Shveysariyada Ahmadiya ta'limoti

Shveysariya Konfederatsiyasi
Shveysariya Konfederatsiyasi Schweizerische Eidgenossenschaft (olm.); Confédération suisse (frs.); Confederazione Svizzera (ital.); Confederaziun svizra (rum.); Confoederatio Helvetica (lot.)
	Bayroq Gerb
	Shior: "Unus pro omnibus, omnes pro uno"
	Madhiya: Schweizerpsalm; (Cantique suisse); (Salmo svizzero)
Poytaxt	Bern
Eng katta shahar	Zürich
Rasmiy til(lar)	nemis, fransuz, italyan va retroman
Hukumat	Federativ Respublika
•	1-avgust
Maydon
• Butun	41 285 km2 km2
• Suv (%)	4.2
Aholi
• 2016-yilgi roʻyxat	8,401,120 (99-oʻrin)
• Zichlik	202 kishi/km2
Pul birligi	Frank (1 frank = 100 rappen)
Vaqt mintaqasi	UTC+1
• Yoz (DST)	UTC+2
Qisqartma	CH
Telefon prefiksi	41
Internet domeni	.ch

Ahmadiya harakati (taʼlimoti) tarqalgan mamlakatlar
Davlatlar
Afrika • Jazoir • Angola • Benin • Botsvana • Burkina Faso • Burundi • Kamerun • Kabo-Verde • Markaziy Afrika Respublikasi • Chad • Komor orollari • Kot-d’Ivuar • Kongo DR • Kongo Respublikasi • Jibuti • Misr • Ekvatorial Gvineya • Eritreya • Efiopiya • Gabon • Gambiya • Gana • Gvineya • Gvineya-Bisau • Keniya • Lesoto • Liberiya • Liviya • Madagaskar • Malavi • Mali • Mavritaniya • Mavrikiy • Marokash • Mozambik • Namibiya • Niger • Nigeriya • Ruanda • Senegal • Seyshel orollari • Syerra-Leone • Somali • Janubiy Afrika • Sudan • Svazilend • Tanzaniya • Tunis • Uganda • Zambiya • Zimbabve
Osiyo • Afgʻoniston • Bahrayn • Bangladesh • Butan • Bruney • Birma • Kambodja • Xitoy • Gonkong • Hindiston • Indoneziya • Iroq • Eron • Isroil • Iordaniya • Qozogʻiston • Koreya • Quvayt • Qirgʻiziston • Laos • Livan • Malayziya • Maldiv orollari • Moʻgʻuliston • Nepal • Ummon • Shimoliy Koreya • Pokiston • Falastin • Filippin • Qatar • Rossiya • Saudiya Arabistoni • Singapur • Janubiy Koreya • Shri-Lanka • Suriya • Tayvan • Tojikiston • Tailand • Kurka • Turkmaniston • Birlashgan Arab Amirliklari • Oʻzbekiston • Vetnam • Yaman
Yevropa • Albaniya • Andorra • Armaniston • Avstriya • Ozarbayjon • Belarus • Belgiya • Bosniya va Gertsegovina • Bolgariya • Xorvatiya • Kipr • Chexiya • Daniya • Estoniya • Finlandiya • Fransiya • Gruziya • Germaniya • Gretsiya • Vengriya • Islandiya • Irlandiya • Italiya • Jersi • Kosovo • Latviya • Lixtenshteyn • Litva • Lyuksemburg • Malta • Moldova • Monako • Chernogoriya • Niderlandiya • Shimoliy Makedoniya • Norvegiya • Polsha • Portugaliya • Ruminiya • Rossiya • San-Marino • Serbiya • Slovakiya • Sloveniya • Ispaniya • Shvetsiya • shveysariya • Ukraina • Birlashgan Qirollik
Amerika • Antigua va Barbuda • Barbados • Beliz • Braziliya • Kanada • Chili • Kolumbiya • Kosta-Rika • Kuba • Dominika • Dominik Respublikasi • Ekvador • Salvador • Gvatemala • Gayana • Gaiti • Gonduras • Yamayka • Meksika • Nikaragua • Panama • Paragvay • Peru • Surinam • Trinidad va Tobago • Qoʻshma Shtatlar
Okeaniya • Avstraliya • Sharqiy Timor • Fiji • Kiribati • Marshall orollari • Mikroneziya • Nauru • Yangi Zelandiya • Palau • Papua-Yangi Gvineya • Samoa • Tonga • Tuvalu • Vanuatu

Ahmadiya — Londondagi xalifaning ruhiy rahbarligi ostida Shveysariyadagi islomiy boʻlim. Jamiyat 1946-yil 13-oktabrda, Ikkinchi xalifalikning kech davrida, xalifa Shayx Nosir Ahmadga mamlakatda vakolatxona tashkil etishni buyurganida tashkil etilgan.^[1] Bugungi kunda ikkita Ahmadiy masjidi va 14 ta mahalliy boʻlim mavjud boʻlib, ular 800 ga yaqin Ahmadiy musulmonlarini ifodalaydi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ilk aloqalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

