Bosh Sahifa

Har kim hissa qoʻsha oladigan ochiq ensiklopediya

Oʻzbekcha Vikipediyadagi maqolalar soni: 150 217
5-iyul 2022-yil, seshanba

Tanlangan maqola

Portugaliya imperiyasining gerbi

Portugaliya imperiyasi (portugalcha: Império Português), shuningdek tarixda Portugaliya mustamlakachi imperiyasi (Império Colonial Português) deb yuritilgan ushbu davlat hozirgi Portugaliyadan tashqari dunyoning katta qismlarida joylashgan bir qancha mustamlakalarni oʻz ichiga olgan. Ushbu imperiya Yevropadagi eng uzun umr koʻrgan davlatlardan biri boʻlib, 1415-yil Shimoliy Afrikadagi Sueta urushidan to 1999-yil Makao suverinitetining Xitoyga topshirilguniga qadar qariyb olti asr tarixda oʻz mavjudligini surdirgan. Imperiyaga XV asrda asos solingan boʻlib, XVI asr boshidan Shimoliy va Janubiy Amerika, Afrika, Osiyo va Okeaniyaning turli mintaqalariga oʻz hududini kengaytirib borgan. Portugaliya imperiyasi Buyuk geografik kashfiyotlar davrida paydo boʻldi va Portugaliya qirolligining kuch va qudrati natijasida dunyoning koʻp qismlarini oʻziga boʻysundira oldi. Portugal dengizchilari 1418—1419-yillarda kartografiya va dengiz texnologiyasidagi soʻnggi yutuqlardan foydalangan holda ziravorlar savdosi uchun yangi dengiz yoʻllarini topish maqsadida Afrika qirgʻoqlarini va Atlantika okeani arxipelaglarini tadqiq qilishni boshladilar. (Davomi...)

Nomzodlar (1) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yaxshi maqola

Tolibon bayrogʻi

Tolibon yoki toliblar (pushtun tilidan: طالبان — oʻquvchilar, dars oluvchilar) — 1994-yilda Afgʻoniston pushtunlari tomonidan tuzilgan islomchi, radikal, diniy-siyosiy harbiylashgan harakat. 1996-2001-yillarda Afgʻonistonni („Afgʻoniston Islom Amirligi“) hamda 2004-yildan Pokistonning shimoliy qismidagi Vaziriston hududini boshqargan. 2001-yil Afgʻonistonga AQSh harbiylari kirib kelishi ortidan „Tolibon“ hokimiyatiga chek qoʻyilgandi. 2021-yil AQSh harbiylari Afgʻonistondan chiqib ketishi oqibatida keng koʻlamli hujumlar uyushtirgan va 2021-yil 15-avgustdan buyon Afgʻonistonni boshqarayotgan (Afgʻoniston islom amirligi) islomchilik harakati. Toliblar boshqaruvidagi Afgʻoniston islom amirligi (1996—2001) oʻz vaqtida Birlashgan Arab Amirliklari, Saudiya Arabistoni va Pokiston tomonidan rasman tan olingan. 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xavfsizlik Kengashi tomonidan terroristik tashkilotlar roʻyxatiga kiritilgan. 2021-yil bahorda AQSh harbiy kuchlari Afgʻonistondan chiqarilishi eʼlon qilinganidan soʻng „Tolibon“ harakati birin-ketin hujumlar uyushtirib, Afgʻoniston hududlarini egallab bordi. Avgust oyida Afgʻoniston hududining katta qismi „Tolibon“ qoʻl ostida qoldi, 15-avgustda „Tolibon“ poytaxt Kobulni egalladi, prezident Ashraf Gʻani mamlakatdan qochishga majbur boʻldi. Shu kuni „Tolibon“ butun mamlakatni boshqarayotganini eʼlon qildi va avvalgi hukumat aʼzolarini taʼqib qilmasligini hamda hech kimni mamlakatdan chiqib ketishiga toʻsqinlik qilmasligini aytdi. (Davomi...)

