Al-Mugʻiyra ibn Abdulloh

Al-Mugʻiyra ibn Abdulloh ibn Umar
Quraysh qabilasi boshligʻi
Rule	VI asr boshlari – 570-yillar
Oʻtmishdoshi	Abdulloh ibn Umar al-Maxzumiy
Vorisi	Valid ibn al-Mugʻiyra
Tavalludi	500
Vafoti	570

Al-Mugʻiyra ibn Abdulloh ibn Umar (arabcha: المغيرة بن عبد الله بن عمر) – VI asrda yashagan, Makkadagi Quraysh qabilasi Banu Maxzum urugʻining nufuzli rahbari. Uning avlodlari, Banu al-Mugʻiyra, islomgacha boʻlgan davrning qolgan qismida va 620-yillarda islom dini kirib kelganidan keyingi asrlarda Maxzumning asosiy uyiga aylangan.

Hayoti va merosi

Al-Mugʻiyra ibn Abdullohning otasi Abdulloh ibn Umar, bobosi esa Qurayshning eng boy urugʻlaridan boʻlgan Banu Maxzum urugʻi yetakchisi Maxzum boʻlgan. U milodiy VI asr oʻrtalarida oʻz urugʻi va qabilasining yetakchisi sifatida faol shaxslardan biri boʻlgan, bu vaqtda islomgacha boʻlgan davrda mushrik arablar uchun anʼanaviy ziyorat markazi boʻlgan Makka ham siyosiy markazga aylangan edi. Al-Mugʻiyra Qurayshning Banu Hoshim qabilasidan boʻlgan Abdulmuttalibning zamondoshi va Islom paygʻambari Muhammadning bobosi edi. VIII–IX asr tarixchilari Mus’ab al-Zubayriy va Balozuriy Axmad ibn Yahyo ibn Jobir ibn Dovud tomonidan qayd etilgan maʼlumotlarda al-Mugʻiyra koʻchmanchi Banu Fazora qabilasi tomonidan Fazoraning boshligʻini Makkaga diniy ziyorat qilishdan mahrum qilishi natijasida Kaʼbada qoʻzgʻolon uyushtirgani haqida eslatib oʻtiladi.

Banu Maxum al-Mugʻiyraning rahbarligi natijasida islomdan oldingi davrda Qurayshning eng kuchli va eng boy urugʻiga aylangan edi. Al-Mugʻiyra yoki uning oʻgʻillari davrida Makka tashqi bozorlar, xususan, Janubiy Arabiston va Habashiston bilan savdo qilishi mumkin boʻlgan. Kaʼbani hisobga olmaganda, Banu Maxzum urugʻi butun Makkani nazorat qilgan. Al-Mugʻiyra oilasi Banu Maxzum urugʻining eng nufuzli xonadoni boʻlib, islomdan oldingi davrning qolgan qismida va islomdan keyingi davrda Banu Maxzum urugʻining eng koʻzga koʻringan aʼzolari al-Mugʻiyra avlodlari boʻlgan. Al-Mugʻiyraning kamida oʻn toʻqqiz aka-uka va amakivachchalarining oilalari urugʻning asosiy boʻlimlariga aylangan. Al-Mugʻiyraning Hishom, Valid ibn al-Mugʻiyra, Abu Umayya, Abu Rabi’a va Hoshim kabi oʻn uch-oʻn toʻrt nafar oʻgʻli boʻlgan. 624-yilda Muhammad va uning tarafdorlariga qarshi boʻlib oʻtgan Badr jangida al-Mugʻiyraning yetti-sakkiz nafar nevarasi oʻldirilgan. Uning avlodlari orasida musulmonlarning ilk istilolari davrida muhim rol oʻynagan Xolid ibn Volid, Ikrima ibn Abu Jahl va al-Horis ibn Hishom kabi taniqli shaxslar bor edi.

Adabiyotlar

• Hinds, M. (1991). "Makhzūm". in Bosworth, C. E.. Encyclopaedia of Islam. Volume VI: Mahk–Mid (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. 137–140 b. ISBN 978-90-04-08112-3. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=Makhz%C5%ABm&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search. 
• Kister, M. J. „Mecca and the Tribes of Arabia: Some Notes on their Relations“,. Studies in Islamic history and Civilization in Honour of Professor David Ayalon Sharon: . Cana and Leiden: E. J. Brill, 1986 — 33–57 bet. 
• Lammens, Henri (1993) [1927]. "Makhzūm". in Houtsma, M. Th.. E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Volume 5 L–Moriscos (Reprint nashri). Leiden, New York and Koln: E. J. Brill. ISBN 90-04-09791-0. https://books.google.com/books?id=Va6oSxzojzoC&pg=PA171.