Kanada banki

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kanada banki
Bank of Canada
Banque du Canada

Kanada banki binosi
Bosh qarorgohi Ontario provinsiyasi Ottava shahri Vellington koʻchasi 234-uy, Kanada banki binosi
Koordinatalari 45°25′15″N 75°42′11″W / 45.42088°N 75.702968°W / 45.42088; -75.702968 G OKoordinatalari: 45°25′15″N 75°42′11″W / 45.42088°N 75.702968°W / 45.42088; -75.702968 G O
Tashkil etilgan yili 1934-yil 3-iyul (legal)
11-mart, 1935-yil (89 yil avval) (1935-03-11) (faoliyati boshlangan)
Mulkchilik shakli Davlat mulki, Kanada Moliya vazirligi
Kanada hukumati nomidan[1]
Kanada banki raisi Tiff Maklem
Markaziy banki Kanada
Valyutasi Kanada dollari
Oltin-valyuta zaxiralari 69 080 million AQSh dollari[2]
Foiz stavkasi 4.50%[3]
Depozit stavkasi 3.25%
Veb sayti bank-banque-canada.ca

Kanada banki (inglizcha: Bank of Canada, BoC; fransuzcha: Banque du Canada) Qirollik korporatsiyasi va Kanada markaziy bankidir[4]. 1934-yilda Kanada Banki toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq tuzilgan, u Kanadaning pul-kredit siyosatini shakllantirish[5] hamda mamlakatda xavfsiz va sogʻlom moliyaviy tizimni targʻib qilish uchun javobgardir[6]. Kanada banki Kanada pul birliklarini emissiya qiluvchi monopol organ boʻlib[7][8], hukumat uchun bank xizmatlari va pul boshqaruvini taʼminlaydi va Kanada moliya institutlariga kreditlar beradi[9][10]. Shartnoma boʻyicha Kanada banknotlarini 1935-yildan beri Kanada banknot kompaniyasi emissiya qilib keladi.

Kanada banki bosh ofisi Ontario provinsiyasi Ottava shahri Vellington koʻchasi 234-uy manzilidagi Kanada Banki binosida joylashgan. Binoda, shuningdek, 1980-yil dekabr oyida ochilgan va 2013-yilda vaqtincha yopilgan Kanada Banki muzeyi joylashgan edi. 2017-yil iyul holatiga koʻra, muzey hozirda Ontario provinsiyasi Ottava shahri Bank koʻchasi 30-uy manzilida joylashgan, biroq Kanada Bankining yer osti yigʻilish xonalari orqali asosiy binolar bilan bogʻlangan[11].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada banki tashkil etilishidan oldin, oʻsha paytdagi mamlakatning eng yirik banki sanalgan Monreal banki hukumat bankiri sifatida faoliyat olib borgan va federal moliya vazirligi Kanada banknotlarini chop etish uchun vakolatli davlat organi edi.

1933-yilda Bosh vazir R.B.Bennet tomonidan Bank va valyuta boʻyicha Qirollik komissiyasini tuzildi[12] va komissiya Kanada markaziy bankini tashkil etish boʻyicha oʻzining siyosiy tavsiyalarini eʼlon qildi. Qirollik komissiyasi tarkibiga shotland huquqshunosi Lord Makmillan, Angliya banki direktori ser Charlz Addis, Kanadaning sobiq moliya vaziri Uilyam Tomas Uayt, Banque Canadienne de Monreal bosh direktori Bodri Leman va Alberta bosh vaziri Jon Edvard Braunlilar kiritilgan[13].

Bank 1934-yil 3-iyulda Kanada banki toʻgʻrisidagi qonun[14] asosida tashkil etilgan boʻlib, bank partiyaviy siyosiy taʼsirdan xoli boʻlishini taʼminlash maqsadida bank xususiy korporatsiya sifatida faoliyat boshlagan. Bankning maqsadi sifatida qonunning muqaddimasida quyidagicha yozilgan: "Mamlakat iqtisodiy hayotining manfaatlarini koʻzlab kredit va valyuta nazoratini amalga oshirish, milliy pul birligining tashqi qiymatini nazorat qilish va uning ishlab chiqarish, savdo, narxlar va ishsizlikning umumiy darajasida himoya qilish va uning taʼsirining tebranishlarini yumshatish, imkon qadar pul harakati doirasida va umuman Dominionning iqtisodiy va moliyaviy faravonligini oshirish"[15]. "Dominion" soʻzining oʻrniga "Kanada" soʻzi qoʻllanganligini hisobga olmaganda, bugungi kundagi qonun 1934-yilgi qonun hujjatlari bilan bir xil[16]. 1935-yil 11-martda Kanada banki toʻgʻrisidagi qonunga qirollik roziligi berilgandan soʻng Kanada banki oʻz faoliyatini boshladi.

