Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti
Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti — dunyoda tinchlik oʻrnatishga ulkan hissa qoʻshgan shaxslarga/tashkilotlarga beriladi[1]. Alfred Nobelning vasiyatiga binoan Nobel tinchlik mukofoti „tinchlikparvarlik konferensiyalarini oʻtkazish va targʻib qilishda, xalqlarning birdamligi, doimiy armiyalar sonining kamayishiga katta hissa qoʻshgan“larga beriladi. 1901 yilda mukofotning birinchi laureatlariga Xalqaro Qizil xoch qoʻmitasining asoschisi Anri Dyunan va Parlamentlararo ittifoq asoschisi Frederik Passi aylandi.1901-2019 yillarda mukofot atigi 100 marta topshirilgan, 19 yil davomida — 1914-1916, 1918, 1923, 1924, 1928, 1932, 1939-1943, 1948, 1955-1956, 1966-1967 va 1972 yillarda mukofotga munosib nomzod topilmagan.Shu vaqt ichida 107 kishiga, shu jumladan 17 nafar ayolga va uch marta Xalqaro Qizil xoch qoʻmitasini oʻz ichiga olgan 27ta tashkilotga Nobel tinchlik mukofoti berildi. Oʻziga berilgan tinchlik boʻyicha Nobel mukofotidan bosh tortgan yagona shaxs bu 1973 yilda AQSh davlat kotibi Genri Kissinjer bilan birga ushbu mukofotga sazovor boʻlgan vetnamlik siyosatchi Le Dik Txodir. Tinchlik boʻyicha Nobel mukofotiga nomzodi qoʻyilganlar orasida hozirda tinchlik uchun kurashdagi xizmatlari kamida bahsli sifatida baholanayotgan shaxslar ham boʻlgan — Iosif Stalin (1945 va 1948 yillarda), Adolf Gitler (1939), Benito Mussolini (1935), shuningdek Xuan Peron, Nevill Chemberlen, Garri Trumen, Nikolay II. Bundan tashqari, Lev Tolstoy, Erix Mariya Remark, Nikolay Rerix, Per de Kuberten, Mariya Montessori, Robert Baden-Pauell va boshqalar Nobel mukofotiga nomzod boʻlishgan.
Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sohiblari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 1901 Henry Dunant\Frédéric Passy
- 1902 Élie Ducommun\Charles Gobat
- 1903 Randal Cremer
- 1904 Institut de Droit International
- 1905 Bertha von Suttner
- 1906 Theodore Roosevelt
- 1907 Ernesto Moneta\Louis Renault
- 1908 Klas Arnoldson\Fredrik Bajer
- 1909 A. M. F. Beernaert\Paul Estournelles de Constant
- 1910 Xalqaro tinchlik byurosi
- 1911 Tobias Asser\Alfred Fried
- 1912 Elihu Root
- 1913 Henri La Fontaine
- 1914
- 1915
- 1916
- 1917 Xalqaro qizil xoch va qizil yarim oy jamiyati
- 1918
- 1919 Woodrow Wilson
- 1920 Léon Bourgeois
- 1921 Hjalmar Branting\Christian Lange
- 1922 Fridtjof Nansen
- 1923
- 1924
- 1925 Austen Chamberlain\Charles Dawes
- 1926 Aristide Briand\Gustav Stresemann
- 1927 Ferdinand Buisson\Ludwig Quidde
- 1928
- 1929 Frank B. Kellogg
- 1930 Nathan Söderblom
- 1931 Jane Addams\Nicholas Butler
- 1932
- 1933 Norman Angell
- 1934 Arthur Henderson
- 1935 Carl von Ossietzky
- 1936 Carlos Saavedra Lamas
- 1937 Robert Cecil
