2024-yilgi FIFA Futzal Jahon chempionatiFIFAga aʼzo assotsiatsiyalarning erkaklar terma jamoalari oʻrtasida toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan futzal boʻyicha jahon chempionatining oʻninchi turi boʻladi. Turnir Oʻzbekistonda boʻlib oʻtadi[1][2]. Bu Oʻzbekiston mezbonlik qiladigan birinchi FIFA turniri, Markaziy Osiyoda oʻtkaziladigan birinchi FIFA turniri va Osiyoda oʻtkaziladigan toʻrtinchi futzal Jahon chempionati boʻladi[3]. Qolganlari 1992-yilda Hong Kongda, 2004-yilda Tayvanda va 2012-yilda Tailandda. Oldingi turnir COVID-19 pandemiyasi sababli 2021-yilga qoldirilganidan keyin turnir odatdagi toʻrt yillik tsikliga qaytadi.
Ushbu takliflar dastlabki bosqichda edi, biroq ularning hech biri Oʻzbekistondan boshqa rasmiy emas edi. Oʻzbekiston 2023-yil 23-iyun kuni mezbon sifatida tanlangan.
2023-yil aprel oyida Marokashga mezbonlik huquqi berilgani xabar qilingandi, chunki ular FIFAga taqdim etilgan yagona taklif boʻlgan[11][12]. Biroq Oʻzbekiston 2023-yil 23-iyun kuni mezbon sifatida tanlangan[13]. Oʻzbekistonning tanlovga mezbonlik qilishdagi ishtiyoqi va taʼsirchan natijalari Oʻzbekistonning tanlanishiga sabab sifatida koʻrildi[14]. Bu FIFA turniri Markaziy Osiyoda birinchi marta oʻtkazilayotgani hisoblanadi. Avvalroq Oʻzbekiston 2012-yilgiFIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatiga mezbonlik qilishi kerak edi, biroq bir qator moddiy-texnik va iqtisodiy muammolar tufayli mezbonlik huquqidan mahrum qilingan edi.
Final turniriga jami 24 ta[15] terma jamoa final bosqichiga yoʻl oladi, faqat Oʻzbekiston avtomatik tarzda mezbon davlat sifatida finalga yoʻl oladi, qolgan 23 jamoa esa oltita alohida qitʼa musobaqalarida qatnashadi[16][17].
24 ta saralangan jamoadan uchtasi musoboqada debyut qiladi: Fransiya, Yangi Zelandiya va Tojikiston[18][19][20]. Tojikistonning Eron va mezbon Oʻzbekiston bilan birga saralash bosqichidan oʻtishi, birinchi marta Markaziy Osiyodan 3 ta davlat Jahon chempionatiga yoʻllanma olganini anglatadi. Bu, shuningdek, Tojikistonning kattalar oʻrtasidagi birinchi FIFA turniri boʻladi. Tojikiston terma jamoalari avval ikki marta FIFA U-17 Jahon chempionatida ishtirok etgan.
Musoboqada avval ishtirok etgan jamoalar orasida Yevropaning Xorvatiya va Niderlandiya jamolari ham 24 yillik tanaffusdan keyin musoboqaga yoʻllanma olgan. Liviya 2012-yildagi musoboqadan soʻng, Kuba va Ukraina esa soʻnggi 2021-yilgi turnirni oʻtkazib yuborganidan keyin saralashdan muvaffaqiyat oʻtdi.
Eʼtiborga molik jihatlar orasida Rossiya ham bor. Rossiya davlati Ukrainaga bostirib kirishi sababliUEFA tomonidan saralashdan chetlashtirilgan. Futzal boʻyicha Osiyo Kubogi-2022 chempioni Yaponiya terma jamoasi oʻz tarixida ilk bor futzal boʻyicha Osiyo kubogi guruh bosqichidan chiqa olmadi[21]. Afrikadan Misr 2024-yilgi futzal boʻyicha Afrika Millatlar Kubogida Liviyaga qarshi uchinchi oʻrinni yutqazib, 1992-yildan beri ilk marta saralash bosqichidan oʻta olmadi[22].
24 ta jamoa toʻrtta jamoadan iborat oltita guruhga boʻlinadi, mezbon Oʻzbekiston avtomatik tarzda 1-pogʻonaga joylashadi va „A“ guruhida birinchi oʻrinni egallaydi[30].
Qur’a A1 mezbonidan boshlanadi, birinchi boʻlib 1-chayqadagi jamoalar qur’a tashlanadi, 2, 3 va 4-savatlardagi jamoalar jugʻrofiy toʻqnashuvga yoʻl qoʻymaslik uchun guruhlarni oʻtkazib yuborishlari kerak va bitta konfederatsiyadan 2 ta jamoa boʻlmaydi, keyin qura 4-savatdagi jamoalar bilan yakunlanadi.
Oltita guruhdan uchinchi oʻrinni egallagan eng yaxshi toʻrtta jamoa, oltita guruh gʻolibi va oltita ikkinchi oʻrin sohibi bilan birga pley-off bosqichiga yoʻl oladi.
Pley-off bosqichida, agar oʻyin normal oʻyin vaqti oxirida teng boʻlsa, qoʻshimcha vaqt (har biri besh daqiqadan ikki davr) oʻynaladi va kerak boʻlsa, gʻolibni aniqlash uchun penaltilar seriyasi orqali oʻtkaziladi. Biroq, uchinchi oʻrin uchun oʻyin uchun, agar u toʻgʻridan-toʻgʻri final oldidan oʻtkazilsa, qoʻshimcha vaqt oʻtkazilmaydi va gʻolib penaltilar seriyasida aniqlanadi..
Oʻzbekiston (H)