1938-yilda Uilyam Lyon Makkenzi Kingning bosh vazirlik davrida, bank qonuniy ravishda federal Qirollik korporatsiyasi (yaʼni davlat muassasasi) sifatida belgilandi. Moliya vaziri bank tomonidan chiqarilgan barcha ustav kapitaliga egalik qiladi. "Kapital har biri nominal qiymati ellik dollar boʻlgan yuz ming aksiyaga boʻlinadi, bu vazirga Kanadaning oʻng tomonida Janobi Oliylari nomidan vazir tomonidan beriladi"[17]. Bankning maqsadiga hech qanday oʻzgartirish kiritilmagan[18].

Hukumat bank raisi boshchiligidagi direktorlar kengashini tayinladi[19]. Har bir direktor lavozimiga kirishdan oldin “sodiqlik va maxfiylik”ga qasamyod qilgan[17].

1944-yilda Kanada banki mamlakatdagi qonuniy toʻlov pul belgilarining yagona emitentiga aylandi[13][20].

Ikkinchi jahon urushi paytida Kanada banki Valyuta nazorati kengashi va Urush moliyasi qoʻmitasini boshqargan, ular Gʻalaba obligatsiyalari orqali mablagʻ toʻplagan[21][22]. Urushdan keyin bankning roli kengaytirildi, chunki u Kanadada iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirishi talab qilinardi[23]. 1944-yil sentabrda Parlament toʻgʻrisidagi qonun Kanada biznesiga sarmoya kiritishni ragʻbatlantirish uchun Kanada Biznesni rivojlantirish banki (KBRB) shoʻbasi tashkil etdi. Bosh vazir Jon Difenbekerning markaziy bank pul-kredit siyosati past foiz stavkalarini yaratish va toʻla bandlikni ragʻbatlantirish uchun pul taklifini koʻpaytirishga qaratilgan edi. 1960-yillarning boshida inflyatsiya koʻtarila boshlaganida, oʻsha paytdagi bank raisi Jeyms Koyn Kanadadagi pul massasini qisqartirishni buyurdi.

1980-yillardan beri Kanada bankining asosiy vazifasi past inflyatsiya darajasini ushlab turish edi[24]. Ushbu strategiyaning bir qismi sifatida 1990-yillarda foiz stavkalari deyarli yetti yil davomida past koʻrsatkichlarda saqlangan[5].

2008-yildagi inqirozdan keyin Kanada markaziy banki iqtisodiyotni ragʻbatlantirish uchun foiz stavkalarini pasaytirdi, ammo pul massasini keskin oshirish giperinflyatsiyaga olib kelishidan qoʻrqib, miqdoriy yumshatishni amalga oshirmadi[25].

2013-yildan 2017-yil boshigacha Kanada banki oʻz ofislarini vaqtincha Ottava gʻarbidagi Lore-avenyu 234-uy manziliga koʻchirdi, bu esa oʻzining shtab-kvartirasini kapital taʼmirlashga imkon berdi[26].

2017-yilning oʻrtalarida inflyatsiya bankning 2% lik targetidan past boʻlib qoldi (1,6%)[27], bunga sabab, asosan energiya, oziq-ovqat va avtomobillar narxining pasayishi edi. Shuningdek, iqtisodiyot yil oxiriga kelib YIMning 2,8 foizga oʻsishi prognoz qilingan holda davomli surʼatda edi[28][29]. 2017-yil 12-iyulda bank benchmark stavkasi 0,75% gacha oshirilishi haqida bayonot berdi. "Iqtisodiyot bugungi kunda bizning ushbu qarorimizni yaxshi kutib oladi va albatta, foiz stavkalari hali ham juda past ekanligini bildirish kerak", dedi Kanada banki raisi Stiven Poloz. Oʻzining press-relizida bank stavka kamida qisman inflyatsiya asosida baholanishini tasdiqladi. “Kelajakda overnayt stavkasi boʻyicha maqsadli tuzatishlar kiruvchi maʼlumotlarga asoslanadi, chunki ular davom etayotgan noaniqlik va moliyaviy tizim zaifligini hisobga olgan holda bankning inflyatsiya prognozi haqida maʼlumot beradi[30][31]. Poloz iqtisodiyotning kelajagi haqida spekulyatsiya qilishdan bosh tortdi, lekin "foiz stavkalari oshishiga shubha qilmayman, ammo bu bosqichda oldindan belgilangan yoʻl yoʻq", dedi[32].

2018-yil oxiriga kelib, Kanada banki barqaror iqtisodiy oʻsishga javoban stavkalarni 2017-yil may oyida 0,5 foizlik past darajadan 1,75 foizgacha oshirdi[33]. 2019-yil davomida stavkalar 1,75% darajasida qoldi.

