Xust tumani

Khust Raion Хустський район
Raion
Bayroq Gerb
48°22′8.998″N 23°21′28.440″E
Aholisi  (2021)	267 333
[[File:|290px|Khust Raion xaritada]] Khust Raion

Xust tumani (ukraincha: Хустський район , veng.: Huszti járás) — Ukraina gʻarbidagi Zakarpatya viloyatidagi tuman hisoblanadi. Uning maʼmuriy markazi Xust boʻlib, tumanga kirmaydi va alohida viloyat ahamiyatiga ega shahar sifatida kiritilgan. Aholisi 267,333 kishini tashkil etadi.

2020-yil 18-iyulda Ukrainaning maʼmuriy islohoti doirasida Zakarpatya viloyatining tumanlari soni oltitaga qisqartirildi, Xust tumani hududi esa sezilarli darajada kengaytirildi. 2020-yil yanvar oyidagi hisob-kitoblarga koʻra, tuman aholisi soni 95 195 kishini tashkil etadi.

Tarixi

Hududda Danilovo, Kraynikovo, Sokirnitsa, Oleksandrivka qishloqlarida noyob yogʻoch cherkovlar mavjud, bundan tashqari bir nechta monastirlar mavjud: Dragovo-Zabrod qishloqlarida ayol pravoslav, Lipcha qishlogʻida ayol pravoslav, erkak pravoslav. Iza qishlogʻida, erkak pravoslav Xust-Gorodilovo, Xust-Kolesarovodagi erkak pravoslav.

Hududda Vengriya Qirolligiga tegishli boʻlgan davrda qurilgan ikkita oʻrta asr qal’asi mavjud: Xust qal’asi va Vishkovskiy qal’asi (veng.: Huszt va Visk, mos ravishda). Xust qal’asi xarobalari — 1191-yilda Vengriya qirollari qal’ani qurishni tugatdilar, uning qurilishi yuz yildan ortiq davom etdi. 1570yilda qal’a Transilvaniya knyazligiga oʻtkazildi. 1709-yilda qal’ada Frensis II Rakoczi tarafdorlarining butun Transilvaniya parhezi oʻtkazildi. 1766-yilda, Xust uzra kuchli momaqaldiroq paytida, qal’aning kukun minorasiga chaqmoq urib, uni yoqib yubordi, bu esa qal’aning koʻp qismini vayron qilgan.

Vyshkiv qal’asining qoldiqlari — qal’a haqida birinchi eslatma XIII asr oxiriga toʻgʻri keladi(1281). Vengriya qiroli Ladislaus IV tomonidan berilgan erlarda Hont- Pazmaniyalik aka-uka Miko va Sepanlar Var-Ged togʻida (balandligi 589 m) sopol qal’a qurdilar. U Tisa suv yoʻlini himoya qildi, uning boʻylab tosh tuzi tuzli idishlardan tushdi. 1300-yildan 1350-yilgacha qal’a Maramaros okrugining markazi boʻlgan.

1874-yilda Steblyvki qishlogʻidan Xust ixtirochi A. Yenkovskiy bugʻdoyni mexanizatsiyalashgan holda yigʻish uchun mashina ixtiro qildi, keyinchalik u AQShda kombayn sifatida patentlandi.

Qishloqlari

• Berezovo, Ukraina
• Danilovo
• Iza
• Lypetska Polyana
• Nijniy Bystriy
• Sokyrnytsya
• Velyatin
• Zaberej
• Zolotarevo

Yana qarang

• Zakarpatya viloyatining maʼmuriy boʻlinmalari
• Karpat yogʻoch cherkovlari