Stavropol oʻlkasi: Versiyalar orasidagi farq

Stavropol oʻlkasi - RF tarkibidagi oʻlka. 1924 y. 13 fev.da tashkil etilgan [Jan.sharqiy viloyat (oʻlka); 1924—1937 yillarda Shim. Kavkaz oʻlkasi; 1937—1943 yillarda Orjonikidze oʻlkasi]. Maydoni 66,5 ming km². Aholisi 2730,5 ming kishi (2002), asosan, ruslar (84%), shuningdek, arman, korachay, cherkas, abaza, noʻgʻay, osetin, kabardin, ukrain va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Markazi — Stavropol sh. Shahar aholisi 54%. Boshqa yirik shaharlari: Pyatigorsk, Nevinnomisk, Kislovodsk. S.oʻ. tarkibida 26 maʼmuriy tuman, 18 shahar, 7 shaharcha bor. S.oʻ.ga Kavkaz oldining markaziy qismi, Kaspiyboʻyi payettekisligining gʻarbiy qismi va Katta Kavkazning shim. yon bagʻirlari kiradi. Gʻarbida Kuban daryosining keng terrasalari yoyilgan. Tekislik hududining katta qismini platosimon Stavropol qirlari egallagan. Asosiy daryolari: Kuban (yuqori oqimi) va irmoqlari (Teberda, Kichik va Katta Zelenchuk), Kuma, Kalaus, Yegorlik. Bir necha koʻl bor. Tabiiy gaz konlari mavjud. Sharqiy qismida neft, togʻlarda mis va qoʻrgʻoshinrux, polimetall konlari, toshkoʻmir, barit, oʻtga chidamli gil, dolomit, marmar, shifobaxsh balchiq, turli xil mineral va termal buloklar mavjud. Tekislik qismining iqlimi kontinental dasht iqlimi. Yanv.ning oʻrtacha temperaturasi —3,4°, —4,9° (togʻlarda — 10°, —20° gacha pasayadi), iyulniki 22°— 25°. Yillik yogʻin 300–600 mm, vegetatsiya davri 207—220 kun. Tuproklari, asosan, qoratuproq va kashtan tuproqlar. Oʻrmonlar, koʻpincha, togli joylarda. Keng bargli, balandrokda igna bargli oʻrmonlar, undan yuqorida subalp oʻtlokdari bor. Yovvoyi hayvonlardan, dasht yerlarda kemiruvchilar, tipratikan, tulki, boʻri, latcha, saygʻoq, Kuma daryosi boʻyidagi qamishzorlarda yovvoyi mushuk, qobon, Manich vodiysidagi koʻl va botqoqliklarda suv parrandalari, togʻlarda bugʻu, yelik, qoʻngʻir ayiq, silovsin, oltoy tiyini yashaydi. Har xil qush koʻp. Togʻ echkisi, tur uchraydi. Togʻli qismida Teberda qoʻrikxonasi joylashgan. S.oʻ.ga Kavkaz qoʻriqxonasining bir qismi ham kiradi.

Sanoatning asosiy tarmoqlari: oziqovqat (goʻsht, un, yogʻ, mevasabzavot konserva va boshqalar), yengil (toʻqimachilik — Nevinnomisk jun k-ti, poyabzal), mashinasozlik va metallni qayta ishlash (stanoklar, asboblar, poʻlat armatura, chorvachilik va aralash yem ishlab chiqarish. uchun mashinalar; "Kinotexnika" korxonasi, sovitkich asboblari, avtokranlar, "KamAZavtopritsep", elektr oʻlchash asboblari, elektr texnikasi buyumlari, yarimoʻtkazgich texnikasi va boshqalar), kimyo va neft kimyosi (mineral oʻgʻitlar, "Nevinnomiskazot", sintetik smolalar va plastmassalar, "Stavropolpolimer", texnika uglerodi, uyroʻzgʻor kimyosi mahsulotlari) sanoatlari korxonalaridir. Tabiiy gaz, neft, rangli metall rudalari, toshkoʻmir (togʻli Femida) qazib olinadi. Nevinnomisk, Stavropol issiklik elektr st-yalari, Kuban GESlari kaskadi bor. Asosiy sanoat markazlari: Stavropol, Nevinnomisk, Pyatigorsk, Neftekumsk, Budyonnovsk, Georgiyevsk, Lermontov.

