Oʻzbekiston

Oʻzbekiston (rasman: Oʻzbekiston Respublikasi) Markaziy Osiyoda joylashgan mamlakatdir.

Oʻzbekistonning poytaxti — Toshkent shahri. Davlat tili — Oʻzbek tili. Maydoni — 448,9 ming km². Aholi soni (2009) — 27,555,440. Pul birligi — soʻm.

Oʻzbekiston 12 ta viloyat va Qoraqalpogʻiston Respublikasidan iborat.

Tarixi

Assosiy maqola: O'zbekiston tarixi

Geografiya

Oʻzbekistonning umumiy chegarasi 6,621kmga, gʻarbiy chekkasidan sharqigacha 1,425 kmga, shimolidan janubigacha esa 925 kmga choʻzilgan. U gʻarbdan va shimoldan Qozogʻiston bilan, sharqdan Qirgʻiziston va Tojikiston bilan, janubdan esa Turkmaniston va Afgʻoniston bilan chegaradosh.

Demografiyasi

Asosiy maqola: Oʻzbekiston demografiyasi

Oʻzbekiston aholisi 28.000 000ni tashkil qiladi. Aholining aksari qismi(80 %dan köprogʻi — 22mln.kishi) özbeklardan iborat. Ayniqsa Farg'ona vodiysi, Xorazm, Qashqadaryo viloyatlari aholisida oʻzbeklar hissasi juda katta. Har biri 1 mlndan oshiqroq Ruslar, Qozoqlar, Tojiklar; 0,5 mlnlik Tatarlar, Qirg'izlar, Qoraqalpoqlardan tashqari forslar(200 ming), koreyslar(200 ming), ukrainlar(150 ming), türkmanlar(150 ming), ermanilar(100 ming), arablar va loʻlilar (50 ming) va boshqalar.

Oʻzbekiston respublikasining aholisi 27 million 555, mingdan koʻproqdir (2009-yil 1-chorak), ularning 36 % shaharda va 64 % — qishloqda istiqomat qilishadi.

Aholining asosiy qismi — oʻzbeklar boʻlib, ular aholining 80 %ni tashkil qiladi. Oʻzbekiston koʻp millatli respublika boʻlib, 100 dan ortiq millat va elatlarning vakillari istiqomat qiladi.

Markaziy Osiyodagi boshqa davlatlar singari Oʻzbekiston Respublikasining ham aholisi nisbatan «yosh» boʻlib, uning katta qismi mehnatga layoqatli yoshdadir. Aholi umumiy miqdorining 39 %ini mehnatga layoqatli davrgacha boʻlgan yoshlar, 54 %i mehnatga layoqatli va 7 % mehnatga layoqatli davrdan katta yoshlilar tashkil etadi.

Din

Aholining koʻpchilik qismi islom dinining hanafiya mazhabidagi musulmonlardir. Yana mamlakatda pravoslav nasroniylar, qisman katoliklar, yahudiylar va baptistlar, Iegova shohidlari kabi mayda nasroniy guruhlar aʼzolari ham yashaydi.

Taʼlim

Ta'lim O’zbekiston Respublikasi ijtimoiy taraqqiyoti sohasida ustuvor deb e'lon qilinadi. Jinsi, tili, yoshi, irqiy, milliy mansubligi, e'tiqodi, dinga munosabati, ijtimoiy kelib chiqishi, hizmat turi, ijtimoiy mavqei, turar joiy, O’zbekiston Respublikasi hududida qancha vaqt yashaetganligidan qat'i nazar, har kimga bilim olishda teng huquqlar kafolatlanadi. Boshqa davlatlarning fuqarolari O’zbekiston Respublikasida halqaro shartnomalarga muvofiq bilim olish huquqiga ega. Respublikada istiqomat qilayotgan fuqaroligi bo’lmagan shahslar bilim olishda O’zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan teng huquqlarga ega.

Davlat va Siyosat

Xalqaro Munosabatlar

Oʻzbekiston 37 ta xalqaro tashkilotlar aʼzosi [1]. Quyidagi tashkilotlar Oʻzbekistonda oʻz vakolathonalariga ega:

• BMT
• Narkotiklar nazorati va jinoyatchilikning oldini olish boʻyicha BMT dasturining Markaziy Osiyodagi mintaqaviy vakolatxonas
• BMTning milliyxalqlar Fondi
• Qochoqlar boʻyicha BMTning Oliy Komissariat boshqarmasi
• BMTning bolalar fondi vakolatxonasi — UNICEF
• BMTning taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha vakolatxonasi
• Butunjahon sogʻliqni saqlash tashkilotining vakolatxonasi JSST/WHO
• Yevropada xavfsizlik va hamkorlik Tashkiloti- EXHT /ОSCЕ
• Xalqaro qizil xoch qoʻmitasining vakolatxonasi — ICRC
• Xalqaro qizil xoch va qizil yarim oy jamiyatlari fyedyeratsiyasining vakolatxonasi — Red Cross

Xalqaro moliyaviy tashkilotlar:

• Jahon banki vakolatxonasi — JB/World Bank
• Xalqaro valyuta fondi vakolatxonasi — HVH/IMF
• Еvrоpа Tiklаnish vа Tаrаqqiyot Bаnki vakolatxonasi
• Xalqaro Moliya korporatsiyasi vakolatxonasi
• Osiyo taraqqiyot banki vakolatxonasi

Viloyatlar

Oʻzbekiston 12 ta viloyat (Sirdaryo, Navoiy, Jizzax, Xorazm, Buxoro, Surxondaryo, Namangan, Andijon, Qashqadaryo, Samarqand, Fargʻona, Toshkent) va Qoraqalpogʻiston Respublikasi dan iborat.