shveysariyadagi Ahmadiya Musulmonlar Jamiyati Ikkinchi jahon urushidan keyin 1946-yilda tashkil topgan. 1940-yillarda ikkinchi xalifa Mirzo Bashiruddin Mahmud Ahmadning buyrugʻiga binoan nemiszabon Yevropada Ahmadiy missiyasini ochish uchun uchta missioner tayinlandi. 1946-yil 13-oktabrda uch nafar Ahmadiy musulmon missionerlari: Shayx Nosir Ahmad, Abdul Latif va Gʻulom Ahmad Bashir shveysariyaning Syurix shahrida Germaniyada oʻz vakolatxonasini ochish niyatida uchrashdilar. Biroq yaqinda urush tugagani sababli ular mamlakatga kira olmadilar. Natijada, uning oʻrniga Syurixda missiya tashkil etildi. Koʻp oʻtmay, Abdul Latif va Gʻulom Ahmad Bashir Niderlandiyaga ketishdi, Shayx Nosir Ahmad esa shveysariyada keyingi 16 yil, 1962-yilgacha xizmat qilishda davom etdi. Bu davrda Qur’onning nemis tiliga tarjimasi nashr etildi va „Der Islam“ islom jurnali tashkil etildi.^[2]

1960-yilda oʻsib borayotgan multikulturalizmni hisobga olgan holda, mamlakat munitsipal hukumati Ahmadiya musulmon jamoasiga masjid qurish uchun har yili 3000 frank miqdorida ijaraga 60 yilga yer uchastkasini taklif qildi.^[3]^[1] Manzil Syurixdagi turar-joy hududida, cherkov qarshisida edi. Masjid loyihasi mahalliy va milliy guruhlar tomonidan katta yordam oldi.^[1] Biroq, bu tanqidsiz emas edi. shveysariyadagi turli xristian konfessiyalariga mansub milliy cherkovlar, jumladan, katolik cherkovi qoʻshma bayonotda hukumat musulmonlarga masjid qurish uchun joy taklif etar ekan, cherkovlar oʻz joylarida sajda qilish uchun qurilish maydonchalarini topishda qiyinchiliklarga duch kelayotganiga ishora qildi. Shunga qaramay, masala hal qilindi va qurilish loyihasiga yashil chiroq yoqildi.^[4] 1962-yil 25-avgustda Jamiyat asoschisi Mirzo Gʻulom Ahmadning qizi Amatul Hofiz Begim mamlakatdagi birinchi masjidga tamal toshini qoʻydi. Ochilish marosimi 1963-yil 22-iyunda oʻsha paytda BMT Bosh Assambleyasining 17-sessiyasi prezidenti boʻlgan Ser Muhammad Zafrullaxon boshchiligida boʻlib oʻtdi. Syurix meri Emil Landolt ham ishtirok etdi. Masjidga Mahmud masjidi deb nom berilgan.^[5] Masjidni ochish bilan Jamiyat shveysariyada musulmonlarning koʻzga koʻrinadigan mavjudligini oʻrnatdi.^[6]

Soʻnggi yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yillar davomida Ahmadiya Musulmon Jamiyati asosan Pokistondan immigratsiya hisobiga oʻsib bordi. 1990-yillarga kelib, Mahmud masjidi oʻz aʼzolarini joylashtirish uchun juda kichkina boʻlib qoldi. Oqibatda Jamiyat boshqa masjid uchun joy izlay boshladi. 15 yil oʻtib 2005-yilda hamjamiyat Xausern shahridagi Turgaudagi Wigoltingen munitsipalitetida munosib joy topdi.^[4] shveysariya Ahmadiya Musulmonlar Jamiyatining milliy prezidenti V.Tarnutzer Londondagi xalifaga xat yozib, loyihani tasdiqlashni soʻradi. Loyihani maʼqullagandan soʻng, Hamjamiyat loyihani shahar hokimiyatiga taklif qildi. Bir tomondan kengash loyihani maʼqullamagan boʻlsa, ikkinchi tomondan mahallaning bir qancha aholisi loyihaga qarshi imzo toʻplay boshladi. Jamiyat salbiy munosabatga javoban axborot tadbirini tashkil qildi. Oʻz-oʻzini koʻrsatmaslik uchun tadbirda musulmon boʻlmagan jurnalist va ruhoniyning ijobiy fikrlari bildirildi. Tadbirdan soʻng eʼtirozlar boʻlmadi.^[7] Masjid "Nuur masjidi" deb nomlangan.

Zamonaviy jamiyat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosan islomning zamonaviy jamiyatdagi oʻrni haqidagi notoʻgʻri tushunchalarni yoʻq qilishga qaratilgan shveysariya Ahmadiya Musulmonlar Jamiyati oʻz masjidlarida muntazam ravishda ommaviy maʼruzalar, muhokamalar va ochiq eshiklar kunlari tashkil etadi.

shveysariyada 14 ta mahalliy boʻlim va 800 ga yaqin Ahmadiylar mavjud boʻlib, ularning koʻpchiligi Pokistondan kelgan muhojirlarning avlodlaridir.^[1] Mamlakatda ikkita Ahmadiy musulmon masjidi, Syurixdagi Mahmud masjidi va Vigoltingen shahrida qurilishi kutilayotgan Nuur masjidi mavjud.^[8] Ikkala masjid ham mamlakatning nemis tilida soʻzlashadigan qismida joylashgan. Hozirgi milliy prezident Valid Tariq Tarnutzer, milliy missioner esa Sadaqat Ahmad.