Singapur Monetar boshqarmasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Singapur Monetar boshqarmasi
Bosh qarorgohi Sigapur shahri Shenton Uey koʻchasi 10-uy, MAS binosi, 079117
Tashkil etilgan yili 1-yanvar, 1971-yil (53 yil avval) (1971-01-01)
Mulkchilik shakli Singapur hukumati
Rais Tarman Shanmugaratnam
Markaziy banki Singapur
Valyutasi Singapur dollari (S$)
Oltin-valyuta zaxiralari ▲ $419.1 mlrd[1]
Foiz stavkasi 1.67%[2]
Oʻtmishdoshi Valyuta komissarlari kengashi
Veb sayti mas.gov.sg

Singapur Monetar boshqarmasi (xitoycha: 新加坡金融管理局 , malaycha: Penguasa Kewangan Singapura, inglizcha: Monetar Authority of Singapore, qisqartmasi MAS) Singapurning markaziy banki va moliyaviy tartibga soluvchi organi. U pul, bank, sugʻurta, qimmatli qogʻozlar va umuman moliya sektoriga, shuningdek, valyuta emissiyasiga oid turli qonunlarni boshqaradi. U 1971-yilda Singapur hukumatining bankiri va moliyaviy agenti sifatida faoliyat yuritish uchun tashkil etilgan[3].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shenton Ueydagi MAS binosi, Singapur Monetar boshqarmasining qarorgohi.

Singapur Monetar boshqarmasi 1971-yilda bank va moliya bilan bogʻliq turli xil pul funksiyalarini nazorat qilish uchun tashkil etilgan. U tashkil etilishidan oldin pul funksiyalarini davlat idoralari va agentliklari amalga oshirgan. Regulyator nomining inglizcha qisqartmasi (MAS) Singapurning milliy tili boʻlgan Malay tilidagi "oltin" soʻzi boʻlgan mas soʻziga oʻxshaydi - garchi bu qisqartma har bir boshlangʻich alifbosi bilan talaffuz qilinadi[4].

Singapur rivojlanib borar ekan, tobora murakkablashib borayotgan bank va pul-kredit muhiti yanada dinamik va izchil pul boshqaruvini talab qildi. Shu sababli, 1970-yilda Singapur parlamenti 1971-yil 1-yanvarda Singapur Monetar boshqarmasining shakllanishiga olib keladigan Singapur Monetar boshqarmasi toʻgʻrisidagi qonunni qabul qildi. Qonun Monetar boshqarmaga mamlakatda pul-kredit siyosati, bank va moliyaning barcha elementlarini tartibga solish vakolatini beradi.

COVID-19 pandemiyasi davrida MAS yiliga ikki marta aprel oyidan 30 martgacha yigʻilishni oʻtkazdi[5]. Monetar boshqarma Singapur dollarining oʻsish surʼatini nol foizga kamaytirishga, shuningdek, siyosat chizigʻini pastga qarab sozlashga qaror qildi, bu Global moliyaviy inqirozdan keyingi birinchi bunday harakatdir. Bu Singapur Monetar boshqarma birinchi marta ushbu ikki chorani birgalikda qabul qilishi edi[6].

Butun dunyodagi koʻplab markaziy banklardan farqli oʻlaroq, Monetar boshqarma Singapur hukumati ijroiya hokimiyatidan mustaqil emas. MAS raislari Hukumat aʼzolari bilan bitta siyosiy partiyadan. Oldingi raislar ham amaldagi yoki sobiq moliya vazirlari yoki Singapurning sobiq bosh vazirlari yoki bosh vazir oʻrinbosarlari boʻlgan.

Raislar roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

№ Portret Ism Raislik muddati
1
Hon Suy Sen 1971-yil yanvar - 1980-yil iyul
2
Go Keng Svi 1980-yil avgust - 1985-yil yanvar
3
Richard Hu 1985-yil yanvar - 1997-yil dekabr
4 Li Syan Lun 1998-yil yanvar - 2004-yil avgust
5 Go Chok Tong 2004-yil avgust - 2011-yil may
6 Tarman Shanmugaratnam 2011-yil may – hozirgacha[7]