2020-yil mart oyida COVID-19 pandemiyasi tufayli yuzaga kelgan iqtisodiy sharoitlarga javoban foiz stavkalari tezda 0,25 foizga tushirildi[34]. Shuningdek, Kanada banki miqdoriy yumshatishning munozarali amaliyotini qoʻlladi, bu orqali regulyator davlat xarajatlari uchun mablagʻlarni yaratish uchun pul taklifini oshiradi. Pul massasining keskin oʻsishi Kanadadagi inflyatsiya darajasining 4,8% ga yetishiga olib keldi, bu 30 yil ichida eng yuqori koʻrsatkichdir. 2021-yil oktabr oyiga kelib, Kanada bankni miqdoriy yumshatish amaliyotini toʻxtatdi va foiz stavkalarini pandemiyadan oldingi darajaga oshirish muddatini tezlashtirdi[35].

2022-yil mart oyida Kanada banki uch yil ichida birinchi marta oʻzining asosiy foiz stavkasini oshirdi va Ukrainadagi urush tufayli yomonlashishi kutilayotgan inflyatsiya bosimiga qarshi kurashish uchun kelajakda stavkalarni oshirish zarurligini daʼvo qildi. Kanada markaziy banki overnayt stavkasini chorak foizga oshirib, 0,50 foizga yetkazdi. Angliya bankidan keyin Kanada banki epidemiya boshlanganidan beri stavkalarni oshirgan yettita markaziy bank guruhining ikkinchisi boʻldi[36].

2022-yil 29-noyabrda Kanada banki oʻsha yilning uchinchi moliyaviy choragi uchun choraklik daromadlari toʻgʻrisida hisobot berdi[37]. Bank 522 million Kanada dollari zarar koʻrgani maʼlum boʻldi. Bu bankning oʻz tarixida birinchi marta zarar bilan yakunlangan choraklik hisoboti edi[38]. Ushbu yoʻqotish birinchi marta 2022-yil 12-sentabrda Toronto Star gazetasida chop etilgan[39]. Maqolada bankning Covid-19 pandemiyasidan keyin olib borgan favqulodda miqdoriy yumshatish siyosati ayblangan. Bank maqolaga javoban zararni qaytarilishini kutayotganini, chunki "bankning foiz xarajatlari biz depozitlarga toʻlaydigan foiz stavkasi oshishi sababli oʻsib borayotganini" bildirdi[40].

Vazifa va majburiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada bankining maqsadi Kanada banki toʻgʻrisidagi qonun muqaddimasida belgilangan va unda shunday deyilgan:

Mamlakat iqtisodiy hayotining manfaatlarini koʻzlab kredit va valyuta nazoratini amalga oshirish, milliy pul birligining tashqi qiymatini nazorat qilish va uning ishlab chiqarish, savdo, narxlar va ishsizlikning umumiy darajasida himoya qilish va uning taʼsirining tebranishlarini yumshatish, imkon qadar pul harakati doirasida va umuman Kanadaning iqtisodiy va moliyaviy faravonligini oshirish uchun markaziy bankni tashkil etish maqsadga muvofiqdir[14].

Kanada bankining vazifalari past, barqaror va bashorat qilsa boʻladigan inflyatsiya maqsadlari, xavfsiz va ishonchli valyuta, Kanadada va xalqaro miqyosda barqaror va samarali moliyaviy tizim va Kanada hukumati uchun, shuningdek, oʻz nomidan va boshqa mijozlar uchun samarali va samarali mablagʻlarni boshqarish xizmatlariga qaratilgan[10].

Biroq, amalda u ushbu maqsadning yanada tor va oʻziga xos ichki taʼrifi bor: inflyatsiya darajasini (Isteʼmol narxlari indeksi boʻyicha oʻlchanadigan) 1-3 foiz oraligʻida ushlab turish[41][42]. 1991[43] va 2019-yillarda 1% dan 3% gacha inflyatsion targetlash qabul qilinganidan beri oʻrtacha inflyatsiya darajasi 1,79% ni tashkil etdi[44]. Kanada bankining ushbu maqsadga erishish uchun eng kuchli vositasi bu qarzga olingan pul uchun foiz stavkasini belgilash huquqidir[45]. Kanada va Qoʻshma Shtatlar oʻrtasidagi savdo hajmi katta boʻlganligi sababli, foiz stavkalariga oʻziga xos tuzatishlar koʻpincha oʻsha paytda AQShdagi xuddi shu stavkalar bilan oʻzaro muvofiqlashtiriladi[23].

Kanada banki mamlakatdagi banknotlar koʻrinishida valyuta emissiya qiladigan yagona vakolatli davlat organidir. Bank tanga chiqarmaydi, ular Kanada Qirollik zarbxonasi tomonidan chiqariladi.

1935-yilda chiqarilgan Kanada bankining 1 dollarlik banknoti.

Kanada endi banklardan zaxiralarning bir qismini Kanada bankida saqlashni talab qilmaydi. Buning oʻrniga, banklar gʻaznachilik veksellari kabi yuqori likvidli aktivlarni 30 kunlik normal olib qoʻyish (likvidlikni qoplash) bilan ushlab turishlari kerak, shu bilan birga leveraj birinchi navbatda adekvat yoʻqotishlarni yutuvchi kapitalga, xususan, birinchi darajali kapitalga bogʻliq[46].