Su. — yirik qishloq xoʻjaligi. rayoni. Bugʻdoy, makkajuxori, kungaboqar, qand lavlagi va boshqa ekiladi. Mevachilik, tokchilik rivojlangan. Mayin junli qoʻychilik, goʻshtsut chorvachiligi mavjud. Katta Stavropol, Nevinnomisk va boshqa kanallar, sugʻorish sistemalari bor. Zaterechniy — Grozniy neft quvuri, Stavropol — Ukraina — Moskva — SanktPeterburg gaz quvurlari mavjud. T.ylar uz. 944 km. Qattiq qoplamali avtomobil yoʻllari uz. 7459 km. Mineralniye Vodi va Stavropol xalqaro aeroportlari bor.

Su. Rossiyaning eng yirik kurort r-nlaridan biridir. Oʻlkada 30 dan ziyod sanatoriy va kurort faoliyat koʻrsatadi. Mavjud 130 dan ziyod mineral buloqning 90 tasidan davolash maqsadida foydalaniladi. Yessentuki, Jeleznovodsk, Kislovodsk, Pyatigorsk, Kavkaz mineral suvlari kabi kurortlar mashxur. S.oʻ.da 7 oliy oʻquv yurti, 8 ilmiy tadqiqot instituti, 7 muzey, 4 teatr bor.