Siyosati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1981-yildan beri Singapurda pul-kredit siyosati barqaror iqtisodiy oʻsishning asosi sifatida narxlar barqarorligini taʼminlash maqsadida asosan Singapur dollarining ayirboshlash kursini boshqarish orqali olib boriladi. Ayirboshlash kursi kichik va ochiq Singapur iqtisodiyoti sharoitida pul-kredit siyosatining oraliq maqsadi hisoblanadi (bu yerda tovar va xizmatlarning yalpi eksporti va importi yalpi ichki mahsulotning 300 foizidan koʻprogʻini tashkil etadi va mamlakat ichkarisida sarflangan har bir Singapur dollarining deyarli 40 senti importga toʻgʻri keladi), valyuta kursi inflyatsiyaga foiz stavkasidan sezilarli darajada kuchliroq taʼsir koʻrsatadi. Natijada, nominal ayirboshlash kursi bevosita va bilvosita mamlakat iqtisodiyotidagi narxlarning keng doirasiga, xususan import va eksport narxlari, ish haqi va ijara haqi, isteʼmol narxlari va ishlab chiqarish narxlariga taʼsir qiladi.

MAS valyuta bozorlariga toʻgʻridan-toʻgʻri intervensiyalar orqali pul-kredit siyosatini nazorat qiladi va oʻrta muddatli istiqbolda siyosatning yakuniy maqsadi sifatida narx barqarorligi bilan barqaror va bashorat qilinadigan munosabatlarga ega. Singapur dollari (SGD) mamlakatning asosiy savdo hamkorlari va raqobatchilarining valyuta savatiga nisbatan boshqariladi. Turli mamlakatlarning valyutalariga oʻsha mamlakatning Singapur xalqaro savdo aloqalaridagi ahamiyatiga muvofiq ogʻirliklar beriladi (quyida koʻrsatilganidek) va savat tarkibi tashqi savdodagi har qanday oʻzgarishlarni hisobga olish uchun vaqti-vaqti bilan qayta koʻrib chiqiladi[8].

MAS Singapur dollari uchun boshqariladigan suzuvchi rejimini boshqaradi. “Singapur dollari nominal samarali ayirboshlash kursi” (S$ NEER, Nominal Effective Exchange Rate) sifatida tanilgan savdo vaznli valyuta kursi siyosat diapazoni ichida oʻzgarishiga ruxsat etiladi; darajasi va yoʻnalishi har yarim yilda bir marta (odatda har olti oyda) bozorga eʼlon qilinadi. Siyosat bandi valyuta bozorlaridagi qisqa muddatli tebranishlarga moslashish mexanizmini taʼminlaydi va valyuta kursini boshqarishda moslashuvchanlikni taʼminlaydi.

Valyuta siyosati diapazoni davriy ravishda Monetar boshqarma tomonidan siyosat diapazoni iqtisodiyotning asosiy asoslariga mos kelishini taʼminlash uchun koʻrib chiqiladi; valyuta qiymatining notoʻgʻri kelishiga yoʻl qoʻymaslik uchun har 6 oyda bir marta ayirboshlash kursi doimiy ravishda baholanadi. Pul-kredit siyosati toʻgʻrisidagi bayonot har bir koʻrib chiqishdan soʻng MAS tomonidan eʼlon qilinadi, u valyuta kursining soʻnggi harakatlari haqida maʼlumot beradi va kelajakdagi valyuta siyosatining istiqbolli yoʻnalishini tushuntiradi. MAS, shuningdek, Singapur iqtisodiyotidagi makroiqtisodiy oʻzgarishlar va tendensiyalarni baholash boʻyicha batafsil maʼlumotni taqdim etuvchi Makroiqtisodiy sharh hisobotini eʼlon qiladi; Sharh pul-kredit siyosati pozitsiyasini bozor va jamoatchilik tushunishini kuchaytirishga qaratilgan.

Singapur Monetar boshqarmasi pul-kredit siyosatining oraliq maqsadi sifatida valyuta kursini tanlashdan foydalanganligi sababli, bu trilemma siyosati deb nomlanuvchi xalqaro iqtisodiyotda umumiy qabul qilingan konseptsiya tufayli MAS ichki foiz stavkalari (va pul taklifi) ustidan hech qanday nazoratga ega emasligini anglatadi. Erkin kapital harakati kontekstida Singapurdagi foiz stavkalari asosan xorijiy foiz stavkalari va investorlarning mamlakat valyutasidagi kelajakdagi harakatlari kutilmalari bilan belgilanadi. Singapurning ichki foiz stavkalari odatda AQSh Federal fondlari stavkalaridan past boʻlgan va vaqt oʻtishi bilan Singapur dollarining oshishi tendensiyasi boʻyicha bozor kutilmalarini aks ettiradi.

