Indoneziya rupiyasi
| rupiya (rupiy) Indoneziya rupiyasi | |
|---|---|
_banknotes.png) | |
| ISO 4217: | IDR |
| Davlat nomi: | Indoneziya |
| Simvol: | Rp |
Indoneziya rupiyasi (indonezcha: rupiah) — Indoneziyaning rasmiy pul birligi. Barcha banknotlar va tangalarda ishlatiladigan belgi Rp.
Oʻzgarish birligi — sen (indonezcha: sen), rupiyning yuzdan bir qismi. Sen 1960-yillardan beri chiqarilmagan va amalda naqd pul muomalasidan chiqib ketgan, ammo naqd pulsiz moliyaviy operatsiyalarda qolmoqda[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi rupiya 1945-yilda joriy qilingan, lekinIndoneziyaning Mustaqillik urushi (1945-1949) davrida rupiya 1944-1945-yillarda Yaponiya ishgʻol hukumati tomonidan chiqarilgan Gollandiya gulderi va rupiya bilan parallel ravishda muomalada boʻlgan. 1949-yil oxiriga kelib rupiya bu valyutalarni siqib chiqardi.
Riau orollari va Gʻarbiy Yangi Gvineyada rupiyaning oʻziga xos versiyalari bor edi, ammo ular 1964- va 1971-yillarda milliy rupiyaga kiritilgan.
Yuqori inflyatsiya Indoneziyani milliy valyutani denominatsiya qilishga majbur qildi. 1965-yil 13-dekabrda yangi rupiya muomalaga chiqarildi, u 1000 eski rupiy kursida bir yangi rupiyaga almashtirildi.
1997-1998-yillardagi Osiyo moliyaviy inqirozi rupiy kursini 35 foizga pasaytirdi va prezident Suxarto hukumatini agʻdarishda asosiy omil boʻldi. Rupiya kursi 1 AQSh dollari uchun 2000-3000 oraligʻida edi, ammo 1998-yil iyuniga kelib bir dollar uchun 16 800 rupiygacha pasaydi[2].
Tangalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1961-yilda tangalarni chiqarish toʻxtatildi. 2003-yildan beri 100 rupiydan kam qiymatdagi tangalar zarb qilinmagan.
Ayni paytda 1991-2016-yillarda chiqarilgan, 50 dan 1000 rupiygacha boʻlgan, asosan alyuminiy yoki alyuminiy bronzadagi tangalarning uchta seriyasi muomalada. Rasmiy qonuniy toʻlov vositasi 1970-yildagi 1 rupiy va 1999-yildagi 50 rupiy tangalardir. 1000 rupiylik tangalar uchta versiyada taqdim etilgan: 1993-2000-yillardagi bimetalik tanga (kupro-nikel qotishmasi) va nikel bilan qoplangan poʻlat tangalarning ikkita varianti (2010 va 2016).
Banknotalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Indoneziya banknotlari odatiy qogʻoz banknotlardir. Polimer banknotlar faqat ikkita holatda chiqarilgan. 1993-yilda „Iqtisodiy taraqqiyotning 25 yilligi“ ni nishonlash uchun besh million rupiya 50 000 polimer banknotlar muomalaga chiqarildi. Ularning old tomonida Suxarto, orqa tomonida esa Jakartaning Soekarno-Xatta aeroporti tasvirlangan bo‘lib, Indoneziya taraqqiyotining ramzi bo‘lgan samolyot havoga ko‘tarilgan. 1999-yilda 100 000 polimer kupyura chiqarildi, chunki Indoneziya banki ularni qalbakilashtirish qiyinroq va eskirish ehtimoli kamroq boʻladi, deb hisobladi. Biroq, banknotalar banklar bilan mashhur emas edi[3]. 2004-yilda ular qogʻoz banknotlarni chiqarishga qaytishdi.
2004—2005-yillardagi banknotalar muomalaga chiqarishda asta-sekin 1998—2001-yillardagi nashr almashadi. 1997-yilgacha chiqarilgan banknotalar haqiqiy emas, lekin Indoneziya Bankida almashtirilishi mumkin.
Muomalada 1000, 2000, 5000, 10 000, 20 000, 50 000 va 100 000 soʻmlik banknotalar mavjud. Bundan tashqari, toʻlov vositasi boʻlgan, ammo juda kam uchraydigan oʻtgan yillardagi oʻxshash va kichikroq nominaldagi banknotalar mavjud.