Davlat muassasasining turi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada banki hukumat departamenti sifatida emas, balki Qirollik korporatsiyasi sifatida tuzilgan boʻlib, aksiyalariga hukumat nomidan Moliya vaziri egalik qiladi. Kanada Banki toʻgʻrisidagi qonun Moliya vaziriga pul-kredit siyosati masalalari boʻyicha yakuniy vakolatni koʻrsatma berish huquqi bilan taʼminlaydi[47], lekin bunday direktiv hech qachon chiqarilmagan. Bankning daromadlari federal gʻaznaga tushadi. Rais va raisning birinchi oʻrinbosari bank direktorlar kengashi tomonidan tayinlanadi. Moliya vazirining oʻrinbosari direktorlar kengashi tarkibiga kiradi, lekin ovoz berish huquqiga ega emas. Bank oʻz xarajatlarini direktorlar kengashiga taqdim etadi, idoraviy xarajatlar esa Gʻaznachilik kengashi tomonidan parlamentga taqdim etilgan xarajatlar smetasini nazorat qiladi. Uning xodimlari federal davlat xizmati organlari tomonidan emas, balki bank tomonidan tartibga solinadi[14].

Kanada banki balansi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bank oʻz balansida nol balans qiymati siyosatini olib boradi - jami aktivlar jami majburiyatlarga mos keladi va bu summadan yuqori boʻlgan har qanday kapitalni bank Kanada hukumatiga dividend sifatida oʻtkazadi. 2015-yil 30-dekabr holatiga koʻra, Kanada hukumatining Kanada banki oldidagi qarzi 95 milliard Kanada dollariga teng edi. Uning 2014-yilda sof daromadi 1,039 milliard dollarni tashkil qilgan. Kanada banki oʻzining 76 milliard dollar toʻlanmagan valyutadagi majburiyatlarini, hukumatning 23 milliard dollar depozitlari va 3,5 milliard dollar boshqa majburiyatlarini - Kanada hukumatining 95 milliard dollarlik qarziga ega boʻlgan aktivlari va 7,5 milliard dollar boshqa aktivlari bilan moslashtiradi[48]. Muomaladagi banknotlar 2014-yil oxiridagi 70 milliard dollardan 2015-yil oxirida 76 milliard dollargacha oshdi. Kanada bankining 2014-yilgi balansida 8,4 mln dollarlik valyuta va xorijiy depozit koʻrinishidagi naqd pullarga ega[49]. Kanada bankining balansi Kanada bosh auditori tomonidan emas, Moliya vazirining tavsiyasiga binoan Vazirlar Mahkamasi tomonidan tayinlanadigan tashqi auditorlar tomonidan tekshiriladi [manba kerak]. 

2007-08 yillardagi moliyaviy inqirozga javob[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada obligatsiyalari
  30 yillik
  10 yillik
  2 yillik
  1 yillik
  3 oylik
  1 oylik

Kanada bankining 2008-yildagi balansi bir yil oldinga nisbatan 53,7 milliard dollardan 78,3 milliard dollargacha (taxminan 50 foizga oʻsish) kengaytirildi, chunki bank Kanadaning yirik banklariga vaqtinchalik aktivlarini sotib olish orqali favqulodda kreditlarni moliyalashtirish uchun yangi pul yaratdi. Moliyaviy inqirozdan soʻng, aktivlarni favqulodda sotib olish bekor qilindi va aktivlarning qiymati markaziy bank balansidan chiqarildi. Ushbu markaziy bank operatsiyasi Kanadaning yirik banklaridan "qayta sotish uchun sotib olingan qimmatli qogʻozlar" ostida havola qilingan. Bu Kanada toʻlovlar assotsiatsiyasi aʼzolariga avanslar deb ataldi va bankning doimiy likvidlik vositasi boʻyicha berilgan likvidlik kreditlari, shuningdek, Kanada moliya tizimiga muddatli likvidlikni taʼminlash boʻyicha bank majburiyati ostida berilgan muddatli avanslar edi[50].

Pul-kredit siyosatining noanʼanaviy choralari uchun asos[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil dekabr oyida Kanada vanki 2016 va 2017-yillar davomida yillik oʻsish surʼatlarini, Kanada iqtisodiyoti 2017-yil oʻrtalarida toʻliq quvvatga erishishini prognoz qildi. Ushbu yillik oʻsish bilan bank siyosat foiz stavkasining samarali pastki chegarasini taxminan 0,5 foizga teng deb hisobladi. Bu bankning 2009-yildagi 0,25 foizlik bahosidan farq qiladi[51].

Kanadaning pul-kredit tizimi yangi moliyaviy inqirozlar, masalan, 2007-2008 yillardagi global moliyaviy inqiroz yuz bergan taqdirda, Kanada banki pul-kredit siyosatining noanʼanaviy choralarini qoʻllash uchun asos yaratdi.