Valyuta kursi Singapur iqtisodiyoti uchun inflyatsiyaga qarshi samarali vosita sifatida maydonga chiqdi. Valyuta kursi tizimi joriy qilinganidan keyin yigirma yil ichida ichki inflyatsiya nisbatan past boʻlib, 1981-yildan 2010-yilgacha yillik oʻrtacha 1,9% ni tashkil etdi. Past inflyatsiyaning uzoq rekordi natijasida Singapurda narxlar barqarorligi haqidagi kutilmalar yillar davomida mustahkamlanib bordi. Ayirboshlash kursi tizimi, shuningdek, qisqa muddatli oʻzgaruvchanlikning real iqtisodiyotga salbiy taʼsirini yumshatish, shuningdek ayirboshlash kursining iqtisodiy sharoit va asoslarga mos kelishini taʼminlash vazifasini ham bajardi. Valyuta kursi tizimining muvaffaqiyati koʻp jihatdan Singapurning oqilona moliyaviy siyosati, moslashuvchan mahsulot va omillar bozorlari, mustahkam moliyaviy tizimi va mustahkam mahalliy korporativ sektor kabi iqtisodiy asoslariga bogʻliq.

Qarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Singapurning qarzlari MAS javobgarligi ostida. 2022-yil holatiga koʻra, Singapurning davlat qarzi mamlakat YIMdan 150 foizga oshadi. Biroq, bu sof qarzlar emas, balki yalpi tashqi qarzlar boʻlib, ularni Singapurning bank sektoridagi qarz majburiyatlari bilan bogʻlash mumkin - bu mamlakatning yirik global moliyaviy markaz sifatidagi obroʻsini aks ettiradi. Aslini olganda, Singapur sarflash uchun emas, sarmoya kiritish uchun qarz oladi. Shu sababli, boshqa mamlakatlardan farqli oʻlaroq, Singapur hech kimga qarzi boʻlmagan sof kreditor hisoblanadi va 1995-yildan beri deyarli oʻttiz yil davomida saqlanib qolgan sof qarzning YIMga nisbati 0% ni tashkil etadi[9].

Shunga koʻra, Singapur barcha yirik reyting agentliklarining AAA suveren kredit reytingiga ega boʻlgan Osiyodagi yagona davlatdir[10]. Koʻp yillar davomida Singapur eng xavfsiz investitsiya yoʻnalishlaridan biri boʻlgan Euromoney Country Risk (ECR) reytingida eng kam xavfli kredit reytingiga ega boʻlgan dunyodagi birinchi davlat sifatida paydo boʻldi[11][12]. Mamlakat, shuningdek, Iqtisodiy erkinlik indeksi reytingida dunyodagi eng erkin iqtisodiyot sifatida qayd etilgan[13].

