Vikipediyaga xush kelibsiz!

Hozirda Oʻzbek tilida 238 440 maqola mavjud.

Tanlangan maqola

Qizil panda (Ailurus fulgens)

Qizil panda — asosan Sharqiy Himolay va Xitoyning janubi-gʻarbiy hududlarida uchrovchi kichik sutemizuvchi jonivor. Qizil pandaning yungi qalin qizil-jigarrang boʻlib, qorin qismining va oyoqlarining qora rangi, hoshiyasimon oq rangdagi quloqlari, oq tumshugʻi hamda halqasimon chiziqlarga ega dumi uni boshqa hayvonlardan oʻzgacharoq qilib koʻrsatadi. Pandaning tana uzunligi 51—63,5 sm boʻlib, dumi 28—48,5 sm ga yetadi. Ogʻirligi 3,2 dan 15 kg ga qadar yetishi mumkin. Egiluvchan boʻgʻinlari va yoysimon, yarim bukilgan tirnoqlari tik qiyaliklar hamda daraxtlarga oson chiqish imkonini beradi.

Qizil panda ilk bor 1825-yilda oʻrganilgan. Hozirgi vaqtda tan olingan ikkita kichik turi — Himolay va Xitoy qizil pandasi mavjud boʻlib, ular taxminan 250 000 yil oldin yashagan boshqa turdan ajralib chiqqan. Qizil pandaning evolyutsion shakllanishi davomida odatiy pandalar kabi yerda emas, aksincha daraxtlarda yashashga moslashganligi aniqlangan. Ammo zamonaviy genetik tadqiqotlar uning rakunlar, suvsarlar va skunkslar bilan oʻxshash ekanligini isbotlagan. Bu tur asli ayiq hisoblanuvchi gigant pandalar bilan bogʻliq boʻlsa-da, aslida tanasi unchalik ham katta emas Har ikkala tur ham choʻziq bilak suyaklariga hamda bambukni ushlashga moslashgan „soxta bosh barmoqlarga“ egaligi ularning oʻxshash jihatlari sifatida tan olinadi. Qizil pandaning evolyutsion rivojlanishi taxminan 18—25 million yil davom etgan. Yevroosiyo va Shimoliy Amerika hududidan 18 million yil avval yashagan va hozirda yoʻqolib ketgan qizil panda ajdodlarining qoldiqlari topilgan. (Davomi...)

Nomzodlar (0) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yaxshi maqola

Ashtarxon xonligi xaritada

Mangʻishloqxon (chigʻatoycha: منغیشلاق‎; 1454-yil, Ashtarxon xonligi — 1528-yil, Turkiston) — chingiziy shahzoda. Toʻqay Temuriylar xonadoni vakillarining Ashtarxon xonligidan Turkistonga koʻchib kelib oʻrnashgan tarmogʻi boshchisi. Buxoro xonligida hukmronlik qilgan Ashtarxoniylar oʻzbek sulolasi vakillarining ajdodi — bobokaloni. Mangʻishloqxon shaxsi, uning tarjimayi holi va ijtimoiy faoliyati, tarixdagi oʻrni fanda yetarlicha oʻrganilmagan. U haqida batafsil naql qilingan yagona oʻrta asr manbasi bu Mahmud ibn Valining Bahr ul-asror asaridir. Boshqa yilnomachilarning bitiklarida u faqat genealogik boʻgʻin sifatida koʻrsatilgan. Shunday boʻlsa-da, Bahr ul-asrorda ham anaxronizmlarga yoʻl qoʻyilgani kuzatilgan. Aksariyat tadqiqotchilar tomonidan Mangʻishloqxon Bahr ul-asrorda aytilgan maʼlum bir hududda hukmronlik qilgani haqidagi maʼlumot inkor etiladi. Mangʻishloqxon Ashtarxon xonligi hududidan Turkistonga temuriy sulton Husayn Boyqaro (1470—1506) yoki shayboniy hukmdor Koʻchkunchixon (1512—1530) saroyiga tashrif buyurgan. Keyinchalik esa shayboniy Jonibek sultonning avlodlari tarbiyasi bilan shugʻullangan va uning xonadoni bilan yangi qarindoshchilik rishtasini oʻrnatgan. Keyinchalik Mangʻishloqxonning avlodlari boʻlmish Ashtarxoniylar Buxoro xonligi taxtini Shayboniylardan meros qilib olib, keyingi qariyb 150 yil davomida davlatda hukmronlik qilishgan.(Davomi...)

Nomzodlar (2) | Arxiv | Oʻzgartirish

Xushsifat maqola

Ozarbayjon bayrogʻi

Ozarbayjon milliy bayrogʻi (shuningdek, Uchrangli bayroq ham deyiladi; ozarbayjoncha: Azərbaycan bayrağı) — Ozarbayjon Respublikasining davlat ramzlaridan biri. Bayroq tuzilishi toʻgʻri toʻrtburchak shaklidagi matodan tashkil topgan boʻlib, gorizontal holatdagi bir xil oʻlchamdagi toʻq koʻk, qizil va yashil kabi uch xil rangdan iborat. Bayroq markazida oq rangda yarim oy va sakkiz qirrali yulduz tasvirlangan. Bayroqdagi toʻq koʻk rang ozarbayjonlarning turkiy ekanini, qizil rang taraqqiyotni, yashil rang esa ozarbayjonlar islom dinida ekanini ifodalaydi. Har yili 9-noyabrda nishonlanadigan Ozarbayjon bayrogʻi kuni 2009-yil 17-noyabrdagi 595-sonli qonun bilan belgilab qoʻyilgan. Ushbu sana 1918-yil 9-noyabrda Ozarbayjon Demokratik Respublikasi tomonidan uch rangli bayroqning ilk bor davlat bayrogʻi sifatida qabul qilingan kun ekanligi munosabati bilan tanlangan. Bayroq respublikada 1920-yil sovet qoʻshinlari Ozarbayjonga bostirib kirgunga qadar amalda boʻlib turgan. (Davomi...)

Nomzodlar (2) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yangiliklar

WikiStipendiya marafoni ikkinchi mavsumining ochilish marosimi

WikiStipendiya marafonining II mavsumiga start berildi (tasvirda).
Qoʻshiqchi va aktrisa Tina Turner 83 yoshda vafot etdi.
Ekvadordagi siyosiy inqiroz fonida prezident Guillermo Lasso Milliy Assambleyani tarqatib yuborib, muddatidan oldin umumiy saylov oʻtkazishni eʼlon qildi.
Qozogʻiston norozilik namoyishlari ortidan hibsga olingan Karim Masimov 18 yil muddatga ozodlikdan mahrum qilindi.
Oʻzbekiston xalq artisti Murod Rajabov 74 yoshda vafot etdi.