Sharq
Sharq - bu Yer aylanadigan yo'nalish. Sharqqa yo'nalish shimolga va janubga, ya'ni Yerning geografik qutblariga perpendikulyar va g'arbiy yo'nalishga qarama-qarshidir. Sharqqa yoʻnalish geodezik azimutda +90° va astronomik azimutda -90° ga toʻgʻri keladi.
Dastlab, ehtimol, bu so'z "quyosh chiqishi" degan ma'noni anglatadi va keyinchalik ma'no o'zgardi.
Tenglik kunlarida quyosh aynan sharqdan chiqadi.
Etimologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ruscha "sharq" so'zi cherkov slavyan tilidan olingan. Qadimgi slavyan tilida bu so'z "vstok" deb yozilgan bo'lib, u yunoncha "ἀnánolή" ning iz qog'ozi edi [1].
Ingliz tilidagi "sharq" so'zi nemischa "ost" va qadimgi norvegiya "austr" so'zlari bilan o'xshash bo'lib, lotincha "aurōra" ga o'xshaydi. Qadimgi ingliz tilida bu so'z "ēast" (sifat), "ēastan" (zarf) yoki "ēaste" (ism) sifatida yozilgan bo'lib, bu so'zlar proto- germancha "*aust-" so'zma-so'z "quyosh chiqishi tomon" so'zidan kelib chiqqan., xuddi shu so'z proto-hind-yevropacha "*aus-" ("porlash") dan keladi [2]. O'rta ingliz tilida bu so'z allaqachon "est" deb yozilgan[3].
Yerning zamonaviy xaritalarida sharq o'ng tomonda joylashgan. Ushbu konvensiya magnit shimolni kompas nolga qo'yadigan kompasdan foydalanish natijasida paydo bo'ldi, biroq Venera va Uran kabi retrograd aylanadigan sayyoralar jadvallarida chap tomon sharqda joylashgan.
- ↑ „Происхождение слова восток. Этимология слова восток“. Lexicography.online. 13-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022.05.13.
- ↑ „east“. Etymonline. 13-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022.05.13.
- ↑ „East Definition & Meaning“. Dictionary.com. 13-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022.05.13.