Singapurning asosiy savdo hamkorlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy savdo hamkorlari bilan savdo koʻrsatkichlari
Mamlakat/ Mintaqa Valyuta ISO 4217 kodi Markaziy banki Singapur bilan tovar savdosining umumiy qiymati, 2021-yil (S$ mlrd) Singapur yalpi tovar savdosidagi ulushi, %da Singapur bilan xizmatlar savdosining umumiy qiymati, 2020-yil (S$ mlrd) Singapur yalpi xizmatlar savdosidagi ulushi, %da
Xitoy (Materik qismi) Xitoy yuani CNY Xitoy Xalq banki 164.3 14.16 40.0 7.99
Malayziya Malayziya ringgiti MYR Malayziya Markaziy banki 128.7 11.09 11.4 2.29
Amerika Qoʻshma Shtatlari AQSh dollari USD Federal zaxira tizimi 105.7 9.12 101.8 20.35
Yevropa Ittifoqi Yeuro (faqatgina yevrohudud ichida) EUR Yevropa Markaziy banki (faqatgina yevrohudud ichida) 102.0 8.80 67.2 13.43
Tayvan Yangi Tayvan dollari TWD Xitoy Respublikasi (Tayvan) Markaziy banki 99.0 8.61 10.7 2.14
Hong Kong Hong Kong dollari HKD Hong Kong Monetar boshqarmasi 85.1 7.34 28.7 5.74
Indoneziya Indoneziya rupiyasi IDR Indoneziya banki 59.1 5.09 7.6 1.52
Koreya Respublikasi Koreys voni KRW Koreya banki 56.2 4.85 9.7 1.93
Yaponiya Yapon iyenasi JPY Yaponiya banki 53.9 4.65 43.8 8.76
Tailand Tailand bati THB Tailand banki 34.1 2.94 8.1 1.61
Avstraliya Avstraliya dollari AUD Avstraliya Zaxira banki 27.2 2.35 31.1 6.21
Vyetnam Vyetnam đongi VND Vyetnam Davlat banki 26.9 2.32 6.6 1.33
Hindiston Hind rupiyasi INR Hindiston Zaxira banki 26.8 2.31 14.7 2.92
Filippin Filippin pesosi PHP Filippin Markaziy banki 23.2 2.00 4.4 0.87
Birlashgan Arab Amirliklari BAA dirhami AED BAA Markaziy banki 22.3 1.92 5.1 1.02
Shveysariya Shveysariya franki CHF Shveysariya Milliy banki 15.7 1.35 21.7 4.33
Birlashgan Qirollik Funt sterling GBP Angliya banki 13.9 1.20 23.1 4.61
Saudiya Arabistoni Saudiya riali SAR Saudiya Markaziy banki 9.6 0.82 1.2 0.24
Kambodja Kambodja rieli KHR Kambodja Milliy banki 9.2 0.80 0.4 0.08
Yangi Zelandiya Yangi Zelandiya dollari NZD Yangi Zelandiya Zaxira banki 3.9 0.34 3.6 0.72
Myanma Myanma kyati MMK Myanma Markaziy banki 3.6 0.31 0.7 0.14
Kanada Kanada dollari CAD Kanada banki 3.0 0.26 4.4 0.88

Banknotlar va tangalarni emissiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2002-yil 1-oktabrda Valyuta komissarlari kengashi bilan birlashgandan soʻng, MAS valyuta chiqarish vazifasini oʻz zimmasiga oldi.

MAS Singapur Respublikasida banknotlar va tangalarni chiqarish boʻyicha monopol huquqqa ega. Pullarning oʻlchamlari, dizayni va nominallari hukumat roziligi bilan Pul-kredit siyosati qoʻmitasi tomonidan belgilanadi. Shu tarzda muomalaga chiqarilgan banknotlar va tangalar mamlakatda barcha davlat va xususiy operatsiyalar uchun hech qanday cheklovlarsiz qonuniy toʻlov vositasi maqomiga ega boʻladi.

2020-yil dekabr oyida MAS 4 ta texnologiya giganti — Grab-Singtel konsorsiumi, Ant Group, Sea Group va Grenland Financial konsorsiumi uchun raqamli bank litsenziyalarini tasdiqladi[14]. Grab-Singtel va Sea Group kompaniyasiga raqamli toʻliq bank litsenziyalari, Ant Group va Grenland Financial kompaniyalariga esa raqamli ulgurji bank litsenziyalari berildi[15]. 2021-yil may oyida Singapurning PayNow va Tailandning PromptPay oʻrtasida pul oʻtkazish imkoniyati yoʻlga qoʻyilgani e’lon qilindi[16].

Strategik tashabbuslari[tahrir | manbasini tahrirlash]

ASEAN moliyaviy innovatsiyalar tarmogʻi[tahrir | manbasini tahrirlash]

ASEAN moliyaviy innovatsiyalar tarmogʻi (AFIN) notijorat tashkilot boʻlib, 2018-yilda Jahon banki guruhiga aʼzo boʻlgan Singapur Monetar boshqarmasi, ASEAN bankirlari assotsiatsiyasi (ABA) va Xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK) tomonidan tashkil etilgan. AFIN 2018-yilda global fintex bozori va tartibga soluvchi sinov muhiti boʻlgan Application Programming Interface Exchange (APIX) ni yoʻlga qoʻydi[17][18].

Osiyo raqamli moliya instituti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Osiyo raqamli moliya instituti (ORMI) raqamli moliya sohasida taʼlim, tadqiqot va tadbirkorlikni rivojlantirish boʻyicha tadqiqot instituti hisoblanadi[19]. ORMI Singapur Monetar boshqarmasi, Milliy tadqiqot jamgʻarmasi va Singapur Milliy universiteti (SMU) oʻrtasidagi hamkorlik natijasi boʻlib, 2021-yilda tashkil etilgan[19][20].