Bo'linishi	Markazi	Maydoni (kv.km)	Aholisi	Raqam
Andijon viloyati	Andijon	4,200	1,899,000	2
Buxoro viloyati	Buxoro	39,400	1,384,700	3
Fargʻona viloyati	Fargʻona	6,800	2,597,000	4
Jizzax viloyati	Jizzax	20,500	910,500	5
Xorazm viloyati	Urganch	6,300	1,200,000	13
Namangan viloyati	Namangan	7,900	1,862,000	6
Navoiy viloyati	Navoiy shahri	110,800	767,500	7
Qashqadaryo viloyati	Qarshi	28,400	2,029,000	8
Qoraqalpogʻiston Respublikasi	Nukus	160,000	1,200,000	14
Samarqand viloyati	Samarqand	16,400	2,322,000	9
Sirdaryo viloyati	Guliston	5,100	648,100	10
Surxondaryo viloyati	Termiz	20,800	1,676,000	11
Toshkent viloyati	Toshkent shahri	15,300	4,450,000	12

Tabiiy resurslar

O‘zbekiston Respublikasida juda katta ishlab chiqarish va mineral xom-ashyo boyligi, noyob qishloq xo‘jaligi xom-ashyosi, qayta ishlash jarayonida olinadigan juda katta yarim fabrikatlar, boy tabiy resurslar, ravnaq topgan infratuzilma bor.

Foydali qazilmalar razvedkasining zamonaviy darajasi juda boy nodir, rangli va noyob metall konlarini, organik yonilg‘ining barcha turlari — neft, tabiiy gaz, gaz kondensati, qo‘ng’ir va yarim kokslanadigan ko‘mir, yonuvchi slaneslar, uran, qurilish materiallari uchun xom ashyoning ko‘p turlarini o‘zlashtirish bilan bog‘liqdir.

O’zbekiston hududida 100 xildan ortiq mineral xom ashyolarning keng tarmogʻi aniqlangan boʻlib, hozir ularning 60 dan ortigʻi xalq xoʻjaligining tarmoqlarida ishlatilmoqda.

Oltin, uran, mis, tabiy gaz, volfram, kaliy tuzlari, fosforit, kaolin singari foydali qazilmalarning tasdiqlangan zahiralariga koʻra O‘zbekiston MDH emas, butun jahonda yetakchi oʻrinni egallaydi.

Masalan, oltin zahiralari boʻyicha respublika jahonda toʻrtinchi oʻrinda, uni qazib olish boʻyicha yettinchi oʻrinda, mis zahiralar boʻyicha 10-11 oʻrinda, uran boʻyicha yettinchi-sakkizinchi oʻrinda, uni qazib olish boʻyicha 11-12 oʻrinda turibdi.

Mavjud boʻlgan mineral xom-ashyo zahiralarining aksariyati hozir ishlab turgan kon qazish komplyekslarini istiqboldagi uzoq muddat mobaynida xom-ashyo bilan taʼminlaydi, ayni vaqtda, oltin, uran mis, qoʻrgʻoshin, kumush, litiy, fosforitlar, kaliy tuzlari, dala shpati, vollastonit, agrokimyo maʼdanlari va shu kabi juda muhim foydali qazilmalarni qazib olishni tashkil etish, quvvatlarni koʻpaytirishga imkon beradi.

Buxoro

Transport

• Toshkent Xalqaro Aeroporti
• Toshkent metropoliteni
• O’zbekiston temir yo’llari

Galeriya

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• Fayl:Metro Tachkent MM.jpg
• 
• 
• 
• 

Qoʻshimcha Maʼlumotlar

• Oʻzbekiston Hukumati Portali
• Oʻzbekiston Axborot Agentligi
• «Jahon» axborot agentligi
• Oʻzbekiston Milliy Teleradiokompaniyasi
• O'zbekiston Facebook saytda.
• Milliy Yoshlar Portali
• uzreport.com
• Oʻzbekiston Online Forumi
• Oʻzbekiston Futbol Federatsiyasi
• Oʻzbekiston Futbol Fanatlari
• Sayoxat znachit puteshestviye — Fotografii Uzbekistana, Kazaxstana, Turkmenistana
• Vzglyad na Uzbekistan — blogpost
• Vi rodom iz Tashkenta, yesli…
• Vi rodom iz Tashkenta, yesli (chast 2)…