Alfred Hermann Fried

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Alfred Hermann Fried
Alfred Hermann Fried nobel.jpg
Tavalludi 11-noyabr 1864-yil
Vienna, Austrian Empire
Vafoti 5-may 1921-yil(1921-05-05)
(56 yoshda)
Vienna, First Austrian Republic
Fuqaroligi Avstriya
Feuerhalle Simmering, Alfred Hermann Fridning qabri

Alfred Hermann Frid (nemischa talaffuzi: [[Xalqaro fonetik alifbo|[ˈʔalfʁeːt ˈhɛʁman ˈfʁiːt]]]; 1864-yil 11-noyabr - 1921-yil 4-may) avstriyalik yahudiy pasifist, publitsist, jurnalist, nemis tinchlik harakatining hammuassisi va 1911-yilgi tinchlik uchun Nobel mukofoti sovrindori (Tobias Asser bilan birga) edi. Frid ham esperanto tarafdori edi. U esperanto darsligi hamda esperanto-nemis va nemis-esperanto lugʻati muallifi boʻlib, birinchi marta 1903-yilda nashr etilgan va 1905-yilda qayta nashr etilgan[1]

Hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya-Vengriyaning Vena shahrida yahudiy oilasida tugʻilgan Frid 15 yoshida maktabni tashlab, kitob doʻkonida ishlay boshladi. 1883-yilda u Berlinga koʻchib oʻtdi va u yerda 1887-yilda oʻzining kitob doʻkonini ochdi. Die Waffen niederning Berta fon Suttner tomonidan nashr etilganidan soʻng! (Qoʻllaringizni qoʻying) 1889-yilda u fon Suttner bilan 1892-yilda xuddi shu nomdagi jurnalni chop etishni boshladi. Die Waffen nieder ichida chop etilgan maqolalarda! va uning vorisi Die Friedenswarte (Tinchlik qoʻriqchisi), u oʻzining pasifist falsafasini ifoda etdi.

1892-yilda Germaniya Tinchlik Jamiyatining (Deutsche Friedensgesellschaft) hammuassisi edi. U butun dunyoda tinchlikni taʻminlash uchun zamonaviy tashkilot gʻoyasining otalaridan biri edi (asosiy gʻoya Millatlar Ligasida va Ikkinchi Jahon urushidan keyin BMTda ishlab chiqilgan).

Frid Esperanto harakatining taniqli aʻzosi edi. 1903-yilda u Lehrbuch der internationalen Hilfssprache Esperanto (Esperanto xalqaro tili darsligi) kitobini nashr etdi.[1]

1909-yilda u Pol Otlet va Annuaire de la Vie Internationale ni tayyorlashda Xalqaro uyushmalar markaziy idorasidan Anri La Fonteyn bilan hamkorlik qildi.[2]

1911-yilda u Tobias Asser bilan birga tinchlik boʻyicha Nobel mukofotini oldi.

Birinchi jahon urushi paytida Frid neytral Shveysariyaga koʻchib oʻtdi va xalqaro tinchlikni himoya qilishda davom etdi. U 1921-yilda oʻz ona shahri Venada vafot etgan[3] Uning kuli Feuerhalle Simmeringda dafn etilgan.[4]