Noanʼanaviy siyosatlardan foydalanish tamoyillari 2009-yildan beri oʻzgarmadi. Har bir inqiroz oʻziga xos boʻlsa-da, bank maqsadli inflyatsiya darajasiga erishish uchun oʻzining asosiy yoʻnalishiga erishishini taʼminlaydi [manba kerak].

Kanada banki oʻzining 2009-yil aprel oyidagi pul-kredit siyosatini, shuningdek, boshqa markaziy banklarning global moliyaviy inqirozga qanday munosabatda boʻlganini koʻrib chiqqandan soʻng, ushbu noanʼanaviy pul-kredit siyosati choralarini belgiladi. Ushbu chora-tadbirlar qabul qilindi, shuning uchun ehtimoliy vaziyatda iqtisodiyot yana bir jiddiy salbiy moliyaviy shok bilan yuzlashganda, Kanada banki murojaat qilishi mumkin boʻlgan printsiplarga ega boʻldi. Ushbu chora-tadbirlar toʻla faraziydir va hech qanday prognoz qilinadigan sanada amalga oshirilmaydi. Pul-kredit siyosatining noanʼanaviy choralari ham jonli hujjatdir; Inqirozdan keyingi tuzatish jarayoni rivojlanishda davom etayotganligi va ilgʻor tajribalar hali ham toʻplanganligi sababli, ushbu chora-tadbirlar ustida ishlash va kerak boʻlganda oʻzgartirish davom etadi[52].

Pul-kredit siyosatining noanʼanaviy choralarini qoʻllash doirasi quyidagi toʻrtta vositani oʻz ichiga oladi:

  • Bank stavkasining kelajakdagi yoʻli boʻyicha oldingi yoʻl-yoʻriq;
  • Iqtisodiyotni keng koʻlamli aktivlarni sotib olish orqali ragʻbatlantirish, bu chora, shuningdek, miqdoriy yumshatish deb ataladi;
  • Iqtisodiyotning asosiy tarmoqlarini kredit bilan taʼminlash uchun mablagʻlar ajratish;
  • Xarajatlarni ragʻbatlantirish uchun bank stavkasini noldan pastga tushirish.

Istiqbolli koʻrsatma

Kanada bankining pul-kredit siyosatining noanʼanaviy chora-tadbirlarini qoʻllash boʻyicha vositalar toʻplamidagi birinchi variant kelajakdagi muhim taʼsirlar bilan bogʻliq boʻlgan istiqbolli koʻrsatmadir. Istiqbolli koʻrsatmalarga misol sifatida agar bir yil davomida inflyatsiya darajasi oʻzgarmagan boʻlsa, asosiy bank stavkasini bir yil davomida ushlab turish shartli majburiyati toʻgʻrisidagi 2009-yilgi bayonoti boʻlishi mumkin. Shartli majburiyatlar bilan hamkorlikda oldinga yoʻl-yoʻriq koʻrsatish samarali va ishonchli yondashuv boʻlib, koʻrib chiqilayotgan shart bajarilgan taqdirda bank oʻz majburiyatini bajarishga imkon beradi.

Katta hajmdagi aktivlarni sotib olish

Garchi Kanada banki oʻz balansi iqtisodiyot bilan oʻsishi va banknotlarning oʻsib borayotgan zaxirasini taqsimlash imkonini berishi uchun muntazam ravishda aktivlarni sotib olish bilan shugʻullansa-da, bu holda katta hajmdagi aktivlarni sotib olishda qatnashish bundan ham oshib ketadi.

Odatda miqdoriy yengillik deb ataladigan keng koʻlamli aktivlarni sotib olish xususiy sektordan katta miqdordagi qimmatli qogʻozlarni, masalan, davlat obligatsiyalarini[53] yoki xususiy aktivlarni, misol uchun, ipoteka bilan taʼminlangan qimmatli qogʻozlarni sotib olish uchun yangi zaxiralarni yaratishni oʻz ichiga oladi. Ushbu xaridlarning afzalliklari uch barobar:

  • Markaziy bank tizimida yangi likvidlilikning yaratilishi, bu tizimni kuchaytirish zarur boʻlgan kreditlar hajmining oshishiga olib keladi, natijada iqtisodiy oʻsish taʼminlanadi;
  • Sotib olingan aktivlar boʻyicha pasaytirilgan foiz stavkasi, rentabellik egri chizigʻini toʻgʻrilash va uzoq muddatli foiz stavkalarini qisqa muddatli foiz stavkalari darajasiga tushirish;
  • Ayirboshlash kursining pasayish bosimi, eksportni koʻpaytirish orqali yalpi talabni kuchaytirdi, natijada milliy valyutada baholanadigan daromadlar koʻpaydi[54].

