karmanada Zarafsxon daryosi ustiga koʻprik quriladi, Balx va Buxoroda koʻp sonli madrasalar qad rostlaydi. Xon imom Abubakr Saadiy maqbarasi atrofida masjid, madrasa, turar joy binosi va boshqa imoratlardan tashkil topgan majmuani bunyod etadi. 1598 yilda Abdullaxon vafot etgach yagona oʻzbek davlatini yaratish umidi ham soʻnadi. Shayboniylar sulolasining soʻnggi vakili Pirmuhammad oʻrtamiyona shaxs boʻlib, joylardagi hukmdorlar oʻrtasida siyosiy taʼsir kuchiga ega emas edi. Natijada yuzaga kelgan boshboshdoqlikka barham bera olmay, u tez orada oʻzaro janjallarda qurbon boʻladi. Buxoro xonligining ichki va tashqi dushmanlari markaziy hokimiyat inqirozi va mamlakatdagi porakandalikdan zudlik bilan foydalanib qolishdi. Janubda Eron shohi Abbos Sabzavor, Mashhad va Hirotni egallab oldi, Balx hokimligiga oʻz gumashtasi Muhammad Ibrohimni tayinladi. Qozoq sultonlari yirik hududlardan biri Toshkentni zabt etishdi. Xorazm yana mustaqillikka ega boʻldi. "Butun davlatda tartibsizlik va boshboshdoqlik yuzaga keldi, hech kim boshqa birovga bo`ysinishni istamasdi",- deb yozgan edi oʻsha yillar haqida Muhammad Yusuf Munshiy. Oʻzaro nizolar va urushlar oqibatida Buxoro, Xiva va Qoʻqon xonliklari tashkil topdi. 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Shayboniylar_davlati&oldid=2003986" dan olindi