Osiyo kubogi saralash bosqichi

Osiyo kubogi saralash bosqichi
	AFC Asian Qualifiers.png
Asos solindi	1956-yil
Hudud	Osiyo va Avstraliya
Jamoalar soni	46 (joriy); 47 (umumiy)
Vebsayt	Official website
	2027-yilgi Osiyo kubogi saralash bosqichi

Osiyo kubogi saralash bosqichi bu milliy futbol assotsiatsiyasi terma jamoalariga Futbol boʻyich Osiyo kubogi final turniriga yoʻllanma olish uchun oʻtkaziladigan musobaqa hisoblanadi. Osiyo kubogi saralash bosqichi turnirning final bosqichi uchun munosib ishtirokchilarning sonini 47 tadan atigi 24 tagacha qisqartiradi.

Mezbon terma jamoalar Osiyo kubogi saralash bosqichida ishtirok etishmaydi. Ular Osiyo kubogi final bosqichiga avtomatik yoʻllanma olishadi. Bu qoida Osiyo kubogi turnirlarida 1972-yildan 2015-yilgacha (1976-yildan tashqari) amalda boʻlgan.

Oʻyinlar tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻtgan asrda Futbol boʻyicha Osiyo kubogi saralash formatida, shuningdek, ishtirok etuvchi jamoalar sonida turli oʻzgarishlar roʻy berdi.

Saralash bosqichiga kirgan jamoalar soni
	1956-yil	1960-yil	1964-yil	1968-yil	1972-yil	1976-yil	1980-yil	1984-yil	1988-yil	1992-yil	1996-yil	2000-yil	2004-yil	2007-yil	2011-yil	2015-yil	2019-yil	2023-yil
Jami qatnashuvchilar	19	18	18	19	26	31	31	30	24	22	35	42	43	25	27	20	46	46
Kamida bitta oʻyin oʻynagan jamoalar	6	10	4	14	13	15	17	21	20	20	33	42	43	24	24	20	45	46
Malaka orqali malakali	2	3	1	3	5	3	9	8	8	6	10	10	14	12	10	11	23	23
Mezbonlar	2	1	3	2	1	3	1	2	2	2	2	2	2	4	6	5	0	0
Jami finalchilar	4	4	4	4	6	6	10	10	10	8	12	12	16	16	16	16	24	24

1956-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]

1956-yilgi Osiyo kubogi saralash bosqichida 19 ta jamoa joylashuviga qarab uch xil zonaga boʻlingan. Har bir zonada jamoalar ikki bosqichli (uy-safar) tizimda oʻynashdi. Birinchi bosqichda g‘olib chiqqan to‘rt nafar jamoa keyingi bosqichga yo‘l oldi. Ikkinchi bosqichda gʻolib boʻlgan ikki jamoa finalga yoʻl oldi. Bu esa mezbonlar bilan birga final turnirida ishtirok etadigan jamoani aniqladi.

1960—1972-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1960-yildan boshlab Osiyo kubogi saralash bosqichi biroz oʻzgardi. Ishtirokchi jamoalar yana joylashuviga qarab zonalarga boʻlingan. Oʻz zonalaridagi jamoalar oʻzaro bir martadan, davra tizimida oʻynashdi. Har bir zonaning guruh yetakchisi mezbonlar bilan birga final turniriga yo‘l oldi.

1972—1980-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1972-yildan boshlab Osiyo kubogi saralash bosqichi yana bir oʻzgarishga duch keldi. Endilikda zonalar o‘rniga jamoalar guruhlarga bo‘linib, oʻynaydigan boʻlishdi. Guruhlarda birinchi oʻrinni egallagan jamoalar mezbonlar bilan birga final turnirida ishtirok etadigan boʻldi. Bu esa oʻz-oʻzidan final ishtirokchilari sonini oshirdi. Shuningdek, final turnirida ishtirok etuvchi jamoalar soni 1980-yilda oltitaga, keyin esa oʻntaga koʻpaytirildi.

1984—1988-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1984—1988-yillardagi Osiyo kubogi saralash bosqichida jamoalar joylashuviga qarab emas, balki ixtiyoriy tarzdagi (hozirgi qur’a tashlash kabi) guruhlarga boʻlingan. Bu mavsumda tashkil etilganidan beri ilk bor Osiyo kubogi saralash bosqichida barcha zonalar jamoalari oʻzaro raqobatlashdi. Har bir guruhdan ikkitadan jamoa toʻgʻridan-toʻgʻri finalga chiqish huquqiga ega boʻlgan oldingi oʻyinlar gʻoliblari va mezbonlar bilan birga final turniriga yoʻllanma oldi.