Kreditni moliyalashtirish

Uchinchi noanʼanaviy pul-kredit siyosati vositasi - bu kreditni moliyalashtirish boʻlib, u iqtisodiy ahamiyatga ega boʻlgan tarmoqlar kredit taʼminoti buzilgan taqdirda ham moliyalashtirishdan foydalanish imkoniyatini taʼminlaydi. Buning samarali boʻlishi uchun, Kanada banki, agar ular belgilangan kreditlash maqsadlariga erishgan boʻlsa, boshqalarga subsidiyalangan stavka boʻyicha garov asosida moliyalashtirishni taqdim etadi. Ushbu vosita uy xoʻjaliklari va korxonalarni kreditlashni ragʻbatlantirish uchun moʻljallangan, agar banklar aks holda moliyalashtirish xarajatlarini oshirishga duch kelishi mumkin.

Salbiy foiz stavkalari

Qisqa muddatli foiz stavkalarini noldan pastga tushirish koʻplab banklar, xususan, YMB va Shveysariya Milliy banki orasida keng tarqalgan. Salbiy foiz stavkalari tufayli ushbu moliya bozorlari moliyaviy inqirozga duch kelganda moslashdi va ishlashda davom etmoqda. Kanada banki mamlakat moliya bozori salbiy foiz stavkasi sharoitida ishlashga qodir deb hisoblaydi va shuning uchun uni pul-kredit siyosatining noanʼanaviy choralari uchun vositalar toʻplamiga qoʻshdi.

Avvalgi yillarda Kanada banki inqiroz yuz bergan taqdirda oldindan belgilangan chora-tadbirlar ketma-ketligiga ega edi. Ushbu yangi yaratilgan noanʼanaviy chora-tadbirlar muammoning yechimini topishga qaratilgan boʻlib, siyosatlarning qaysi kombinatsiyasi oʻziga xos sharoitlarda maʼlum bir vaqtda tegishli deb topilgan boʻlsa. Ushbu noanʼanaviy choralar va ularni moslashtirish ketma-ketligi bozor buzilishlarini, shuningdek, Kanada banki balansi uchun xavfni minimallashtirish uchun moʻljallangan[51].

Raisi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada bankining rahbari rais hisoblanadi. Qonun direktorlar kengashiga raisni tayinlash huquqini bergan boʻlsada, amalda ular hukumatni tanlashni ma’qullaydi[55]. Rais yangilanishi mumkin boʻlgan belgilangan yetti yillik muddatga tayinlanadi, ammo soʻnggi raislar faqat bitta muddatga xizmat qilishni tanladilar. Shaxsiy xulq-atvorga oid masalalar ("yaxshi xulq") bundan mustasno, Kanada Banki toʻgʻrisidagi qonun hukumatga raisni vakolat muddati davomida lavozimidan chetlashtirishga toʻgʻridan-toʻgʻri imkoniyat bermaydi. Hukumat va bank oʻrtasida jiddiy kelishmovchiliklar yuzaga kelgan taqdirda, Moliya vaziri bankka oʻz siyosatini oʻzgartirish toʻgʻrisida yozma koʻrsatma berishi mumkin[14]. Bunday holat bank tarixida hech qachon sodir boʻlmagan. Amalda rais pul-kredit siyosatini hukumatdan mustaqil ravishda belgilaydi.

Kanada banknotlarida Kanada banki raisi va uning oʻrinbosari imzosi bor.

Raislar roʻyxati[56]
№ Ism Muddati
1 Grem Tauers 1934-yil – 1954-yil
2 Jeyms Koyn 1955-yil – 1961-yil
3 Luis Rasminskiy 1961-yil – 1973-yil
4 Jerald Buey 1973-yil – 1987-yil
5 Jon Krou 1987-yil – 1994-yil
6 Gordon Tissen 1994-yil – 2001-yil
7 Devid A. Dodj 2001-yil – 2008-yil
8 Mark Karni 2008-yil – 2013-yil
9 Stiven S. Poloz 2013-yil – 2020
10 Tiff Maklem 2020 – Hozirgacha

Iqtisodiy tadqiqotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada bankida Boshqaruv kengashidan mustaqil ravishda hisobotlar tayyorlaydigan yirik iqtisodiy tadqiqot guruhi mavjud. Ushbu tadqiqot Boshqaruv kengashining ustuvor siyosat nuqtai nazarini qoʻllab-quvvatlashi mumkin, lekin rasmiy Bank nuqtai nazaridan faqat mualliflarning fikrlari bilan farq qilishi mumkin.

Bankning iqtisodiy tadqiqot xodimlari tayyorlagan tahliliy eslatmalar, muhokamalar va ishchi hujjatlar bank rasmiy veb sahifasida va uning onlayn oylik tadqiqot axborotnomasida, bir nechtasi esa har chorakda bir marta Kanada banki sharhida chop etiladi[57].

