Avstriya-Vengriya imperiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Avstriya-Vengriya imperiyasi
nemischa: Österreich-Ungarn
veng.: Ausztria-Magyarország

Imperiya
Flag of the Habsburg Monarchy.svg
15-mart 1867-yil — 12-noyabr 1918-yil


Civil Ensign of Austria-Hungary (1869–1918).svg Austro-hungarian coat of arms 1914.svg
Fuqarolik bayroği Avstriya-Vengriya gerbi
Shiori
lotincha: Viribus Unitis
(«Birlashgan harakat»)
hamda
lotincha: Indivisibiliter ac Inseparabiliter
(«Boʻlinmas va ajralmas»)
Madhiya
nemischa: Gott erhalte, Gott beschütze
(«Боже, храни, Боже, защищай»)
Austro-Hungarian Monarchy (1914).svg
Avstriya-Vengriya 19081918-yillarda
Poytaxti Vena, Budapesht
Til(lar)i nemis, venger
Dini katolik,
provaslav, kalvinizm, yahudiylik, lyuteranlik va islom (1908-yildan keyin)[1]
Pul birligi gulden, krona (1892-yildan)
Maydoni 676 615 km²
Aholisi 52 749 900 kishi
Boshqaruv shakli qoʻshhokimlik
Sulola Gabsburg-Lotaringlar
Imperial Crown of Austria (Heraldry).svgCrown of Saint Stephen (alternate).png
Avstriya Imperatori, Vengriya apostol qiroli, Bogemiya qiroli va b.
 - 1848-1916 Frants Iosif I
 - 1916-1918 Karl I
Avstriya Vazir-Prezidenti
 -  Fridrix fon Beyst
Oʻtmishdagilar:
Vorislar:
Flag of the Habsburg Monarchy.svg Avstriya Imperiyasi
German Avstriyasi Flag of Austria.svg
Vengriya Demokratik Respublikasi Flag of Hungary.svg
Italiya Qirolligi (1861—1946) Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg
Birinchi Chexslovakiya Respublikasi Flag of the Czech Republic.svg
Sloven, xorvat va serblar davlati Flag of the State of Slovenes, Croats and Serbs.svg
Polsha Respublikasi (1918—1939) Flag of Poland.svg
Ruminiya Qirolligi Flag of Romania.svg
GʻUXR Flag of Ukraine.svg
Gutsul Respublikasi Flag of Ukraine.svg
Komancha Respublikasi Flag of Ukraine.svg
Baranya-Bayya Serb-Venger Respublikasi Civil flag of Serbia.svg
Lemklar Rus Xalq Respublikasi Прапор Лемко-Русинської Республіки.svg
Tarnobjeg Respublikasi POL Tarnobrzeg COA.svg

Avstriya-Vengriya imperiyasi – Avstriya va Vengriyaning hukmron sinflari oʻrtasidagi bitim asosida 1867-yilda Avstriya imperiyasini qayta tuzish natijasida tashkil topgan dualistik (birlashgan ikki davlatli) monarxiya. Bu monarxiya: Avstriya (Sis-leytaniya) va Vengriya qirolligi (Transleytaniya)dan tashkil topdi. Avstriya tarkibiga Chexiya, Moraviya, Galitsiya, Bukovina va boshqa yerlar, Vengriya qirolligiga Slovakiya, Xorvatiya, Transilvaniya va boshqa yerlar kirdi. Oʻsha yili yangi konstitu-siya qabul qilindi. Avstriya-Vengriya imperiyasi hokimiyatini Avstriya imperatori boshqardi (u Ven-griya qiroli degan unvonga ham ega edi). Imperator hokimiyati rasman Avstriyada reyxstag, Vengriyada seym tomonidan che-klandi. Butun imperiya boʻyicha uch minis-trlik: 1) tashqi ishlar; 2) harbiy va dengiz; 3) moliya ministrliklari tashkil etildi. Harbiy va dengiz hamda moliya ministrliklari imperiyaning har ikki qismida ham mavjud edi. Boshqa minis-trliklar Avstriyada ham, Vengriyada ham mustaqil ish yuritgan. 1867-yil bitimiga binoan, Vengriya oʻz parlamentiga, ministrliklariga, siyosiy va ma’muriy muxtoriyatga ega boʻldi. Birinchi jahon urushida Avstriya-Vengriya imperiyasining magʻlubiyati va milliy ozodlik kurashlari natijasida 1918-yilning oxirida Avstriya-Vengriya imperiyasi parchalanib ketdi. Avstriya-Vengriya imperiyasi oʻrnida Avstriya, Vengriya, Chexoslo-vakiya davlatlari tuzildi, hududning bir qismi esa Yugoslaviya, Ruminiya va Polsha tarkibiga kiritildi.[2]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]



Imperiya aholisi asosan buysundirilgan slavyanlar xalqi tashkil etgan