2000-yilgi toʻplam[tahrir | manbasini tahrirlash]
| 2000-yilgi toʻplam | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rasm | Denominatsiya (rupiy) |
Oʻlchamlari (mm) |
Asosiy ranglar |
Tavsif | yillar ozod qilish | ||
| Old tomoni | Orqa tomon | Old tomoni | Orqa tomon | ||||
|
|
1000 | 141×65 | feruza | kapitan Pattimura portreti | Tidor orolidagi vulqon, baliqchi bilan qayiq | 2000—2009 2011—2013-yillar |
|
|
2000 | 141×65 | jigarrang kulrang |
shahzoda Antasarining portreti | Raqsli Dayaklar | 2009-yildan beri |
|
|
5000 | 143×65 | jigarrang yashil |
Tuanku Imom Banjol portreti | Milliy libosdagi to‘quvchi | 2000-yildan beri |
|
|
10 000 | 145×65 | binafsha pushti |
Sulton Badoruddin II portreti | Palembangdagi anʼanaviy uy | 2000—2009 2010—2015-yillar |
|
|
20 000 | 147×65 | yashil | Oto Iskandar di Nata portreti | plantatsiyadan choy terish | 2004-yildan beri |
|
|
50 000 | 149×65 | koʻk | Gusti I Ngurah Rayaning portreti | Beratan koʻli atrofida. Bali | 2005-yildan beri |
|
|
100 000 | 151×65 | qizil | Sukarno va Muhammad Xatta portreti | Xalq vakillari kengashi (parlament) binosi | 2004-yildan beri |
| Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel. | |||||||
2016-yilgi toʻplam[tahrir | manbasini tahrirlash]
| 2016-yilgi toʻplam | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rasm | Denominatsiya (rupiy) |
Oʻlchamlari (mm) |
Asosiy ranglar |
Tavsif | yillar ozod qilish | ||
| Old tomoni | Orqa tomon | Old tomoni | Orqa tomon | ||||
 </img>
|
 </img>
|
1000 | 141×65 | sariq kulrang |
Kut Nyak Meutia | Tifa raqqosi va Bandaneyra qal’asi | 2016-yildan beri |
 </img>
|
 </img>
|
2000 | 141×65 | kulrang | Muhammad Husni Tamrin | Tari Piring raqqosi va Sihanok kanyoni | 2016-yildan beri |
 </img>
|
 </img>
|
5000 | 143×65 | sariq jigarrang |
Idhom Xolid portreti | Gambyong raqqosi va Bromo vulqonining tasviri | 2016-yildan beri |
 </img>
|
 </img>
|
10 000 | 145×65 | binafsha kulrang |
Frans Kaysiepo portreti | Pakarena raqqosi va Vakatobi milliy bogʻi tasviri | 2016—2017-yil |
 </img>
|
 </img>
|
20 000 | 147×65 | yashil kulrang |
Sem Ratulanga portreti | Gong raqqosi va Deravan orolining tasviri | 2016—2017-yil |
 </img>
|
 </img>
|
50 000 | 149×65 | koʻk koʻk |
Xuanda Kartavijaya portreti | Legong raqqosi va Komodo milliy bogʻining tasviri | 2016—2017—2020-yillar |
 </img>
|
 </img>
|
100 000 | 151×65 | pushti qizil |
Sukarno va Muhammad Xatta portreti | Tari Piring raqqosi va Raja Ampat orollari | 2016-yildan beri |
| Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel. | |||||||
Esdalik banknotalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Indoneziyaning esdalik banknotalari | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rasm | Denominatsiya (rupiy) |
Oʻlchamlari (mm) |
Asosiy ranglar |
Tavsif | yillar ozod qilish | ||
| Old tomoni | Orqa tomon | Old tomoni | Orqa tomon | ||||
 </img>
|
 </img>
|
75 000 | 150×65 | qaymoqrang qizil |
Sukarno va Muhammad Xatta Mustaqillik deklaratsiyasi paytida bayroq koʻtarish marosimi , Jakarta metrosi va ark koʻprigi oldida | Milliy libosdagi bolalar Indoneziya xaritasi |
2020-yil |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Lockie, Alex „How the world's currencies got their names“. Independent.co.uk (2016-yil 18-mart). Qaraldi: 2022-yil 27-aprel.
- ↑ Bank to redenominate rupiah (Wayback Machine saytida 7 August 2010 sanasida arxivlangan)
- ↑ developer, medcom id „BI Tarik 4 Uang Kertas Emisi 1998 dan 1999 dari Peredaran“ (id). medcom.id (2018-yil 25-iyun). Qaraldi: 2020-yil 21-oktyabr.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Indoneziya banknotlari galereyasi(olm.) )(ingl.) )