Nomzodlar (0) | Arxiv | Oʻzgartirish

Xushsifat maqola

Sitorai Mohi xossa — Buxoro xonligi malikasi. Oʻzbek hukmdori Subhonqulixonning (1680—1702) xotini. XVIII asrning boshida Buxoro va uning atrofida amalga oshirilgan bunyodkorlik ishlari homiysi. „Bibi Oyposhsho“, „Podshoh bibi“ nomlari bilan ham mashhur boʻlgan. Malika Buxoro xonligining soʻnggi mustaqil hukmdorlari — Ubaydullaxon va Abulfayzxonlarning onasi, hamda Mangʻitlar oʻzbek sulolasi vakillarining amir Haydardan (1800—1826) boshlab barcha Buxoro amirligi hukmdorlarining bibikalonidir. Malika tarixiy manbalarda „Davron Xadichasi“, „Zamon Bilqisi“ nomlari bilan ham ulugʻlangan. Uni manbalarda „Podsho Oyim“ nomi bilan atashmagan, lekin u dafn etilgan daxma shu nom ostida davlat himoyasiga olingan. Sitorai Mohi xossa XVII asrning 2-yarmida Xoja Mir Abdulloh xonadonida Buxoroda tugʻilgan. Oliy tabaqaga mansub boʻlgan. Sitorai Mohi xossaning hayoti oddiy va oson kechmagan. Chunki bu paytda Ashtarxoniylar hokimiyati zaiflasha boshlagandi. Subhonqulixon (1680—1702) vafot etishi bilan mamlakatdagi inqiroz eng yuqori nuqtasiga koʻtarildi. Balx viloyati va uning atrofidagi hududlar alohida davlat boʻlib ajraldi.

(Davomi...)

Nomzodlar (0) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yangiliklar

COVID-19 pandemiyasi
Rossiyaning Ukrainaga bosqini

Kremenchugdagi yonib turgan savdo markazi

Oʻzbekcha Vikipediyada maqolalar soni 150 000 taga yetdi.
Oʻzbekiston konstitutsiyasiga oʻzgartirish kiritish taklifi ortidan Qoraqalpogʻistonda namoyishlar boshlandi, ularda 18 nafar odam nobud boʻldi, 243 odam jarohat oldi.
Kremenchugdagi savdo markaziga Rossiya raketa hujumi natijasida kamida 20 kishi halok boʻldi, 50 dan ortiq kishi jarohat oldi (tasvirda).
Taekvondo boʻyicha Osiyo chempionatida Ulugʻbek Rashitov oltin va Charos Qayumova kumush medalni qoʻlga kiritishdi.

Oʻzgartirish

Bilasizmi...

Ravshan Ermatov

Ravshan Ermatov (tasvirda) futbol boʻyicha jahon chempionatlarini eng koʻp boshqargan hakam sifatida Guinness rekordlar kitobiga kiritilgan.
Avtomobil oynalarini qoraytirish — jinoyat emas.
Kompyuter sichqonini ishlatish mumkin boʻlgan ilk kompyuter Xerox Alto boʻlgan.
Adabiyot boʻyicha eng yosh Nobel mukofoti sohibi Rudyard Kipling boʻlgan.
1900-yili Parijda oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlarida birinchi oʻrinni olgan qatnashchilar oltin medal oʻrniga suratlar bilan taqdirlangan.
Ekvador tabiat huquqini konstitutsiya bilan mustahkamlagan jahondagi ilk mamlakatdir.

Kelgusi sonni tayyorlash | Arxiv | Oʻzgartirish

Bugun

5-iyul

1687 — Isaac Newton oʻzining „Tabiiy falsafaning matematik asoslari“ (lotincha: Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica) asarini eʼlon qildi.
1811 — Venesuela Ispaniya mustamlakalari orasida birinchi boʻlib mustaqillik eʼlon qildi.
1954 — Elvis Presley birinchi qoʻshigʻini yozdi (tasvirda).
1994 — Xitoyda bolalar mehnatidan foydalanish taqiqlandi.