1992—2000-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1992—2000-yillardagi oʻyinlarda Osiyo kubogi saralash bosqichi tartibi eski holatga qaytarildi. Unda jamoalar joylashuviga qarab ajratildi, ammo bu safar ishtirokchi davlatlar soni ortgan edi. Oldingi gʻoliblar va mezbonlar saralash bosqichida har bir guruh gʻoliblari bilan qoʻshildi. Final turnirida ishtirokchilar soni 12 nafarga yetkazildi.

2004—2007-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2004—2007-yillardagi oʻyinlarda Osiyo kubogi turniri saralash bosqichidan boshlandi. Unda quyi o‘rindagi jamoalar o‘zaro bahs olib borishdi, ushbu bosqich g‘oliblari saralash bosqichiga yo‘llanma oldi. Saralash bosqichida har bir guruhdan ikkitadan kuchli jamoalar final turniriga yo‘llanma oldi. Final turnirida jamoalarning ishtiroki 12 tadan 16 taga koʻpaytirildi.

2011—2015-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011—2015-yillardagi Osiyo kubogi turnirida mezbonlar, avvalgi oʻyinlar g‘oliblari, ikkinchi va uchinchi o‘rinni egallagan jamoalar avtomatik ravishda final turniriga yo‘llanma oldi. Bu mavsumda OFK Chaqiruv kubogi gʻoliblariga (2) ham final turniriga yoʻllanma berildi. Qolgan oʻnta oʻrinni Osiyo kubogi saralash bosqichi turniri hal qildi. Osiyo kubogi saralash bosqichida quyi oʻrindagi jamoalar dastlabki bosqichlarda oʻynadi va gʻoliblar saralash bosqichiga yoʻl oldi. Saralash bosqichida har bir guruhdan ikkita eng yaxshi o‘rinni egallagan jamoalar final turniriga yo‘llanma oldi.

2019-yildan hozirgi kungacha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Futbol bo‘yicha jahon chempionati saralash bosqichining dastlabki saralash bosqichlarini Osiyo kubogi musobaqalari bilan birlashtirish taklifi OFK musobaqalar qo‘mitasi tomonidan ratifikatsiya qilindi^[1].

2019-yildan Osiyo kubogi saralash bosqichida ishtirok etuvchi jamoalar soni avvalgi 16 ta jamoadan 24 tagacha oshirildi.

Osiyo kubogi saralash bosqichi tuzilma quyidagicha^[2]^[3]:

Birinchi tur: jami 12 ta jamoa (35-46-oʻrinlarni egallagan jamoalar) ikki oʻyin davomida uy-safar oʻynashdi. Oltita g‘olib jamoa ikkinchi bosqichga yo‘l oldi.
Ikkinchi tur: Jami 40 ta jamoa (1-34-oʻrinlarni egallagan jamoalar va oltita birinchi bosqich gʻoliblari) uy va safarda davra oʻyinlarini oʻtkazish uchun beshta jamoadan iborat sakkizta guruhga boʻlingan.
- Sakkizta guruh g‘oliblari va eng yaxshi to‘rtta ikkinchi o‘rinni egallagan terma jamoalar FIFA Jahon chempionati saralash bosqichining uchinchi bosqichiga yo‘l olishdi hamda Osiyo kubogi final bosqichiga yo‘llanma oldi.
- Keyingi 16 ta eng yuqori oʻrinni egallagan jamoalar (qolgan toʻrtta guruh ikkinchi oʻrinlari, sakkizta uchinchi uchinchi va toʻrtta eng yaxshi guruh toʻrtinchi oʻrinni egallagan jamoalar) toʻgʻridan-toʻgʻri Osiyo kubogi saralashining uchinchi bosqichiga yoʻl olishdi.
- Qolgan 12 ta jamoa Osiyo kubogi saralashining uchinchi bosqichida qolgan sakkizta o‘rin uchun kurash olib borish uchun pley-off bosqichiga yo‘l oldi^[4].
Pley-off bosqichi: Raqobat qoʻmitasining 2014-yil noyabr oyida boʻlib oʻtgan yigʻilishida saralashning pley-off bosqichini saralash tartibiga kiritish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi^[5]: Uchinchi bosqichga saralashning so‘nggi sakkizta jamoasini aniqlash uchun pley-offning ikki bosqichi uy-safar o‘yinlari bo‘lib o‘tdi.
Uchinchi tur: 24 ta jamoa toʻrttadan oltita guruhga boʻlingan holda uy va safarda davra oʻyinlarini oʻtkazishdi. Ular Osiyo kubogining qolgan yoʻnalishlari uchun kurash olib borishdi.