Tarixi

Geografiyasi

Aholisi

Hududiy bo'linishi

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

@@ Qator 45: / Qator 45: @@
 |valign="top"| '''[[Yalpi Ichki Maxsulot|YaIM]]'''
 * barchasi
 * jon boshiga
@@ Qator 76: / Qator 75: @@
 <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
-'''Stavropol oʻlkasi''' - RF tarkibidagi oʻlka. 1924 y. 13 fev.da tashkil etilgan [Jan.sharqiy viloyat (oʻlka); 1924—1937 y.larda Shim. Kavkaz oʻlkasi; 1937—1943 y.larda Orjonikidze oʻlkasi]. Mayd. 66,5 ming km². Aholisi 2730,5 ming kishi (2002), asosan, ruslar (84%), shuningdek, arman, korachay, cherkas, abaza, noʻgʻay, osetin, kabardin, ukrain va b. millat vakillari ham yashaydi. Markazi — Stavropol sh. Shahar aholisi 54%. Boshqa yirik shaharlari: Pyatigorsk, Nevinnomisk, Kislovodsk. S.oʻ. tarkibida 26 maʼmuriy tuman, 18 shahar, 7 shaharcha bor. S.oʻ.ga Kavkaz oldining markaziy qismi, Kaspiyboʻyi payettekisligining gʻarbiy qismi va Katta Kavkazning shim. yon bagʻirlari kiradi. Gʻarbida Kuban daryosining keng terrasalari yoyilgan. Tekislik hududining katta qismini platosimon Stavropol qirlari egallagan. Asosiy daryolari: Kuban (yuqori oqimi) va irmoqlari (Teberda, Kichik va Katta Zelenchuk), Kuma, Kalaus, Yegorlik. Bir necha koʻl bor. Tabiiy gaz konlari mavjud. Sharqiy qismida neft, togʻlarda mis va qoʻrgʻoshinrux, polimetall konlari, toshkoʻmir, barit, oʻtga chidamli gil, dolomit, marmar, shifobaxsh balchiq, turli xil mineral va termal buloklar mavjud. Tekislik qismining iqlimi kontinental dasht iqlimi. Yanv.ning oʻrtacha t-rasi —3,4°, —4,9° (togʻlarda — 10°, —20° gacha pasayadi), iyulniki 22°— 25°. Yillik yogʻin 300–600&nbsp;mm, vegetatsiya davri 207—220 kun. Tuproklari, asosan, qoratuproq va kashtan tuproqlar. Oʻrmonlar, koʻpincha, togli joylarda. Keng bargli, balandrokda igna bargli oʻrmonlar, undan yuqorida subalp oʻtlokdari bor. Yovvoyi hayvonlardan, dasht yerlarda kemiruvchilar, tipratikan, tulki, boʻri, latcha, saygʻoq, Kuma daryosi boʻyidagi qamishzorlarda yovvoyi mushuk, qobon, Manich vodiysidagi koʻl va botqoqliklarda suv parrandalari, togʻlarda bugʻu, yelik, qoʻngʻir ayiq, silovsin, oltoy tiyini yashaydi. Har xil qush koʻp. Togʻ echkisi, tur uchraydi. Togʻli qismida Teberda qoʻrikxonasi joylashgan. S.oʻ.ga Kavkaz qoʻriqxonasining bir qismi ham kiradi.
+'''Stavropol oʻlkasi''' - RF tarkibidagi oʻlka. 1924 y. 13 fev.da tashkil etilgan [Jan.sharqiy viloyat (oʻlka); 1924—1937 yillarda Shim. Kavkaz oʻlkasi; 1937—1943 yillarda Orjonikidze oʻlkasi]. Maydoni 66,5 ming km². Aholisi 2730,5 ming kishi (2002), asosan, ruslar (84%), shuningdek, arman, korachay, cherkas, abaza, noʻgʻay, osetin, kabardin, ukrain va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Markazi — Stavropol sh. Shahar aholisi 54%. Boshqa yirik shaharlari: Pyatigorsk, Nevinnomisk, Kislovodsk. S.oʻ. tarkibida 26 maʼmuriy tuman, 18 shahar, 7 shaharcha bor. S.oʻ.ga Kavkaz oldining markaziy qismi, Kaspiyboʻyi payettekisligining gʻarbiy qismi va Katta Kavkazning shim. yon bagʻirlari kiradi. Gʻarbida Kuban daryosining keng terrasalari yoyilgan. Tekislik hududining katta qismini platosimon Stavropol qirlari egallagan. Asosiy daryolari: Kuban (yuqori oqimi) va irmoqlari (Teberda, Kichik va Katta Zelenchuk), Kuma, Kalaus, Yegorlik. Bir necha koʻl bor. Tabiiy gaz konlari mavjud. Sharqiy qismida neft, togʻlarda mis va qoʻrgʻoshinrux, polimetall konlari, toshkoʻmir, barit, oʻtga chidamli gil, dolomit, marmar, shifobaxsh balchiq, turli xil mineral va termal buloklar mavjud. Tekislik qismining iqlimi kontinental dasht iqlimi. Yanv.ning oʻrtacha temperaturasi —3,4°, —4,9° (togʻlarda — 10°, —20° gacha pasayadi), iyulniki 22°— 25°. Yillik yogʻin 300–600&nbsp;mm, vegetatsiya davri 207—220 kun. Tuproklari, asosan, qoratuproq va kashtan tuproqlar. Oʻrmonlar, koʻpincha, togli joylarda. Keng bargli, balandrokda igna bargli oʻrmonlar, undan yuqorida subalp oʻtlokdari bor. Yovvoyi hayvonlardan, dasht yerlarda kemiruvchilar, tipratikan, tulki, boʻri, latcha, saygʻoq, Kuma daryosi boʻyidagi qamishzorlarda yovvoyi mushuk, qobon, Manich vodiysidagi koʻl va botqoqliklarda suv parrandalari, togʻlarda bugʻu, yelik, qoʻngʻir ayiq, silovsin, oltoy tiyini yashaydi. Har xil qush koʻp. Togʻ echkisi, tur uchraydi. Togʻli qismida Teberda qoʻrikxonasi joylashgan. S.oʻ.ga Kavkaz qoʻriqxonasining bir qismi ham kiradi.
