Butan milliy futbol terma jamoasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Butan milliy futbol terma jamoasi
Shirt badge/Association crest
Laqabi Dragon Boys (Ajdarho yigitlari)
Assotsiatsiya Butan Futbol Assotsiatsiyasi
Sub-konfederatsiya SAFF (Janubiy Osiyo)
Konfederatsiya AFC (OSIYO)
Bosh murabbiy  BHU Pema Dorji
Sardor Chencho Gyeltshen
Eng koʻp oʻynagan futbolchi Chencho Gyeltshen (37)
Toʻpurar Chencho Gyeltshen (10)
Uy stadioni Changlimithang Stadium
FIFA reytingi 186 ↑ 1 Iyun 2022,
Eng yuqori FIFA reytingi 159 (Iyun 2015,)
Eng past FIFA reytingi 209 (Noyabr 2014- Mart 2015,)
Elo reytingi 233
Eng yuqori Elo reytingi 184 (Aprel 1982,)
Eng past Elo reytingi 234 (2015)
Asosiy libosi
forma
Zaxira libosi
Ilk xalqaro oʻyini
   NEP 3-1  BHU
(Katmandu, Nepal; 1 Apre 1982)
Yirik gʻalabasi
 GUM 0-6  BHU
(Thimphu, Butan; 23 Aprel 2003)
Yirik magʻlubiyati
 KUW 20-0  BHU
(Al-Quvayt, Quvayt; 14 Fevral 2000)
SAFF Chempionati
Ishtiroki 8 (Ilk marta 2003-yili)
Eng yaxshi natijasi Yarim final (2008)
OFK Chaqiruv Kubogi
Ishtiroki 1 (Ilk marta 2016-yili)
Eng yaxshi natijasi Guruh bosqichi (2006)

Butan milliy futbol jamoasi Butanni xalqaro erkaklar futbolida himoya qiladi. Jamoa Butandagi futbol boʻyicha boshqaruv organi, Osiyo Futbol Federatsiyasi va mintaqaviy organ Janubiy Osiyo Futbol Federatsiyasi (SAFF) tarkibiga kiruvchi Butan Futbol Federatsiyasi tomonidan nazorat qilinadi. Butan milliy futbol jamoasi uy oʻyinlarini „Changlimithang“ milliy stadionida oʻtkazadi.

Jamoa FIFAning rasmiy reytingida ham, Elo reyting tizimida ham doimiy ravishda dunyodagi eng yomon terma natijali jamoalardan biri sifatida qayd etilgan. 2017-yil noyabr oyining oxiriga kelib, ular bor-yoʻgʻi oltita musobaqada gʻalaba qozonishdi va toʻplar nisbati −279 ta. Jamoa hech qachon yirik turnirning final bosqichiga chiqa olmagan va oʻrtoqlik oʻyinlari va saralash oʻyinlaridan tashqari, rasmiy musobaqadagi yagona ishtiroki mintaqaviy Janubiy Osiyo oʻyinlari va Janubiy Osiyo futbol federatsiyasi kubogida boʻlgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dastlabki davr[tahrir | manbasini tahrirlash]

Futbol Butanga qanday olib kelingani haqida noaniqlik mavjud.[1] Butan mustamlakachilik davrida Hindiston hukumati bilan mudofaa va tashqi aloqalarni nazorat qilishni inglizlarga topshirgan shartnomalar imzolagan boʻlsa-da, mustaqil davlat sifatida faoliyat yuritishda davom etdi va hech qachon Hindistondagi Britaniya hukumatining bevosita boshqaruvi ostida boʻlmagan.[2] Hindistonliklarni futbol bilan Britaniya hukumati tanishtirgan boʻlsa-da, Butanda Britaniyaning doimiy ishtiroki yoʻqligi u yerda xorijiy sport turlari oʻynamasligini anglatardi. Butanga futbolning kelishi 1950-yillarda Haa va Paroda maktablarning ochilishi bilan chambarchas bogʻliq edi, chunki chet el oʻqituvchilari asosan Hindistondan, lekin baʼzilari Yevropadan jalb qilingan.ref name="Subaltern2">McKay, Alex. Subaltern Sports: Politics and Sport in South Asia. London: Wimbledon Publishing Company, 2005 — 202 bet. ISBN 1-843311-67-4. </ref> Butan futbol federatsiyasining qayd etishicha, boshida rasmiy inshootlar yoki jihozlar kam boʻlgan va oʻyin tosh bilan qoplangan maydonlarda bir dasta kiyimdan yasalgan toʻp bilan oʻynalgan. Futbol oʻsishda davom etdi, chunki koʻproq butanliklar oʻqish uchun chet elga, asosan Hindistonga ketishdi va ular qaytib kelganlarida sportning mashhurligini oshirishga yordam berishdi, garchi oʻyin hali ham shunday deb hisoblangan va bu davrda haqiqatda rivojlanmagan edi.