Pley-off bosqichi keyinchalik dastlab eʼlon qilingan saralash tizimidan farq qiladi. Bunda qolgan toʻrtinchi oʻrinni egallagan jamoalar va guruhning eng yaxshi beshinchi toʻrtta jamoasi ham uchinchi bosqichga yoʻl olishlari belgilandi^[6].

Jadvali[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kalit
Jamoa Osiyo kubogini qoʻlga kiritdi
Jamoa saralash jarayoni orqali asosiy turnirga yo‘llanma oldi
Jamoa asosiy turnirga faqat mezbon sifatida avtomatik ravishda yoʻllanma oldi
Jamoa asosiy turnirda ishtirok eta olmadi
Jamoa OFK aʼzosi emas, lekin Osiyo Kubogini yutgan
Faoliyatini yoʻqotgan jamoa asosiy turnirga faqat oʻyinlar orqali yoʻllanma oldi
Jamoa OFK aʼzosi emas va asosiy turnirda ishtirok eta olmaydi

Qalin harflar bilan yozilgan jamoalar hozirda 2027-yilgi saralash bosqichida qatnashmoqda yoki enni oʻyin oʻtkazishadi.

Jadval 2023-yilgi natijalardan keyin yangilanadi.

Raq	Jamoa	Qism	Oʻyin	Gʻalaba	Durang	Magʻlubiyat	Gollar	Ochko	Farq	Pozitsiya
1	Eron	12	69	52	10	7	209	37	+172	166
2	Andoza:Country data China PR	12	60	41	11	8	178	26	+125	134
3	Qatar	11	58	41	7	10	134	38	+96	130
4	Janubiy Koreya	13	56	41	6	9	186	24	+162	129
5	Tailand	15	81	38	15	28	151	110	+41	129
6	Birlashgan Arab Amirliklari	11	56	40	8	8	155	34	+121	128
7	Suriya	13	67	38	11	18	134	67	+67	125
8	Saudiya Arabistoni	8	48	39	6	3	152	21	+133	123
9	Ummon	10	61	36	7	18	140	60	+80	115
10	Iordaniya	11	64	33	15	16	113	52	+61	114
11	Bahrayn	11	54	34	9	22	100	60	+40	111
12	Iroq	9	49	33	10	6	102	36	+76	109
13	Yaponiya	8	44	35	4	5	138	19	+119	109
14	Quvayt	11	50	30	17	14	134	58	+76	107
15	Malayziya	17	79	30	15	34	144	130	+14	105
16	Oʻzbekiston	8	47	33	5	9	112	39	+73	104
17	Gonkong	17	79	27	23	40	115	131
104
18	Vietnam	12	63	27	11	25	113	91	+22	92
19	Shimoliy Koreya	7	45	23	11	11	70	48	+22	80
20	Livan	8	52	21	10	21	74	71	+3	73
21	Indoneziya	13	51	19	12	31	91	102
69
22	Hindiston	11	52	19	11	33	73	106
68
23	Singapur	13	74	19	11	44	81	141
68
24	Yaman	10	70	17	13	40	75	139
64
25	Turkmaniston	5	37	18	5	14	58	53	+5	59
26	Falastin	5	40	17	6	17	78	46	+32	57
27	Tojikiston	5	38	16	7	15	57	56	+1	55
28	Myanmar	6	45	16	5	24	60	120
53
29	Qirgʻiziston	5	34	15	5	14	58	50	+8	50
30	Xitoy Taypeyi	10	56	14	3	39	72	148
45
31	Avstraliya	4	26	21	2	3	70	13	+57	44
32	Filippin	9	45	11	7	27	45	116
40
33	Kambodja	6	45	10	5	30	41	139
35
34	Afgʻoniston	6	41	6	10	25	34	109
28
35	Bangladesh	9	53	5	13	37	33	140
28
36	Maldiv	6	45	8	3	34	40	134
27
37	Shri Lanka	8	42	8	1	33	30	132
25
38	Moʻgʻuliston	4	17	6	1	10	18	39
19
39	Makao	7	24	5	2	17	22	55
17
40	Butan	4	32	5	2	25	22	166
17
41	Pokiston	11	39	4	4	31	23	105
16
42	Nepal	7	28	4	2	33	14	158
14
43	Qozogʻiston	2	8	4	0	4	9	9	0	12
44	Laos	4	19	3	3	13	13	62
12
45	Isroil	1	6	3	2	1	10	8	+2	11
46	Guam	5	28	3	1	24	13	122
10
47	Sharqiy Timor	2	18	2	2	14	11	53
8
48	Bruney	6	15	2	1	12	6	59
7
49	Janubiy Yaman	1	3	0	1	2	1	4
1
50	Shimoliy Mariana orollari	1	0	0	0	0	0	0	0	0