-Sanoatning asosiy tarmoqlari: oziqovqat (goʻsht, un, yogʻ, mevasabzavot konserva va b.), yengil (toʻqimachilik — Nevinnomisk jun k-ti, poyabzal), mashinasozlik va metallni qayta ishlash (stanoklar, asboblar, poʻlat armatura, chorvachilik va aralash yem ishlab chiqarish. uchun mashinalar; "Kinotexnika" korxonasi, sovitkich asboblari, avtokranlar, "KamAZavtopritsep", elektr oʻlchash asboblari, elektr texnikasi buyumlari, yarimoʻtkazgich texnikasi va b.), kimyo va neft kimyosi (mineral oʻgʻitlar, "Nevinnomiskazot", sintetik smolalar va plastmassalar, "Stavropolpolimer", texnika uglerodi, uyroʻzgʻor kimyosi mahsulotlari) sanoatlari korxonalaridir. Tabiiy gaz, neft, rangli metall rudalari, toshkoʻmir (togʻli Femida) qazib olinadi. Nevinnomisk, Stavropol issiklik elektr st-yalari, Kuban GESlari kaskadi bor. Asosiy sanoat markazlari: Stavropol, Nevinnomisk, Pyatigorsk, Neftekumsk, Budyonnovsk, Georgiyevsk, Lermontov.
+Sanoatning asosiy tarmoqlari: oziqovqat (goʻsht, un, yogʻ, mevasabzavot konserva va boshqalar), yengil (toʻqimachilik — Nevinnomisk jun k-ti, poyabzal), mashinasozlik va metallni qayta ishlash (stanoklar, asboblar, poʻlat armatura, chorvachilik va aralash yem ishlab chiqarish. uchun mashinalar; "Kinotexnika" korxonasi, sovitkich asboblari, avtokranlar, "KamAZavtopritsep", elektr oʻlchash asboblari, elektr texnikasi buyumlari, yarimoʻtkazgich texnikasi va boshqalar), kimyo va neft kimyosi (mineral oʻgʻitlar, "Nevinnomiskazot", sintetik smolalar va plastmassalar, "Stavropolpolimer", texnika uglerodi, uyroʻzgʻor kimyosi mahsulotlari) sanoatlari korxonalaridir. Tabiiy gaz, neft, rangli metall rudalari, toshkoʻmir (togʻli Femida) qazib olinadi. Nevinnomisk, Stavropol issiklik elektr st-yalari, Kuban GESlari kaskadi bor. Asosiy sanoat markazlari: Stavropol, Nevinnomisk, Pyatigorsk, Neftekumsk, Budyonnovsk, Georgiyevsk, Lermontov.
-Su. — yirik qishloq xoʻjaligi. rayoni. Bugʻdoy, makkajuxori, kungaboqar, qand lavlagi va b. ekiladi. Mevachilik, tokchilik rivojlangan. Mayin junli qoʻychilik, goʻshtsut chorvachiligi mavjud. Katta Stavropol, Nevinnomisk va b. kanallar, sugʻorish sistemalari bor. Zaterechniy — Grozniy neft quvuri, Stavropol — Ukraina — Moskva — SanktPeterburg gaz quvurlari mavjud. T.ylar uz. 944&nbsp;km. Qattiq qoplamali avtomobil yoʻllari uz. 7459&nbsp;km. Mineralniye Vodi va Stavropol xalqaro aeroportlari bor.
+Su. — yirik qishloq xoʻjaligi. rayoni. Bugʻdoy, makkajuxori, kungaboqar, qand lavlagi va boshqa ekiladi. Mevachilik, tokchilik rivojlangan. Mayin junli qoʻychilik, goʻshtsut chorvachiligi mavjud. Katta Stavropol, Nevinnomisk va boshqa kanallar, sugʻorish sistemalari bor. Zaterechniy — Grozniy neft quvuri, Stavropol — Ukraina — Moskva — SanktPeterburg gaz quvurlari mavjud. T.ylar uz. 944&nbsp;km. Qattiq qoplamali avtomobil yoʻllari uz. 7459&nbsp;km. Mineralniye Vodi va Stavropol xalqaro aeroportlari bor.
-Su. Rossiyaning eng yirik kurort r-nlaridan biridir. Oʻlkada 30 dan ziyod sanatoriy va kurort faoliyat koʻrsatadi. Mavjud 130 dan ziyod mineral buloqning 90 tasidan davolash maqsadida foydalaniladi. Yessentuki, Jeleznovodsk, Kislovodsk, Pyatigorsk, Kavkaz mineral suvlari kabi kurortlar mashxur. S.oʻ.da 7 oliy oʻquv yurti, 8 ilmiy tadqiqot inti, 7 muzey, 4 teatr bor.
+Su. Rossiyaning eng yirik kurort r-nlaridan biridir. Oʻlkada 30 dan ziyod sanatoriy va kurort faoliyat koʻrsatadi. Mavjud 130 dan ziyod mineral buloqning 90 tasidan davolash maqsadida foydalaniladi. Yessentuki, Jeleznovodsk, Kislovodsk, Pyatigorsk, Kavkaz mineral suvlari kabi kurortlar mashxur. S.oʻ.da 7 oliy oʻquv yurti, 8 ilmiy tadqiqot instituti, 7 muzey, 4 teatr bor.
 <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->