- 1938 Nansen xalqaro muhojirlar idorasi
- 1939
- 1940
- 1941
- 1942
- 1943
- 1944 Xalqaro qizil xoch va qizil yarim oy jamiyati
- 1945 Cordell Hull
- 1946 Emily Balch\John Mott
- 1947 Amerika birodarlik xizmati qoʻmitasi
- 1948
- 1949 John Boyd Orr
- 1950 Ralph Bunche
- 1951 Léon Jouhaux
- 1952 Albert Schweitzer
- 1953 George Marshall
- 1954 AQSh muhojirlar ishlari boʻyicha oliy komissarligi
- 1955
- 1956
- 1957 Lester B. Pearson
- 1958 Georges Pire
- 1959 Philip Noel-Baker
- 1960 Albert Lutuli
- 1961 Dag Hammarskjöld
- 1962 Linus Pauling
- 1963 Xalqaro qizil xoch va qizil yarim oy jamiyati
- 1964 Martin Luther King
- 1965 UNICEF
- 1966
- 1967
- 1968 René Cassin
- 1969 Xalqaro mehnat tashkiloti
- 1970 Norman Borlaug
- 1971 Willy Brandt
- 1972
- 1973 Lê Đức Thọ (bekor qilingan)\Henry Kissinger
- 1974 Seán MacBride\Eisaku Satō
- 1975 Andrey Saxarov
- 1976 Betty Williams\Mairead Corrigan
- 1977 Amnesty International
- 1978 Anvar Sodot\Menachem Begin
- 1979 Teresa
- 1980 Adolfo Pérez Esquivel
- 1981 BMT qochoqlar ishlari komissiarligi
- 1982 Alva Myrdal\Alfonso García Robles
- 1983 Lech Wałęsa
- 1984 Desmond Tutu
- 1985 Atom urushiga qarshi olimlar
- 1986 Elie Wiesel
- 1987 Óscar Arias
- 1988 BMT tinchlikparvar kuchlari
- 1989 Tenzin Gyatso
- 1990 Mixail Gorbachyov
- 1991 Aung San Suu Kyi
- 1992 Rigoberta Menchú
- 1993 Nelson Mandela\F. W. de Klerk
- 1994 Shimon Peres\Isxoq Rabin\Yosir Arofat
- 1995 Joseph Rotblat
- 1996 Carlos Belo\José Ramos-Horta
- 1997 Jody Williams
- 1998 John Hume\David Trimble
- 1999 Médecins Sans Frontières
- 2000 Kim Dae-jung
- 2001 Birlashgan millatlar tashkiloti\Kofi Annan
- 2002 Jimmy Carter
- 2003 Shirin Ebadi
- 2004 Wangari Maathai
- 2005 Atom energiyasi boʻyicha xalqaro agentlik\Muhammad Al-Baradei
- 2006 Grameen Bank\Muhammad Yunus
- 2007 Al Gore
- 2008 Martti Ahtisaari
- 2009 Barak Obama
- 2010 Liu Xiaobo
- 2011 Ellen Johnson Sirleaf\Leymah Gbowee\Tawakkol Karman
- 2012 Yevropa Ittifoqi
- 2013 Kimyoviy qurollarni bartaraf etish xalqaro tashkiloti
- 2014 Kailash Satyarthi\Malala Yousafzai
- 2015 Tunis milliy muloqot toʻrtligi
- 2016 Juan Manuel Santos
- 2017 Yadro qurolini taʼqiqlash xalqaro kampaniyasi
- 2018 Denis Mukwege / Nadia Murad
- 2019 Abiy Ahmad Ali[2]
- 2020 Butunjahon oziq-ovqat dasturi[3]
- 2021 Maria Ressa / Dmitriy Muratov
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Mukofot sohiblari, archived from the original on 2013-10-12, https://web.archive.org/web/20131012052515/http://www.nobelprize.org/prize_awarders/, qaraldi: 2017-05-13
- ↑ https://m.kun.uz/news/2019/10/11/tinchlik-boyicha-nobel-mukofoti-efiopiya-bosh-vaziriga-beriladi
- ↑ https://m.kun.uz/news/2020/10/09/tinchlik-boyicha-nobel-mukofoti-bmt-insonparvarlik-tashkilotiga-berildi