Sokal
Sokal (ukraincha: Сокаль) – Ukraina gʻarbidagi Lvov viloyatining Chervonohrad tumanidagi Bug daryosi boʻyida joylashgan shahar. Unda Ukrainaning hromadalaridan biri boʻlgan Sokal urban hromada maʼmuriyati joylashgan.[1] Aholisi taxminan 20,000
Sokal haqida birinchi yozma eslatma 1377-yilga toʻgʻri keladi. 1424-yilda u Masoviya gertsogi Siemovit IVdan Magdeburg huquqini oldi va 1462-yilda shahar Polsha tojining Kichik Polsha viloyati Belz voevodeligi 1519-yil 2-avgustda Hetman Konstantiy Ostrogskiy boshchiligidagi Polsha-Litva armiyasi Qrim tatarlari tomonidan magʻlubiyatga uchragach, shahar bosqinchilar tomonidan vayron qilingan. Keyinchalik Mikolay Sep-Szarzinski sheʼrlaridan birini shu jangga bagʻishlagan.
Shahar, Polshaning birinchi boʻlinishigacha, Galisiyaning bir qismi sifatida Habsburg imperiyasi tomonidan qoʻshilgan paytda Polshaning bir qismi boʻlib qoldi. U 1900-yilda Avstriyaning Galisiya provinsiyasidagi (Toj erlari) 78 Bezirkshauptmannschaftendan biri boʻlgan Sokal tumanining poytaxti edi[2] Birinchi jahon urushidan soʻng, bu viloyatga egalik qilish Polsha va Sovet Rossiyasi oʻrtasida, 1921-yilgi Riga tinchligigacha, Sharqiy Galisiyani Polshaga tegishli deb hisoblagan. Ikkinchi Polsha Respublikasida Sokal Lvov Voevodeligidagi okrugning markazi edi.
Sokal 1939-yil sentyabr oyida Germaniya Polshaga bostirib kirgunga qadar Polsha hududida edi. 1939-yil sentabrdan 1941-yil iyungacha (qarang: Barbarossa operatsiyasi) u Sovetlar nazoratidagi hududning bir qismi edi. Holokostdan oldin Sokalda 5200 yahudiy aholi bor edi; bundan tashqari, Sokalga Polshaning boshqa qismlaridan minglab qochqinlar keldi. 1942-yil 17-sentyabrda Sokaldan 2000 yahudiy Beljek qirgʻin lageriga surgun qilindi. Sokal gettosida qattiq suv tanqisligi bor edi. 1942-yil 24-oktyabrda shahardan yana 2500 yahudiy Beljek gaz kameralariga deportatsiya qilindi. 1943-yil 27-mayda getto tugatildi va shahar " judenrein " deb eʼlon qilindi. Urushdan faqat 30 nafar yahudiy omon qolgan, shu jumladan Polshalik katolik buvisi Franciska, uning qizi va oʻgʻlidan iborat Halamajovalar oilasi tomonidan qutqarilgan 3 oilaning 15 aʼzosi (Qarang: „Bizning ayolimiz koʻchasi, № 4“).[3] Sovet armiyasi 1944-yil iyulda shaharni qaytarib oldi[4], garchi shaharning gʻarbiy qismi (sobiq Jvirka qishlogʻi) 1944-1951 yillarda Polsha tarkibida qolgan (qarang: 1951 yildagi Polsha-Sovet hududiy almashinuvi).
17-asrning boshlarida Sokalda Bernard rohiblarining katta barokko monastiri, Bibi Maryamning Rim-katolik cherkovi bilan birgalikda qurilgan. Majmua Jvirka tumanida joylashgan boʻlib, Ikkinchi Jahon urushigacha u katolik ziyoratchilarni oʻziga tortgan Sokal ayolining rasmi joylashgan edi. Shaharda birinchi polshalik gumanistlardan biri Yan Ostrorog dafn etilgan. Ikkinchi jahon urushidan keyin rasm Xrubieszovdagi cherkovga koʻchirildi, monastir esa qamoqxonaga aylantirildi. 2012-yil 27-martda tarixiy majmua yongʻin natijasida deyarli butunlay vayron boʻlgan.
2020-yilning 18-iyuliga qadar Sokal Soqol tumanining maʼmuriy markazi boʻlgan. 2020-yil iyul oyida Ukrainaning maʼmuriy islohoti doirasida bu tuman tugatildi, bu esa Lvov viloyatining 7 ta raumga qisqardi. Sokal tumani hududi Chervonohrad tumaniga birlashtirildi[5][6].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Сокальская городская громада“ (ru). Портал об'єднаних громад України.
- ↑ Die postalischen Abstempelungen auf den österreichischen Postwertzeichen-Ausgaben 1867, 1883 und 1890, Wilhelm KLEIN, 1967
- ↑ Halamajowa FAMILY
- ↑ Search of a Shared Past in East Galicia, With Camera in Hand
- ↑ „Про утворення та ліквідацію районів. Постанова Верховної Ради України № 807-ІХ.“ (uk). Голос України (2020-yil 18-iyul). Qaraldi: 2020-yil 3-oktyabr.
- ↑ „Нові райони: карти + склад“ (Ukrainian). Міністерство розвитку громад та територій України.