k m t Rossiya Federatsiyasining subyektlari
Respublikalar	Adigeya • Oltoy Respublikasi • Boshqirdiston • Buryatiya • Dogʻiston • Ingushiya • Kabarda-Balkariya • Qalmogʻiston • Qorachoy-cherkasiya • Kareliya • Komi • Qrim • Mariy El • Mordoviya • Saxa • Shimoliy osetiya alaniya • Tatariston • Tiva • Udmurtiya • Xakasiya • Checheniston • Chuvashiya
Oʻlkalar	Oltoy oʻlkasi • Zabaykal o'lkasi • Kamchatka oʻlkasi • Krasnodar oʻlkasi • Krasnoyarsk oʻlkasi • Permskiy oʻlkasi • Primorsk oʻlkasi • Stavropol oʻlkasi • Xabarovsk oʻlkasi
Viloyatlar	Amur viloyati • Arxangelsk viloyati • Astraxon viloyati • Belgorod viloyati • Bryansk viloyati • Vladimir viloyati • Volgograd viloyati • Vologda viloyati • Voronej viloyati • Ivanovo viloyati • Irkutsk viloyati • Kaliningrad viloyati • Kaluga viloyati • Kemerovo viloyati • Kirov viloyati • Kostroma viloyati • Koʻrgan viloyati • Kursk viloyati • Leningrad viloyati • Lipetsk viloyati • Magadan viloyati • Moskva viloyati • Murmansk viloyati • Nijegorod viloyati • Novgorod viloyati • Novosibirsk viloyati • Omsk viloyati • Orenburg viloyati • Oryol viloyati • Penza viloyati • Pskov viloyati • Rostov viloyati • Ryazan viloyati • Samara viloyati • Saratov viloyati • Saxalin viloyati • Sverdlovsk viloyati • Smolensk viloyati • Tambov viloyati • Tver viloyati • Tomsk viloyati • Tula viloyati • Tyumen viloyati • Ulyanov viloyati • Chelyabinsk viloyati • Yaroslavl viloyati
Federal ahamiyatga ega shaharlari	Moskva • Sankt-Peterburg •
Muxtor viloyati	Yahudiylar muxtor viloyati
Muxtor okruglar	Nenetslar muxtor okrugi¹ • Xanti-Mansilar muxtor okrugi² • Chukotka muxtor okrugi • Yamal Nenetslari muxtor okrugi²