Singapur FinTex Festivali[tahrir | manbasini tahrirlash]

Singapur Bosh vaziri Li Syan Lun 2019-yilda Singapur Monetar boshqarmasi boshqaruvchi direktori Ravi Menon bilan Singapur FinTex Festivali ko‘rgazma paviloniga tashrif buyurdi.

MAS har yili Singapurdagi Banklar Assotsiatsiyasi bilan hamkorlikda va SingEx Holdings bilan kollaboratsiyada butun dunyodagi turli FinTex hamjamiyatlarini bir-biri bilan oʻzaro aloqada boʻlish uchun Singapur FinTex Festivalini (SFF) tashkil qiladi[21].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „The World Fact Book - Singapore“. Central Intelligence Agency. 20-mart 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-sentabr 2014-yil.
  2. ↑ „Domestic Interest Rates“. Monetary Authority of Singapore. 16-yanvar 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-iyul 2019-yil.
  3. ↑ „Our History“ (inglizcha). www.mas.gov.sg. 14-sentabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-may 2022-yil.
  4. ↑ Adam Brown. Singapore English in a nutshell: an alphabetical description of its features. Federal Publications, 1999. ISBN 978-981-01-2435-9. 25-may 2023-yilda qaraldi. 
  5. ↑ „MAS brings forward monetary policy statement, firming easing bets“ (inglizcha). CNA. 24-mart 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-aprel 2020-yil.
  6. ↑ hermesauto. „MAS eases Singdollar policy in measured move as economy braces for recession“ (inglizcha). The Straits Times (30-mart 2020-yil). 30-mart 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-aprel 2020-yil.
  7. ↑ „Our History“. www.mas.gov.sg. 14-sentabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyun 2019-yil.
  8. ↑ Tee, Ong Chong (2013), „An exchange-rate-centred monetary policy system: Singapore's experience“, BIS Papers chapters (inglizcha), Bank for International Settlements, 73-jild, 307–315-bet, 12–may 2022–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 12–may 2022–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  9. ↑ „Singapore's Fiscal Approach“. mof.gov.sg. Ministry of Finance (1-noyabr 2019-yil). 26-iyun 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  10. ↑ „Fitch Affirms Singapore at 'AAA'; Outlook Stable“. fitchratings.com. Fitch Ratings (26-avgust 2021-yil). 7-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  11. ↑ Wright. „Singapore leads the world in sovereign risk“ (inglizcha). Euromoney (9-mart 2017-yil). 1-sentabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  12. ↑ „Euromoney Country Risk“ (inglizcha). www.euromoneycountryrisk.com. Euromoney. 25-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  13. ↑ „Country Rankings: World & Global Economy Rankings on Economic Freedom“. www.heritage.org. 30-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  14. ↑ hermesauto. „Singapore to have 4 digital banks, with Grab-Singtel and Sea getting digital full bank licences“ (inglizcha). The Straits Times (4-dekabr 2020-yil). 9-sentabr 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-dekabr 2020-yil.
  15. ↑ „Grab-Singtel, Sea, and Ant Group can now run Digital Banks in Singapore.“ (inglizcha). BEAMSTART - Bridging Global Opportunities. 3-mart 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-dekabr 2020-yil.
  16. ↑ „Singapore and Thailand link real-time payment systems“. 14-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-may 2021-yil.
  17. ↑ „About US“. AFIN. 18-aprel 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-aprel 2021-yil.
  18. ↑ „PM Narendra Modi's keynote address at the Singapore FinTech Festival“. Business Standard (14-noyabr 2018-yil). 24-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-avgust 2020-yil.
  19. ↑ 19,0 19,1 hermesauto. „Singapore to set up Asian digital finance research institute by end-2020“ (inglizcha). The Straits Times (4-avgust 2020-yil). 23-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-sentabr 2021-yil.
  20. ↑ hermesauto. „Research institute to support needs of digital financial services in Asia opens at NUS“ (inglizcha). The Straits Times (3-sentabr 2021-yil). 14-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-sentabr 2021-yil.
  21. ↑ „Singapore FinTech Festival“. Monetary Authority of Singapore. 28-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyul 2020-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Singapur_Monetar_boshqarmasi&oldid=3727434" dan olindi