Banknotlarni tadqiq qilish va ishlab chiqish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada bankida Kanada sayohati seriyalari banknotlarini ishlab chiqish uchun yigʻilgan kimyogarlar, fiziklar va muhandislar guruhi mavjud boʻlib, ular ehtimoliy qalbakilashtirish tahdidlarini aniqlaydi va banknot dizaynida foydalanish uchun substrat materiallari va potentsial xavfsizlik xususiyatlarini baholaydi[58]. Guruh banknot xavfsizligini tadqiq qilish, sinovdan oʻtkazish va ishlab chiqish boʻyicha hamkorlik qiluvchi Avstraliya Zaxira banki, Angliya banki va Meksika bankini oʻz ichiga olgan markaziy banklarning "Toʻrt davlat guruhi" tarkibiga kiradi[58].

Pul-kredit siyosatini tanqid qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

COVID-19 pandemiyasidan soʻng, tanqidchilar Kanada bankining inflyatsiyani targetlash siyosati uy-joy narxlarining oshishiga yordam berish va yuqori kapital qiymatlarini qoʻllab-quvvatlash orqali boylik tengsizligiga hissa qoʻshish kabi kutilmagan oqibatlarga olib kelganligini taʼkidladilar[59].

Kanada Konservativ partiyasi rahbari Per Pualevr nomzodlik davrida Tiff Maklem va Kanada bankini tanqid qilib, pandemiya davrida inflyatsiyadan farqli ravishda deflyatsiya boʻlishini bashorat qilgani uchun institutni "moliyaviy savodsiz"likda ayblagan edi[60]. Bunga bank raisi oʻrinbosari Pol Bodri "Biz javobgarlikka tortilishimiz kerak boʻlgan jihat juda toʻgʻri", deya javob qaytardi[61].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Band of Canada Act“. 2020-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ Weidner, Jan „The Organisation and Structure of Central Banks“ (PDF). Katalog der Deutschen Nationalbibliothek (2017).
  3. ↑ „Policy interest rate“.
  4. ↑ „Lender of Last Resort“. Bank of Canada. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 OECD.
  6. ↑ Financial Stability and Central Banks: A Global Perspective.
  7. ↑ Gene Swimmer.
  8. ↑ „Banknote Printing and Currency Processing“. Giesecke & Devrient (G&D). 2016-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  9. ↑ „Funds Management“. Bank of Canada. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  10. ↑ 10,0 10,1 „Frequently Asked Questions—What does the Bank do?“. Bank of Canada. 11-mart 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  11. ↑ „About the Museum“. Bank of Canada. 2013-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  12. ↑ „Proceedings of the Royal Commission on Banking and Currency, Canada, Ottawa,1933“. Scribd (30-dekabr 2008-yil). 2016-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  13. ↑ 13,0 13,1 Powell. A History of the Canadian Dollar. Bank of Canada, 2005-yil dekabr — 47–49 bet. ISBN 978-0-660-19571-1. 20-mart 2013-yilda qaraldi. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 „Bank of Canada Act (R.S.C., 1985, c. B-2)“. Canada Department of Justice (2013-yil 4-mart). Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  15. ↑ Bank of Canada Act, R.S.C., 1985, c.
  16. ↑ Bank of Canada Act S.C. 1934 Chap. 43
  17. ↑ 17,0 17,1 Branch. „Consolidated federal laws of Canada, Bank of Canada Act“. laws-lois.justice.gc.ca. Qaraldi: 18-oktabr 2015-yil.
  18. ↑ Bank of Canada Amendment Act S.C. 1938 Chap 42
  19. ↑ John Grant.
  20. ↑ „Bank Note Series“. Bank of Canada. Qaraldi: 20-mart 2013-yil.
  21. ↑ Robert Bryce.
  22. ↑ William F. Hixson.
  23. ↑ 23,0 23,1 Howard G. Schaefer.
  24. ↑ Akira Kohsaka.
  25. ↑ McKenna. „An uneasy relationship behind response to financial crash“. Theglobeandmail.com (27-aprel 2014-yil). Qaraldi: 15-fevral 2022-yil.
  26. ↑ „The Bank of Canada's move, and what it means for a fabled underground vault - Macleans.ca“. Macleans.ca (11-iyun 2013-yil). Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  27. ↑ „The Bank of Canada Shows It's the Federal Reserve of the North“. Bloomberg.com (12-iyul 2017-yil).
  28. ↑ „Bank of Canada Raises Rates for First Time in 7 Years“. Bloomberg.com (12-iyul 2017-yil).
  29. ↑ „Bank of Canada raises interest rates for first time in seven years“. The Globe and Mail.
  30. ↑ Schnurr, Andrea Hopkins and Leah. „Confident Bank of Canada hikes rates for first time since 2010“. Ca.reuters.com (13-iyul 2017-yil). Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  31. ↑ „Fed's Yellen says rate and portfolio plans on track, cautions on inflation“. Reuters.com (12-iyul 2017-yil).
  32. ↑ Wong. „BoC hikes interest rate for first time in seven years“. Ctvnews.ca (12-iyul 2017-yil). Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  33. ↑ „Bank of Canada increases overnight rate target to 1 ¾ per cent“ (inglizcha). Bankofcanada.ca. Qaraldi: 27-iyun 2020-yil.
  34. ↑ „Bank of Canada lowers overnight rate target to ¼ percent“ (inglizcha). Bankofcanada.ca. Qaraldi: 27-iyun 2020-yil.
  35. ↑ Rendell. „Bank of Canada ends quantitative easing program, moves forward timeline for rate hikes“. Theglobeandmail.com (27-oktabr 2021-yil). Qaraldi: 15-fevral 2022-yil.
  36. ↑ Vieira, Paul. „Bank of Canada Raises Interest Rates to Curb Inflation“. The Wall Street Journal (2-mart 2022-yil), s. 1. Qaraldi: 3-mart 2022-yil.
  37. ↑ „FP Answers: The Bank of Canada lost $522 million in three months — here's why“.
  38. ↑ „Bank of Canada lost $522 million in third quarter, marking first loss in its history“.
  39. ↑ „Opinion | the Bank of Canada, for the first time in history, is losing money. Is that a problem?“. Toronto Star (12-sentabr 2022-yil).
  40. ↑ „The Bank of Canada is losing money for the first time ever on rising rates“.
  41. ↑ Jagdish Handa.
  42. ↑ Macroeconomic Causes of Unemployment: Diagnosis and Policy Recommendations /: Makroökonomische Ursachen der Arbeitslosigkeit: Diagnose und Therapievorschläge.
  43. ↑ „Inflation-Control Target“. Bankofcanada.ca. Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  44. ↑ „Inflation Calculator“. Bank of Canada. 10-may 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-sentabr 2019-yil.
  45. ↑ Principles of Macroeconomics, 6Ce. 2 October 2013. ISBN 978-0-17-668990-2
  46. ↑ Institutions. „Total Loss Absorbing Capacity (TLAC)“. Osfi-bsif.gc.ca (22-dekabr 2016-yil).
  47. ↑ Branch. „Consolidated federal laws of Canada, Bank of Canada Act“. Laws-lois.justice.gc.ca (31-yanvar 2020-yil).
  48. ↑ „WEEKLY FINANCIAL STATISTICS“. Bankofcanada.ca. Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  49. ↑ „2014 Annual Report“. Bank of Canada (28-fevral 2015-yil). Qaraldi: 22-fevral 2016-yil.
  50. ↑ „Annual Report 2008“ (PDF). Annual Report. Bank of Canada. 27–fevral 2009–yil. ISSN 1487-0452. Qaraldi: 20–mart 2013–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  51. ↑ 51,0 51,1 „Bank of Canada updates framework for unconventional monetary policy measures“. Bankofcanada.ca. Qaraldi: 9-noyabr 2016-yil.
  52. ↑ „Prudent Preparation: The Evolution of Unconventional Monetary Policies“. Bankofcanada.ca. Qaraldi: 9-noyabr 2016-yil.
  53. ↑ Lawrence H. Officer.
  54. ↑ A. Claire Cutler.
  55. ↑ „John Ivison: New Bank of Canada Governor's most important attribute is understanding the Harper agenda“. News.nationalpost.com (2-may 2013-yil). Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  56. ↑ „Historical Leadership at the Bank of Canada“ (inglizcha). Bankofcanada.ca. Qaraldi: 28-mart 2020-yil.
  57. ↑ „Research“. Bankofcanada.ca. Qaraldi: 19-avgust 2017-yil.
  58. ↑ 58,0 58,1 Brown, Maura, muh. (20–iyun 2011–yil). „Paying with Polymer: Developing Canada's New Bank Notes“ (PDF). Bank of Canada Review. № Supplement. Qaraldi: 7–mart 2014–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  59. ↑ „GESSAROLI: Artificially low interest rates -- we're paying the price“ (inglizcha). torontosun. Qaraldi: 1-aprel 2022-yil.
  60. ↑ Turnbull. „Former Bank of Canada governor slams Poilievre's assertion central bank is 'financially illiterate'“. CTV News (8-may 2022-yil). — „Bank of Canada says #Bitcoin-ers lack financial literacy. This from the same people who promised we’d have “deflation” right before inflation hit a 30 year high. It is our central bank that is financially illiterate. Restore sound money.“. Qaraldi: 12-may 2022-yil.
  61. ↑ Cullen. „Following Poilievre's attacks, Bank of Canada official says it's 'accountable' for failure to check inflation“. CBC (2-iyun 2022-yil). Qaraldi: 2-iyun 2022-yil.

Qoʻshimcha oʻqish uchun[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Watts, George S.. Bank of Canada: Origins and Early History/La Banque du Canada:Origines et premieres annees. Kingston: McGill-Queen universiteti nashriyoti, 1993-yil 15-aprel. ISBN 978-0886291839. 
  • Powell, James. The Bank of Canada of James Elliot Coyne: Challenges, Confrontation, and Change. Kingston: McGill-Queen universiteti nashriyoti, 2009-yil 1-sentabr. ISBN 978-0773535992. 

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanada_banki&oldid=4212563" dan olindi