Kontent qismiga oʻtish

Viber

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Viber yoki Rakuten Viber — bu Google Android, iOS, Microsoft Windows, Apple macOS va Linux platformalari uchun bepul dastur sifatida taqdim etilgan Yaponiyaning Rakuten transmilliy kompaniyasiga tegishli boʻlgan IP (VoIP) va lahzali xabar almashish (IM) orqali oʻzaro platformaga ega boʻlgan ovozli dasturiy taʼminot. Foydalanuvchilar roʻyxatdan oʻtadi va uyali telefon raqami orqali identifikatsiya qilinadi, shuningdek xizmatda mobil aloqaga ehtiyoj sezmasdan ish stoli platformalarida foydalanish mumkin[1]. Tezkor xabar almashishdan tashqari, u foydalanuvchilarga tasvirlar va video yozuvlar kabi media almashish imkonini beradi, shuningdek, Viber Out deb nomlangan xalqaro statsionar va mobil qoʻngʻiroqlar xizmatini taqdim etadi[2]. 2018-yil holatiga koʻra, tarmoqda roʻyxatdan oʻtgan bir milliarddan ortiq foydalanuvchilar mavjud[3][4].

Viber
MuallifTalmon Marco, Igor Magazinnik
Ishlab chiquvchiRakuten Viber (Rakuten Inc.ning bir qismi
Chiqarilgan sana2-dekabr, 2010-yil (13 yil avval) (2010-12-02)
Operatsion tizimKross-platforma
Yozilgan til(lar)iC / C++ / Python (ish stoli, SIP va Qt ramkalaridan foydalangan holda), Objective-C (iOS), Java (Android)
JanrTezkor xabar almashish mijozi, VoIP
LitsenziyaXususiy dasturiy taʼminot
Vebsayt:viber.com

Dasturiy taʼminot 2010-yilda Kiprda joylashgan[5] Viber Media tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, u 2014-yilda Rakuten tomonidan sotib olingan. 2017-yildan beri uning korporativ nomi Rakuten Viber boʻlib kelgan va Lyuksemburgda joylashgan[6]. Viberning ofislari London, Manila, Moskva, Parij, San-Fransisko, Singapur va Tokioda joylashgan[7].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Viber logosi 2017—2018

Tashkil etish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viber 2010-yilda shaharlararo munosabatlar muammosini hal qilish uchun tashkil etilgan. Taʼsischilardan biri Talmon Markoning qiz doʻsti oʻsha paytda Gonkongda, Nyu-Yorkda yashagan. Alohida yashash, lekin doimo muloqot qilish juda qimmat telefon toʻlovlariga olib keldi. Bu masalani yengib oʻtishga urinib, Marko yechim topish uchun doʻsti Igor Magazinnikga murojaat qildi[8].

Viber Media 2010-yilda Isroilning Tel-Aviv shahrida Isroil Mudofaa Kuchlarining doʻstlari boʻlgan Marko[9] va Magazinnik tomonidan tashkil etilgan. Marko va Magazinnik ham P2P media va iMesh fayl almashish mijozining hammuassislaridir[10]. Kompaniya Isroildan boshqarilgan, ish haqini kamaytirish maqsadida uning rivojlanishining katta qismi Belarusga topshirilgan[11]. Kiprda roʻyxatga olingan. Tez orada Sani Maroli va Ofer Smocha ham kompaniyaga qoʻshilishdi[12][13][14]. Markoning izoh berishicha, Viber tezkor qoʻngʻiroq qilish va kontaktlar bilan sinxronlash imkonini beradi, chunki identifikator foydalanuvchining uyali raqamidir, Skype roʻyxatdan oʻtish va parolni talab qiluvchi „doʻstlar roʻyxati“dan keyin modellashtirilganidan farqli oʻlaroq[15].

2020-yilda Belarus hukumati boshchiligidagi muxolifatni shafqatsizlarcha bostirish natijasida kompaniya 2020-yil avgust oyida Minskdagi ofisini yopdi[16].

Monetizatsiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mavjudligining dastlabki ikki yilida Viber daromad keltirmadi. U buni 2013-yilda Viber Out ovozli qoʻngʻiroqlari va Viber grafik xabar almashish „stikerlar doʻkoni“ uchun foydalanuvchi toʻlovlari orqali amalga oshira boshladi. Kompaniya dastlab Marko tomonidan „doʻstlar va oila“ deb taʼriflangan individual investorlar tomonidan moliyalashtirilgan[17]. Ular 2013-yil may holatiga koʻra 120 nafar xodimga ega boʻlgan kompaniyaga 20 million dollar sarmoya kiritdilar[18].

2013-yil 24-iyulda Viberning qoʻllab-quvvatlash tizimi Suriya elektron armiyasi tomonidan buzilgan. Viber maʼlumotlariga koʻra, foydalanuvchilarning maxfiy maʼlumotlariga kirish imkoni boʻlmagan[19].

Sotib olish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yil 13-fevralda Rakuten Viber Mediani 900 million dollarga sotib olganini eʼlon qildi[20][21]. Viberni sotish Shabtai oilasiga (Benni, uning akasi Gilad va Giladning oʻgʻli Ofer) kompaniyadagi 55,2 % ulushlaridan 500 million dollar daromad keltirdi[22]. Ushbu sotuv narxida taʼsischilarning har biri oʻz investitsiyalaridan 30 martadan ortiq daromad olishdi.

Djamel Agaoua 2017-yil fevralida 2015-yilda tark etgan hammuassisi Marko oʻrniga Viber Media bosh direktori boʻldi[23].

2017-yil iyul oyida Viber Media korporativ nomi Rakuten Viber ga oʻzgartirildi va yangi soʻz belgisi logotipi taqdim etildi[24]. Uning yuridik nomi Viber Media boʻlib qoladi, maʼsuliyati cheklangan jamiyat Lyuksemburgda joylashgan.

Rakuten 2017-yilda futbol klubi bilan hamkorlik qilganidan beri Viber „Barcelona“ning rasmiy „aloqa kanali“ boʻlib kelgan[25][26]. 

Hamkorlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Golden Stats Warriors

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yilda Viber NBAning Golden State Warriors bilan ikkita yirik sport hamkorligidan birini ishga tushirdi[27]. Hamkorlik eksklyuziv kontentga ega chatbotni hamda barcha Viber foydalanuvchilari uchun mavjud boʻlgan mavsumiy stiker paketlarini ishga tushirishni oʻz ichiga olgan.

FC Barcelona

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi va eng yirik global sport hamkorligi ham 2017-yilda „Barcelona“ futbol klubi bilan boshlangan. Davom etayotgan hamkorlik doirasida klub ingliz, ispan, rus va arab tillarida hamjamiyatlarni yuritadi. Hammasi 1 milliondan ortiq aʼzoga ega[28].

Butunjahon jamgʻarmasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viber va WWF ilk bor hamkorlikni 2017-yilda yoʻlga qoʻygan va shundan beri oʻz eʼtiborini yovvoyi tabiatni muhofaza qilish va xabardorlikni oshirishga qaratib, mavsumiy loyihalarda hamkorlik qilib kelmoqda[29].

2021-yilda Viber linzalarini ishga tushirishi bilan WWF Viber bilan hamkorlikda Xalqaro yoʻlbarslar kuni uchun maxsus nashr linzalarini ham yaratdi. Linzalar maxsus pullik stikerlar toʻplami bilan birga kelgan[30]. 

Xalqaro Qizil Xoch va Qizil yarim oy federatsiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yil iyun oyida Viber bilan birinchi hamkorlik qilganidan soʻng, IFRC COVID-19 haqida yolgʻon maʼlumotlar tarqalishiga qarshi kurashish uchun xabar almashish ilovasida rasmiy chatbot va hamjamiyatni ishga tushirdi[31]. Chatbot 2022-yil iyun holatiga koʻra hamon faol boʻlib, 1,4 milliondan ortiq obunachilari bor[32]. [39]

Jahon Sogʻliqni Saqlash tashkiloti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

IFRC singari, JSST (Jahon Sogʻliqni Saqlash tashkiloti) odamlarga COVID-19 tarqalishi va uning oldini olish boʻyicha aniq maʼlumotlarni bepul taqdim etish uchun maxsus chatbotni ishga tushirdi[33]. Bot 1,4 milliondan ortiq obunachiga ega va 23 tilda mavjud[34]. Bu xabar almashish ilovasi va JSST oʻrtasidagi 2020-yilda boshlangan va ayollar salomatligi boʻyicha chatbot[35] va chekishga qarshi kampaniyani oʻz ichiga olgan davom etayotgan hamkorlikning yuqori qismidir[36].  

Bozor ulushi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yil dekabr holatiga koʻra, Viberda 800 million foydalanuvchi roʻyxatdan oʻtgan. Statista maʼlumotlariga koʻra, 2019-yil yanvar holatida oylik 260 million faol foydalanuvchi bor[37]. Viber messenjeri Gretsiyada[38], Sharqiy Yevropa, Rossiya, Yaqin Sharq va baʼzi Osiyo bozorlarida juda mashhur[39].

Hindiston 2014-yil dekabr holatiga koʻra 33 million roʻyxatdan oʻtgan foydalanuvchilari bilan Viber uchun eng yirik bozor boʻlib, mamlakatdagi eng mashhur messenjerlar orasida beshinchi oʻrinda turadi. Shu bilan birga AQShda 30 million, Rossiyada 28 million va Braziliyada 18 million foydalanuvchi bor edi[40]. ​​Viber ayniqsa Sharqiy Yevropada mashhur boʻlib, 2016-yilda Belarus, Moldova va Ukrainada Android tizimiga eng koʻp yuklab olingan xabar almashish ilovasi hisoblanadi. U Iroq, Liviya va Nepalda ham mashhur[41]. 2018-yil holatiga koʻra, Viber MDHda va Markaziy Osiyo mamlakatlarida 70 foizdan koʻproq kirib boradi, lekin Shimoliy Amerikada atigi 15 foiz koʻrsatkichga ega[42].

Rossiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viber — Rossiyadagi eng mashhur messenjer ilovalaridan biri[43][44]. 2016-yil yanvar oyida Viber 50 milliondan ortiq foydalanuvchi bilan Rossiyada WhatsAppdan oʻzib ketdi[45]. Viber ayniqsa, Moskva va Sankt-Peterburg kabi shaharlarda tez oʻsib bordi. 2016-yil aprel oyida Rossiyada Viberdan foydalanish 2015-yilga nisbatan ikki baravar koʻp; 66 million foydalanuvchiga yetdi[46]. 2018-yilga kelib Viber Rossiyada 100 million foydalanuvchiga yetdi[47]. 2017-yildagi yana bir hisobot shuni koʻrsatdiki, rossiyalik IM foydalanuvchilari boshqa xizmatlardan koʻra Viber yoki WhatsAppdan foydalanishni afzal koʻrishadi[48]. Rossiyada Viber tovar va xizmatlarni xarid qilish uchun toʻlov usulidan foydalanishni rejalashtirmoqda.

Aloqa, axborot texnologiyalari va ommaviy axborot vositalarini nazorat qilish federal xizmati xodimi Nikolay Nikiforov 241-FZ- sonli qonunning (Telegram kabi boshqa baʼzi shifrlangan chatlardan foydalanishni cheklash) Viberga taʼsiri haqida izoh berishdan bosh tortdi[49].

Ukraina

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yilda Viber messenjeri Ukrainadagi eng mashhur tezkor xabar almashish vositasi boʻldi; u barcha Ukraina smartfonlarining 97 foizida oʻrnatilgan edi[50].

APAC

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Markaziy Sharqiy Yevropa va Ukraina

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ukraina

2021-yil sentyabr holatiga koʻra, Viber Ukrainadagi eng mashhur xabar almashish ilovasi boʻlib, bozor ulushi 97,7 % ni tashkil qiladi. Kompaniya tomonidan yuborilgan umumiy xabarlarning 20 foizi Ukrainadan kelgan, foydalanuvchilar 2021-yilda 97,5 milliard xabarni yuborgan va qabul qilgan edi[51].

Bolgariya

Viberning Bolgariyadagi bozor ulushi muttasil oshib bormoqda. 2021-yilda bu koʻrsatkich 90 foizga yetadi. Kompaniya taqdim etgan maʼlumotlarga koʻra, Bolgariyada Viber orqali yuborilgan qoʻngʻiroqlar va xabarlar soni 2021-yilda 11 foizga oshib, taxminan 530 million qoʻngʻiroq va soniyasiga oʻrtacha 400 ta xabarni tashkil qildi[52].

Gretsiya

2021-yil oxiriga kelib, Gretsiya aholisining 90 % dan ortigʻi telefonlarida Viber mavjud boʻlib, u mamlakatdagi eng yaxshi xabar almashish ilovasiga aylandi[53] va 1 milliard qoʻngʻiroqlar soni bilan eng yuqori koʻrsatkichga yetdi. Ilova qilingan qoʻngʻiroqlar va yuborilgan xabarlar soni mos ravishda 20 % va 15 % ga oshgan[54].

Serbiya Viber, shuningdek, Serbiyadagi eng yaxshi messenjer boʻlib, mamlakatda qilingan qoʻngʻiroqlar soni 12 foizga oʻsib, 2021-yilda 1,2 milliard qoʻngʻiroqni tashkil etadi. 2021-yil noyabr holatiga koʻra, serbiyaliklarning 90 % dan ortigʻi oʻz telefonida Viberga ega boʻlib, soniyasiga 1000 ta xabar yuboradi va qabul qiladi[55].

Ilovalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Platformalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viber dastlab iPhone uchun 2010-yil 2-dekabrda Skype bilan toʻgʻridan-toʻgʻri raqobatda ishga tushirildi. U 2012-yil 8-mayda BlackBerry va Windows Phoneda, keyin Android platformasi 2012-yil 19-iyulda va Nokia-ning Series 40, Symbian va Samsungning Bada platformalarida 2012-yil 24-iyulda ishga tushirildi, shu vaqtgacha dastur 90 million foydalanuvchiga ega edi[56].

2013-yil may oyida Viber 3.0 bilan Windows va macOS uchun ish stoli versiyasi chiqdi[57]. 2013-yil avgust oyida Linux uchun Viber ommaviy beta[58] va 2014-yil avgustida yakuniy versiyasi chiqdi[59]. 2016-yil iyun oyida Windows doʻkonida Windows 10 uchun UWP asosidagi ish stoli ilovasi chiqarildi. Ish stoli versiyalari foydalanuvchining roʻyxatdan oʻtgan Viber mobil raqami bilan bogʻlangan, lekin keyinchalik mustaqil ravishda ishlashi mumkin boʻlgan[60]. 2015-yilda iPad plansheti va Apple Watch aqlli soatlari uchun versiya chiqdi[61].

Xususiyatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viber dastlab ovozli qoʻngʻiroqlar uchun VoIP ilovasi sifatida ishga tushirilgan. 2011-yil 31-martda tezkor xabar almashish (IM) imkoniyatlarini qoʻshadigan Viber 2.0 chiqarildi[62]. 2012-yil iyul oyida Android va iOS ilovalarida guruh xabarlari va HD Voice dvigateli qoʻshildi[63]. Bugungi kunda foydalanuvchilar fotosuratlar, videolar, GIFlar, fayllar, audio xabarlar va stikerlar kabi bir nechta turdagi media fayllarni yuborishlari ham mumkin boʻlmoqda[64].

Stikerlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2012-yil dekabr oyida Viber ilovaga „stikerlar“ni qoʻshdi. 2013-yil oktyabr oyida Viber 4.0 stiker „bozori“ni oʻz ichiga olganligini eʼlon qildi, u yerda Viber daromad manbai sifatida stikerlarni sotadi[65]. 2020-yil noyabr oyida, Rojdestvo arafasida, Viber litsenziyalashga kirishdi. Filippindagi SM Malls bilan hamkorlikda uning stiker belgilaridan qoʻgʻirchoqlar yasaldi va bayram mavsumida butun mamlakat boʻylab savdo markazlarini bezatadi[66].

Viber Out

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bundan tashqari, 4.0 versiyasi push-to-talk imkoniyatlarini va Viber Out funksiyasini taqdim etdi, bu foydalanuvchilarga VoIP orqali mobil va statsionar raqamlarga ilovaga ehtiyoj sezmasdan qoʻngʻiroq qilish imkoniyatini taqdim etadi[67]. Viber Out Filippinda „Haiyan“ toʻfoni qurbonlariga oʻz yaqinlari bilan bogʻlanishda yordam berish uchun vaqtinchalik bepul boʻldi[68].

Ovozli yordam 2013-yil 2-aprelda barcha Windows Phone 8 qurilmalari uchun rasman qoʻshildi[69]. 2014-yil sentyabr oyida Viber 5.0 chiqarildi va videoqoʻngʻiroqni joriy qildi[70].

Jamoat hisoblari, chatbotlar va bogʻlanishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yil noyabr oyida Viber 6.5 versiyasi brendlarga The Huffington Post, Yandex va The Weather Channel kabi dastlabki hamkorlar bilan platformada reklama va mijozlarga xizmat koʻrsatish bilan shugʻullanish imkonini beruvchi Public Accountsni ishga tushirdi[71][72]. Ilova CRM dasturiy taʼminoti bilan integratsiyalashgan va mijozlarga xizmat koʻrsatish uchun chatbot APIlarini taklif qiladi[71]. Kengaytirilgan guruh suhbati funksiyasi Viber Communities 2018-yil fevral oyida taqdim etilgan[73]. Guruh qoʻngʻiroqlari 10-versiyasi bilan 2019-yil fevral oyida taqdim etilgan[74]. Hamjamiyatlarda maksimal 250 ta ishtirokchi boʻlgan guruh chatlariga nisbatan cheksiz sonli ishtirokchilar mavjud[75]. Viber hamjamiyatlari oʻz foydalanuvchilarining maxfiyligini himoya qiladi, chunki na superadminlar, na administratorlar aʼzolarning telefon raqamlarini koʻra olmaydi. Shuningdek, shaxsiy xabarlarni faollashtiradigan aʼzolar raqamlarini yashirgan holda bir-birlari bilan bogʻlanishlari mumkin[76]. 2020-yil oktyabr oyida Viber hamjamiyat tushunchalari bilan birga xabarlar statistikasini ishga tushirdi. Bu statistik maʼlumotlar hamjamiyat administratorlariga oʻz hamjamiyatlariga joylashtirgan kontent bilan bogʻlanish darajasini koʻrish imkoniyatini beradi[77].

Bugungi kunda ilovada juda koʻp turli xil chatbotlar mavjud, jumladan, muhim maʼlumotlar[78], viktorinalar[79] va boshqalar.

Xabarni tahrirlash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil noyabr oyida Viber oʻzining xabarlarni tahrirlash funksiyasini ishga tushirganini eʼlon qildi. Bu xususiyat foydalanuvchilarga xabarlarni yuborilgandan soʻng vaqt chegarasisiz oʻzgartirish imkonini beradi. Tahrirlashdan soʻng, xabar oʻzgartirilganligini koʻrsatadigan kichik koʻrsatkichlarga ham ega[80].

Guruh qoʻngʻiroqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Guruh qoʻngʻiroqlari 10-versiyasi bilan 2019-yil fevral oyida taqdim etilgan[81]. Koronavirus pandemiyasi davrida Viber guruhli videoqoʻngʻiroqlarni joriy qildi. Xususiyat 2020-yil may oyida 20 ishtirokchi bilan eʼlon qilingan[82]. 2021-yil aprel oyida 15.2 versiyasi uchun videoguruh qoʻngʻiroqlari ishtirokchilari soni 30 taga koʻpaytirildi. Viber 16.8 versiyasidan boshlab maksimal ishtirokchilar soni 35 tani tashkil qiladi[83].

15.2-versiyada, shuningdek, mobil qurilmalarda videoqoʻngʻiroq ishtirokchilariga bir vaqtning oʻzida olti kishini oʻz ekranida koʻrish imkonini beruvchi tarmoq koʻrinishi ishga tushirildi[84].

Yoʻqolgan xabarlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Viberning 16-versiyasi 2021-yil oktyabr oyida guruh chatlarida Yoʻqolgan xabarlarni taqdim etdi[85], bu 2020-yil aprel oyidan beri yakkama-yakka chatlarda mavjud boʻlgan imkoniyatlar edi[86]. Bu funksiya foydalanuvchilarga 10 soniya, 1 daqiqa, 1 soat yoki 1 kundan keyin yoʻqolib ketadigan xabarlarni yuborish imkonini beradi. Yoʻqolgan xabarlar birinchi marta 2017-yilda taqdim etilgan Maxfiy suhbatlar funksiyalarining oʻrnini egalladi[87]. 2022-yil yanvar oyida Viber 16.8 uchun Yoʻqolgan xabarlar Viber ish stoli ilovasiga kiritildi[88].

Xabar reaksiyalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yil avgust oyida Viber 13.6 versiyasi uchun guruh chatlari va hamjamiyatlarda xabar reaksiyalari joriy etildi[89]. Funksiya foydalanuvchilarga xabar yubormasdan emojilar yordamida xabarlarga munosabat bildirish imkonini beradi. Bu xususiyat 2022-yil yanvar oyida yakkama-yakka chatlarga kengaytirildi[90].

Viber 13.8 da Viber mavjud soʻrov variantiga qoʻshimcha ravishda viktorinalar yaratish variantini taqdim etdi[91].

Viber linzalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil iyun oyida 15.5 versiyasi uchun Viber oʻzining kamera toʻplamini messenjerga integratsiya qilish uchun Snap bilan hamkorlikni eʼlon qildi[92]. Ushbu eʼlon bilan Viber ilovaga Viber linzalari deb nomlangan AR filtrlarini kiritdi[93].

Viberning uzoq yillik hamkorlari, jumladan, FC Barcelona, JSST va WWF messenjer bilan butun dunyo boʻylab bu funksiyani ishga tushirish uchun cheklangan nashr linzalarini yaratishda hamkorlik qilishdi[94].

Xavfsizlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yil 4-noyabrda Viber Electronic Frontier Foundationning „Secure Messaging Scorecard“ reytingida 7 balldan 1 ball oldi. Viber tranzit paytida shifrlash uchun nuqta oldi, lekin aloqalar provayder kirish imkoni boʻlmagan kalitlar bilan shifrlanmaganligi sababli (yaʼni aloqalar end dan end gacha shifrlanmagan), foydalanuvchilar kontaktlarning identifikatorini, agar shifrlash kalitlari oʻgʻirlangan boʻlsa (yaʼni, xizmat maxfiylikni taʼminlamasa), kod mustaqil koʻrib chiqish uchun ochiq boʻlmasa (yaʼni, kod ochiq manba boʻlmagan), xavfsizlik dizayni toʻgʻri hujjatlashtirilmagan boʻlsa va yaqindan mustaqil xavfsizlik auditi boʻlmasa oʻtgan xabarlarni tekshira olmagani uchun ballarni yoʻqotdi[95][96]. 2014-yil 14-noyabrda EFF Ernst & Youngning Kengaytirilgan xavfsizlik markazidan tashqi xavfsizlik auditini olgach, Viber ballini 7 balldan 2 ballga oʻzgartirdi[95].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Unut, Nadim. „Viber ilovasini koʻrib chiqish — bepul ovozli va video qoʻngʻiroqlar va xabarlar“. Lifewire.
  2. ↑ „Viber Out sharhi — pullik qoʻngʻiroqlar uchun Viber qanchalik yaxshi?“.
  3. ↑ „Viber: roʻyxatdan oʻtgan foydalanuvchilar soni 2018“. Statista.
  4. ↑ „Haqida“. Viber.
  5. ↑ „Viberning boshlangʻich hikoyasi nima? Talmon Marko va Igor Magazinik qanday qilib kompaniyaga asos solgan“. Biznes gʻoyalar laboratoriyasi. 2016-yil 9-sentabr. 2021-yil 13-mayda olindi.
  6. ↑ „Viber DMCA SIYoSATI“. (Wayback Machine saytida 23-avgust 2019-yil sanasida arxivlangan) Viber. 2018-yil 18-fevralda olindi.
  7. ↑ „Global fikrlash: global jamoa madaniyatini rivojlantirish“. Viber. 2017-yil 29-may. 2019-yil 22-mayda olindi.
  8. ↑ "Talmon Marko — „Viber“ lahzali xabar almashish dasturining hammuassisi". Texnik hikoyangiz. 2019-yil 17-may. Olingan 13-may, 2021-yil.
  9. ↑ Genri Mans. Viber haqida bilish kerak boʻlgan olti narsa. Financial Times. 2014-yil 14-fevral.
  10. ↑ „Talmon Markoning LinkedIndagi profili“. 2018-yil 18-fevralda olindi.
  11. ↑ Brett Forrest (2012-yil 23-avgust). „Belarusning Skype qotillari“. Bloomberg.
  12. ↑ Jessica Geller (2015-yil 16-oktabr). „Viber xabar almashish ilovasi Bostonni AQShdagi shtab-kvartirasi deb ataydi“. (Wayback Machine saytida 8-noyabr 2020-yil sanasida arxivlangan) Boston Globus.
  13. ↑ „Viber Media“. Foursquare. 2015-yil 16-mayda olingan.
  14. ↑ Brayan Blum (2011-yil 24-mart). „Isroildan eng yaxshi 10 ta iPhone ilovalari“. Isroil21c. 2015-yil 16-mayda olingan.
  15. ↑ „Viber for iPhone Skype ilovasi bilan raqobatlashishni maqsad qilgan, hayratlanarli darajada ajoyib“.[sayt ishlamaydi] TechCrunch.
  16. ↑ Jurgita Lapienytė (2020-yil 26-avgust). „Texnologik kompaniyalar Belarusdan ketyaptimi?“. (Wayback Machine saytida 16-iyul 2022-yil sanasida arxivlangan) Cybernews. 2022-yil 27-mayda olindi.
  17. ↑ Juliette Garside (2013-yil 30-avgust). „Viber asoschisi:“Odamlar shaxsiy hayot haqida qaygʻurishi kerak". The Guardian.
  18. ↑ Parmy Olson (2013-yil 7-may). „Bepul qoʻngʻiroq qilish ilovasi Viber ish stoliga oʻtadi, 200 million foydalanuvchini qamrab oladi“. Forbes. 2015-yil 16-mayda olingan.
  19. ↑ Kruk, Iordaniya (2013-yil 23-iyul). „Viber Suriya elektron armiyasi tomonidan hujumga uchradi“. TechCrunch. 2019-yil 8-martda olindi.
  20. ↑ „Yaponiya internet giganti Rakuten Viberni 900 million dollarga sotib oldi“. TechCrunch. 2014-yil 13-fevral. 2014-yil 14-fevralda olindi.
  21. ↑ „Rakuten Viberni 900 million dollarga sotib oladi“. 2014-yil 14-fevral.
  22. ↑ „Viber egalarining aksariyati xorijda joylashgan, shu jumladan 55,2 % ulushga ega Shabtais“. Globuslar. 2014-yil 16-fevral.
  23. ↑ Pol Sawers (2017-yil 2-fevral). „Viber bir yildan ortiq bosh direktorsiz qolganidan keyin kompaniyani boshqarish uchun sobiq AdTech boshligʻini tayinladi“. VentureBeat. 2018-yil 18-fevralda olindi.
  24. ↑ Pol Sawers (2017-yil 20-iyul). „Viber ShopChat mobil xarid qilish klaviaturasini ishlab chiqaruvchi Chatter Commerce kompaniyasini sotib oladi“. VentureBeat. 2018-yil 18-fevralda olindi.
  25. ↑ "Viber — „Barselona“ning rasmiy aloqa kanali". Viber. 2017-yil 11-iyul.
  26. ↑ „Barselona“ Viber tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan Camp Nou raqamli aloqa platformasini ishga tushirdi — SportsPro Media". www.sportspromedia.com. 2018-yil 31-oktabr.
  27. ↑ „Jangchilar Rakuten Viber global xabar almashish platformasida chatbotni ishga tushirdi“. Golden State Warriors. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  28. ↑ „Barsa“ rus tilida birinchi ijtimoiy tarmoqni ishga tushirdi. www.fcbarcelona.com. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  29. ↑ „Jahon yoʻlbarslar kunida xabardorlikni harakatga aylantirish“. Viber. 2021-yil 19-avgust. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  30. ↑ „Mana, Viber stikerlaringiz yovvoyi yoʻlbarslar va boshqa yoʻqolib borayotgan yovvoyi tabiatga qanday yordam berishi mumkin“. tigers.panda.org. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  31. ↑ „Qizil Xoch Qizil Yarim Oy jamiyati COVID-19 infodemikiga qarshi kurashish uchun Rakuten Viberga murojaat qiladi | IFRC“. www.ifrc.org. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  32. ↑ „IFRC Qizil Xoch Qizil Yarim Oy“. devet.viber.com. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  33. ↑ „JSST va Rakuten Viber interaktiv chatbot yordamida COVID-19 dezinformatsiyasiga qarshi kurashmoqda“. www.who.int. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  34. ↑ „2021 — Sogʻlom kayfiyat yili — sogʻliqni saqlash resurslarini hamma uchun ochiq qilish“. Viber. 2021-yil 28-noyabr. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  35. ↑ „2021 — Sogʻlom kayfiyat yili — sogʻliqni saqlash resurslarini hamma uchun ochiq qilish“. Viber. 2021-yil 28-noyabr. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  36. ↑ „Viber Chekishga qarshi kurashda JSSTga qoʻshildi“. Viber. 2021-yil 6-iyun. 2022-yil 18-iyunida olindi.
  37. ↑ „Eng mashhur xabar almashish ilovalari 2019“. Statista.
  38. ↑ „Har bir mamlakatda eng mashhur xabarlar ilovasi“.
  39. ↑ „Viber global gigantlarni qabul qilmoqda“. Globuslar (ibroniycha). 2017-yil 27-noyabr. 2019-yil 17-martda olindi.
  40. ↑ „Qanday qilib Hindiston ushbu tezkor xabar almashish VoIP ilovasi uchun eng katta bozorga aylandi“. Naidu, Prasant (2014-yil 1-dekabr).
  41. ↑ Orpaz, Inbal; Rubin, Eliran (2016-yil 22-iyun). „Isroilning WhatsApp-ga bergan javobi Sharqiy Yevropa va Iroqda katta“.
  42. ↑ „Viber Viber hamjamiyatlarini, 1B foydalanuvchigacha boʻlgan guruh suhbatlarini ishga tushirmoqda“.[sayt ishlamaydi]
  43. ↑ „Rossiya Viberi“. Viber.com. 13-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-iyul 2022-yil.
  44. ↑ „Viber Reytingi“. Viber.com. Qaraldi: 6-iyun 2017-yil.
  45. ↑ „Viber Rossiyada WhatsAppni ortda qoldirmoqda“. appleapple.top (18-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 2-mart 2018-yil.
  46. ↑ „Rossiyada Viber messenjerining mashhurligi oshib bormoqda“ (inglizcha). 2-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-mart 2019-yil.
  47. ↑ „26 qiziqarli Viber statistikasi va faktlari“. expandedramblings.com (17-fevral 2018-yil). Qaraldi: 2-mart 2018-yil.
  48. ↑ „Rossiyadagi eng mashhur messenjerlar WhatsApp va Viber - SEO Hero“. seoheronews.com.
  49. ↑ „Rossiya Telegram Crackdown, Viber Next - TorrentFreak-da 50 ta VPN va anonimatorlarni bloklaydi“ (inglizcha). TorrentFreak (4-may 2018-yil). Qaraldi: 1-oktabr 2018-yil.
  50. ↑ „Yaponiyalik Viber egalari Kievda tadqiqot markazini ochishadi“. Economisna Pravda (2020-yil 4-fevral).
  51. ↑ „Українці відправили у Viber 97,5 млрд повідомлень за рік — це 20% від усіх надісланих повідомлень у месенджері“ (ukraincha). biz.nv.ua. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  52. ↑ „Viber 2022-yilda alohida biznes maydoniga e'tibor qaratish uchun Bolgariyadagi bozor ulushini oshirmoqda“ (inglizcha). seenews.com. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  53. ↑ Newsroom. „Viber: 1 δισ. κλήσεις στην Ελλάδα το 2021“. www.moneyreview.gr. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  54. ↑ Newsroom. „Viber: 1 δισ. κλήσεις στην Ελλάδα το 2021“. www.moneyreview.gr. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  55. ↑ Petrovic. „Viber u Srbiji 2021. – Ar PRESS Informativni portal – Aranđelovac“ (sr-RS). 2022-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-iyul.
  56. ↑ „Nokia doʻkoni: Nokia telefoningizga Viber va boshqa koʻplab oʻyinlar, fon rasmi, ringtonlar va mobil ilovalarni yuklab oling“. (Wayback Machine saytida 12-mart 2013-yil sanasida arxivlangan) Store.ovi.com. 2013-yil 6-iyunda olingan.
  57. ↑ „Viber yangi ish stoli ilovasini eʼlon qiladi, Android va iOS versiyalarini yangilaydi“. 2018-yil 18-fevralda olindi.
  58. ↑ "Mashhur mobil IM/VoIP ilovasi „Viber“ Linux uchun mavjud". WebUpd8. 2013-yil 26-avgust. 2013-yil 12-oktabrda olindi.
  59. ↑ „Viber 4.2 nihoyat Linux uchun chiqarildi“. foronix.
  60. ↑ Peers, Nick„Ish stoli uchun Viber 10.4.0.54 — Dasturiy taʼminotni yuklab olish“. Techworld.
  61. ↑ Haslam, Oliver (2015-yil 30-iyun). „Viber ilovasi iPad-da ishga tushadi, uni shu yerdan yuklab oling“. Readmond Pie.
  62. ↑ „Skype Challenger Viber 2.0 ni chiqaradi: bepul matnli xabarlar va boshqalar“.[sayt ishlamaydi]
  63. ↑ Cooper, Daniel. „Viber Symbian, S40 va Bada-ga keladi, Nokia Lumia telefonlariga HD ovozli qo'ng'iroqlar va guruhli xabarlarni qo'shadi“. Engadget (11-sentabr 2012-yil). Qaraldi: 13-fevral 2013-yil.