1960-yillarda futbolning asosiy markazlari Hindiston bilan chegaraga yaqin joylashgan Phuentsholing va Samtse boʻlib, u yerda shoshilinch ravishda tuzilgan jamoalar qoʻshni choy bogʻlarida oʻynash uchun chegara boʻylab oldinga va orqaga sayohat qilishardi. 1968-yilda nominal ravishda Butanni ifodalovchi, lekin asosan chet ellik futbolchilardan iborat jamoa Hindiston Mustaqillik Kubogida ishtirok etish uchun Kalkuttaga yoʻl oldi. Vaqt oʻtishi bilan futbol maktab oʻquv dasturining muhim qismi sifatida koʻrinmaguncha, Thimphu doirasida tashkil etilgan koʻplab maktab turnirlari bilan asta-sekin mashhurlikka erishdi. Jamoalar ishtirok etish uchun mamlakatning turli burchaklaridan kelishar edi, baʼzilari esa Xalingdan ham kelishardi. Biroq, butanliklar orasida oʻyin qanchalik mashhur boʻlishidan qatʼi nazar, deyarli butunlay chet elliklardan tashkil topgan Butan „milliy terma jamoasi“ tushunchasi bir muncha vaqt saqlanib qoldi va bu jamoa ANFA kubogi kabi xalqaro musobaqalarda qatnashish uchun muntazam ravishda chet elga sayohat qilib turardi. , taxminan 60 % hindistonlik futbolchilardan iborat jamoa bilan. Bu hind oʻyinchilari Butanga olib kelindi va davlat xizmatida ish bilan taʼminlandi, garchi ularning roli asosan futbol oʻynash edi.

1970-yillarning oxiri va 1980-yillarning boshlarida Butanda bir nechta oʻyinlar oʻtkazgan Druk 11 nomi bilan tanilgan vakillik jamoasi Nepal va Hindistonda Hindiston oziq-ovqat korporatsiyasi kabi vakillik jamoalariga qarshi bir qator oʻyinlar oʻtkazgan.[3] Oʻsha paytda jamoaning oʻn bir aʼzosidan sakkiz nafari Hindistondan edi. Biroq, bunday vaziyat davom eta olmadi va vaqt oʻtishi bilan bu futbolchilar yo nafaqaga chiqdilar yoki oʻz vatanlariga qaytib kelishdi, bu esa kelgusi yillarda terma jamoaga jiddiy taʼsir koʻrsatadigan iqtidorlar boʻshligʻini yaratdi.

1980-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xalqaro musobaqalar 1872-yildan beri oʻtkazib kelinayotganini hisobga olsak,[4] Butanning xalqaro maydonga rasman chiqishi nisbatan kech boʻlgan, birinchi oʻyinini faqat 1982-yilda oʻtkazgan, 1982-yilgi ANFA kubogida Nepalga 3:1 hisobida magʻlub boʻlgan.[5] Biroq, boshqa manbalar shuni koʻrsatadiki, Butan vakili boʻlgan jamoa sakkiz yil oldin Nepalga borgan va Shripanch Mahendra Gold Cup deb nomlanuvchi turnirda gʻolib chiqqan, ammo bu qanchalik haqiqiy xalqaro turnir ekanligi yoki ular bilan raqobatlashgani aniq emas.[6] Ular, shuningdek, Xitoyning Kunmin armiyasining vakillik jamoasi bilan oʻynadi va 3:1 hisobida magʻlub boʻldi.[7] Afsuski, Butan uchun gol mualliflari qayd etilmagan, shuning uchun Butanning birinchi xalqaro golini kim kiritgani nomaʼlum. Butanning ANFA kubogidagi ishtiroki oʻz ligasi musobaqasining ochilishidan yetti yil oldin sodir boʻlgan. Shunga qaramay, manbalar bir-biriga qarama-qarshi boʻlib, baʼzilari hech boʻlmaganda „A-liga“ nomini olgan turnir 1980-yillarning boshlarida Thimphuda tashkil etilganligini koʻrsatadi.

Oʻsha paytdagi ichki raqobatning yangi paydo boʻlishiga qaramay, Butan bu safar Janubiy Osiyo oʻyinlarida oʻz oʻrnini egallashda davom etdi. Ular 1984-yilda birinchi oʻyinlarda qatnashishgan, ammo uchta oʻyinda ham magʻlub boʻlishdi, Bangladeshga 2:0, mezbonlar va yakunda gʻolib boʻlgan Nepalga 5:0 va Maldiv orollariga 1:0 hisobida toʻrtta raqobatchi jamoalar ichida oxirgi oʻrinni egallashdi.[8] Butan va Maldiv orollari oʻrtasida uchinchi oʻrin uchun pley-off oʻtkazilganmi yoki yoʻqligi aniq emas. Agar shunday boʻlsa, natija nomaʼlum. Qanday boʻlmasin, bronza medali Maldiv orollariga topshirildi.

Koʻngli toʻlmagan Butan keyingi yili Bangladeshda boʻlib oʻtadigan musobaqaga oʻz jamoasini yubordi. Natijalar avvalgi yilgi turnir bilan bir xil boʻldi. Butan Hindiston va Nepal bilan birga musobaqaning B guruhidan joy oldi.[9] Ular birinchi oʻyinda Nepalga 1:0 hisobida magʻlub boʻlishdi va boʻlajak chempion Hindistondan 3:0 hisobida magʻlub boʻlishdi va guruhda soʻnggi oʻrinni egallashdi va oldinga siljishmadi.

Janubiy Osiyo oʻyinlari ikki yilda bir marta oʻtkaziladigan musobaqaga aylangani uchun milliy terma jamoa keyingi ikki yil davomida hech qanday oʻyin oʻtkazmadi, lekin ular yana Hindistonning Kalkutta shahrida boʻlib oʻtadigan yana bir turnirga jamoani joʻnatishdi.[10] Yana B guruhida Nepal va Bangladesh bilan kurash olib borildi, tarix takrorlandi, chunki Butan dastlab Bangladeshga 3:0 hisobida magʻlub boʻldi, Bangladeshdan Badal Das, Kaiser Hamid va Ahmad Ali gol kiritishdi, keyin esa Nepalga 6:2 hisobida magