Liubar
Liubar | |
|---|---|
 | |
| 49°55′17″N 27°45′30″E / 49.92139°N 27.75833°E | |
| Mamlakat | Ukraina |
|
| |
Liubar (ukraincha: Любар, ruscha: Лю́бар, polyakcha: Lubar) — Ukraina, Jitomir viloyati, Jitomir tumanida joylashgan shahar tipidagi aholi punkti . Aholisi: 1,990 nafarni tashkil qiladi (2022).
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tarixiy va arxeologik maʼlumotlarga koʻra, Liubar qadimgi Ruteniya Boloxov shahrining hozirgi koʻrinishi boʻlishi mumkin. 13-asrda Boloxov oʻlkasi Galisiyalik Doniyorning harbiy yurishlari hamda moʻgʻul reydlari natijasida vayron boʻlgan.
14-asrda Litva knyazi Lubart Sluch daryosida qal’a qurdi, bu qal’a uning sharafiga nomlangan. 1387-yildan boshlab bu joy Litva Buyuk Gertsogligiga tegishli edi. 1569-yildan keyin polshada Lubartov nomi bilan tanilgan aholi punkti Kiyev va Polsha tojining Volin voevodeligi oʻrtasida boʻlingan. Oʻsha paytda u knyaz Konstantin Ostrozkiy tomonidan nazorat qilingan va Magdeburg huquqlarini olgan. 1623-yildan beri Liubar Polsha Lubomirskiylar oilasiga tegishli edi.
Liubarda asrlar davomida yahudiylar jamoasi yashagan[1]. 1491-yilda yogʻoch sinagoga qurilgan. U 17-asrning oʻrtalarida kazaklar tomonidan sodir etilgan pogromlar paytida vayron qilingan.
1660-yilda polyak-tatar va moskva-kazak qoʻshinlari oʻrtasida Liubar jangi boʻlib oʻtdi. 1792-yilda Polsha-Rossiya urushi paytida shahar yaqinida Borushkowce jangi boʻlib oʻtdi.
1793—1917-yillarda Rossiya imperiyasining Volin gubernatorligidagi Novograd-Volinskiy uyezdidagi shaharcha boʻlgan.
19-asr oxirida yahudiylar umumiy aholining 43% ni tashkil qilardi. 9 ta sinagoga, yahudiy teatri, yahudiy kasalxonasi va koʻplab doʻkonlar jamiyat aʼzolariga tegishli edi.
1918-yildagi Ukraina mustaqillik urushi paytida Liubar Qizil Armiya tomonidan vayron qilingan, keyinchalik nemis qoʻshinlari tomonidan quvib chiqarilgan. 1919-yilda shahar Sovet qoʻshinlari va Ukraina tomonidan jang qildi. 1919-yil oxirida Liubar Ikkinchi Polsha Respublikasi tomonidan bosib olindi. 1920-yilda 1-otliq armiya (Qizil Armiya tarkibi) askarlari pogrom uyushtirib, 60 ga yaqin odamni oʻldirdi va 180 kishini jarohatladi[2]. Urush tugagandan soʻng, shahar Sovet Ukrainasi tarkibiga kirdi.
1931-yilning avgustidan boshlab Liubarda mahalliy gazeta nashr qilina boshladi[3]. 1932-1933 yillardagi Golodomor paytida mintaqada koʻplab odamlar ochlikdan vafot etdi.
1941-yil 6-iyulda, Vermaxt bu shaharni egallab oldi. Nemislar yahudiylarni gettoga yuborishdi. 1941-yil avgust oyida yaqin atrofdagi oʻrmonda 300 ga yaqin odam ommaviy qatl qilindi. Sentabr oyida shahar va uning atrofidagi qishloqlardan 1300 ga yaqin yahudiylar Eynsatzgruppen tomonidan oʻldirildi[4].
1989-yil yanvar oyida aholi soni 2656 kishi edi[5].
1991-yilda Liubar mustaqil Ukraina tarkibiga kirgach, shaharchada sanʼat maktabi, stadion va oʻsmirlar sport maktabi ochildi. 1994-yildan boshlab tumanga gaz quvuri tortildi.
2013-yil yanvar oyida aholi soni 2179 kishini tashkil etardi[6].
2016-yilga kelib, Liubarda Xolokost qurbonlari xotirasiga bagʻishlangan memorial taxta oʻrnatildi.
Taniqli shaxslar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Aron Vergelis (1918—1999) — sovet Yahudiy yozuvchisi va shoiri.
- Valeriy Xarchishyn (1974) — Druha Rika rok guruhi rahbari.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ http://www.rujen.ru/index.php/%D0%9B%D0%AE%D0%91%D0%90%D0%A0
- ↑ „Веди ж, Буденный, нас смелее…“.
- ↑ № 2729. Zaveti Ilicha = Zapoviti Illicha // Letopis periodicheskix i prodoljayuщixsya izdaniy SSSR 1986 — 1990. Chast 2. Gazeti. M., „Knijnaya palata“, 1994. str.358
- ↑ „המכון הבין-לאומי לחקר השואה - יד ושם“.
- ↑ Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g.
- ↑ „Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України. Київ, 2013. стор.59“. 12-oktyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-oktyabr 2019-yil.