  64. ↑ „Xususiyatlar“ (inglizcha). Viber. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  65. ↑ Russell. „Viber stikerlarni sotishni boshladi"“ (1-oktabr 2013-yil). Qaraldi: 18-fevral 2018-yil.
  66. ↑ „Viber birinchi litsenziyalash harakatini amalga oshirdi“. www.licenseglobal.com. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  67. ↑ Zibreg. „Viber 4.0 push-to-talk, Viber Out, Sticker Market, tweaks va boshqalar bilan birga keladi“. iDownloadBlog.com (12-noyabr 2013-yil).
  68. ↑ Jr. „Viber PH Haiyan yordami uchun bepul qo'ng'iroqlar xizmatini kengaytiradi“. Rappler (11-noyabr 2013-yil).
  69. ↑ „WP8 foydalanuvchilari quvonishdi! Windows Phone 8 uchun ovozli Viber chiqarildi“ (2-aprel 2013-yil). Qaraldi: 2-aprel 2013-yil.
  70. ↑ „Android va iOS uchun Viber 5.0 versiyasi, ish stoli uchun 4.3 versiyasi va Windows 8 Launch uchun 3.2 versiyasi - TruTower“.
  71. ↑ 71,0 71,1 Lunden. „Viber Messenger-ni kuzatib boradi, biznes va brendlar uchun umumiy hisoblarni ishga tushiradi“. TechCrunch. Qaraldi: 18-fevral 2018-yil.
  72. ↑ „Viber jamoat hisoblarini taqdim etadi: brendlarga erishishning yangi usuli“. Rakuten Today (7-dekabr 2016-yil).
  73. ↑ „Viber hamjamiyatlari bilan tanishish“. Viber (27-fevral 2018-yil).
  74. ↑ Christian de Looper. „Viber nihoyat guruh qo'ng'irog'i va silliq yangi dizaynga ega bo'ladi“. Digital Trends (4-fevral 2019-yil). Qaraldi: 1-aprel 2019-yil.
  75. ↑ „Viber "Jamiyatlar"ni ishga tushiradi - bir milliardgacha a'zolar bilan guruh suhbatlari“ (inglizcha). WeRSM - We are Social Media (6-mart 2018-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  76. ↑ „Viber hamjamiyati: biznes uchun Viber hamjamiyatlaridan qanday foydalanish kerak“ (inglizcha). respond.io. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  77. ↑ „Hamjamiyat ustalari: hamjamiyatingizdagi ko'rishlar, ulashishlar, bosishlar va boshqalar haqida aqlli bo'ling“ (inglizcha). Viber (28-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  78. ↑ „JSST va @Viber #COVID19 bilan kurashayotgan interaktiv chatbot yordamida noto'g'ri ma'lumotlar bir nechta... - Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining so'nggi tviti, 🌎 Oxirgi LY“ (inglizcha). LatestLY (8-fevral 2022-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  79. ↑ Weerasooriya. „Rakuten Viber Sevishganlar kuniga bag'ishlangan chatbot va linzalarni ishga tushirdi“ (inglizcha). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  80. ↑ „Endi siz Viber-da yuborilgan xabarlarni tahrirlashingiz mumkin“ (inglizcha). BetaNews (3-noyabr 2018-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  81. ↑ Dennis. „Viber-ning 10-versiyasi yangilanishi qayta ishlangan UI, guruh qo'ng'iroqlari va boshqalarni olib keladi“. ausdroid (7-fevral 2019-yil). 2022-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-iyul.
  82. ↑ „Viber guruh video qo'ng'iroqlarini ishga tushiradi“ (inglizcha). WeRSM - We are Social Media (14-may 2020-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  83. ↑ „Viber guruhli video qo'ng'iroqlar ishtirokchilari chegarasini 30 tagacha kengaytirdi“ (26-aprel 2021-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  84. ↑ „VIBER UVEO GRID VIEW: Šta je to i kako se koristi nova opcija“ (26-aprel 2021-yil). Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.
  85. ↑ „Viber xabar almashish ilovasi birinchi marta guruh chatlariga yo'qolgan xabarlarni olib keladi“.
  86. ↑ „Viber xabar almashish ilovasi oddiy chatlarda yo'qolgan xabarlar bilan maxfiylikni oshiradi“.
  87. ↑ „Viber - bu Snapchat-ni yangi "Secret Chat" funksiyasi bilan klonlash uchun eng so'nggi xabar almashish ilovasi“.
  88. ↑ „Viber xabar almashish ilovasi oddiy chatlarda yo'qolgan xabarlar bilan maxfiylikni oshiradi“.
  89. ↑ „Viber sizning ifodali palitrangizni hamjamiyatlarda yangi reaksiyalar xususiyati bilan kengaytiradi“.
  90. ↑ „VIBER BIRGA BIR CHATLARDA REAKSIYALAR QO'SHILDI: YANA NIMALAR YANGILANGAN“.
  91. ↑ „Viber - Xavfsiz suhbatlar va qo'ng'iroqlar 13.8.3.2“.
  92. ↑ „Viber linzalari Snap debyut tomonidan quvvatlanadi“.
  93. ↑ „Viber Lens bilan ilova ichidagi AR filtrlarini ishga tushiradi“.
  94. ↑ „Viber "Viber Lens" foydalanuvchilari statistikasini e'lon qildi“.
  95. ↑ 95,0 95,1 „Xavfsiz xabar almashish ko'rsatkichlari kartasi. Qaysi ilovalar va vositalar sizning xabarlaringizni xavfsiz saqlaydi?“. Electronic Frontier Foundation (4-noyabr 2014-yil). Qaraldi: 26-sentabr 2016-yil.
  96. ↑ „Faqat 6 ta xabar almashish ilovasi haqiqatan ham xavfsiz“. PC Magazine (5-noyabr 2014-yil). Qaraldi: 8-yanvar 2015-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Viber&oldid=3963184" dan olindi