Ish[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Das Abrüstungs-Muammo: Eine Untersuchung. Berlin, Gutman, 1904-yil.
  • Abschied von Wien[5]
  • Nemis imperatori va dunyo tinchligi, Norman Anjellning soʻzboshi bilan. London, Xodder va Stoughton, 1912-yil.
  • Grundlagen des revolutionären Pacifism. Tübingen, Mohr, 1908-yil. Jan Lagorgett tomonidan fransuz tiliga Les Bases du pacifisme sifatida tarjima qilingan: Le Pacifisme réformiste et le pacifisme «révolutionnaire». Parij, Pedone, 1909-yil.
  • Handbuch der Friedensbewegung. (Tinchlik harakati qoʻllanmasi) Wien, Oesterreichische Friedensgesellschaft, 1905. 2-nashr, Leyptsig, Verlag der «Friedens-Warte», 1911-yil.
  • "Germaniya va Avstriyada intellektual ochlik", Nation, 110 (1920-yil 20-mart) 367-368.
  • Xalqaro hamkorlik. Nyukasl apon Tayn, Richardson [1918].
  • Das internationale Leben der Gegenwart. Leypsig, Teubner, 1908-yil.
  • "Millatlar Ligasi: axloqiy institut", Living Age, 306 (1920-yil 21-avgust) 440-443.
  • Mein Kriegstagebuch. (Mening urush jurnalim) 4 Bde. Tsyurix, Rasher, 1918-1920.
  • Pan-Amerika. Tsyurix, Orell-Füssli, 1910-yil.
  • Yevropaning tiklanishi, tarjima. Lyuis Stiles Gannett tomonidan. Nyu-York, Makmillan, 1916-yil.
  • Der Weltprotest gegen den versailler Frieden. Leyptsig, Verlag der Neue Geist, 1920-yil.
  • Die zweite Haager Konferenz: Ihre Arbeiten, ihre Ergebnisse va ihre Bedeutung. Leyptsig, Nachfolger [1908].

Esperanto darslik va lugʻat[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Wörterbuch Esperanto-Deutsch und Deutsch-Esperanto
  • Lehrbuch der internationalen Hilfssprache "Esperanto" mit Wörterbuch in Esperanto-Deutsch und Deutsch-Esperanto, Berlin-Schönberg: Esperanto-Verlag, 1903 pr. Pass & Garleb, Berlin 18x12cm II, 120p.[1]
    • 2-nashr: Shtutgart: Franckhsche Verlagshandlung, 1905 18x12cm 91, 5p.
    • 3-nashr: Shtutgart: Franckhsche Verlagshandlung, 1905 18x12cm 91p.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Added. „Lehrbuch Fried 1903 / lernolibro de la nobelpremiito Alfred Hermann Fried“. Ipernity.com (28-aprel 2011-yil). Qaraldi: 25-sentabr 2012-yil.
  2. ↑ Rayward, W. Boyd. World Encyclopedia of Library and Information Services (inglizcha). American Library Association, 1993. ISBN 9780838906095. 4-noyabr 2018-yilda qaraldi. 
  3. ↑ Fritz Henriksson. The Nobel prizes and their founder, Alfred Nobel. Printed by A. Bonniers boktryckeri, 1938 — 28 bet. 
  4. ↑ „Alfred Fried“.
  5. ↑ „Archived copy“. www.literature.at. 29-sentabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-yanvar 2022-yil.
  • Rojer Chikering: Imperial Germaniya va urushsiz dunyo : Tinchlik harakati va nemis jamiyati, 1892-1914. Prinston universiteti matbuoti, Prinston, 1975,ISBN 0-691-10036-5.
  • Valter Göhring: Verdrängt und Vergessen - Friedensnobelpreisträger. Alfred Hermann Frid. Kremayr va Scheriau, Wien, 2006,ISBN 978-3-218-00768-9
  • Bernhard Kupfer: Lexikon der Nobelpreisträger. Patmos, Dyusseldorf, 2001-yil,ISBN 3-491-72451-1
  • Petra Schönemann-Behrens: "Organisiert die Welt". Leben und Werk des Friedensnobelpreisträgers Alfred Hermann Frid (1864—1921). Dissertatsiya, Bremen universiteti, 2004-yil.
  • Bernhard Tuider: Alfred Hermann Frid. Pazifist im Ersten Weltkrieg - Illuziya va Vizyon. VDM, Saarbrücken, 2010-yil,ISBN 978-3-639-25061-9
  • Alfred Hermann Frid haqida
  • Alfred Hermann Frid (1864-yil 11-noyabr - 1921-yil 5-may) ((2009-10-25)
  • Alfred Hermann Fried </img>
1901-1925
1926-1950
1951-1975
1976-2000
2001-yildan
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfred_Hermann_Fried&oldid=3607160" dan olindi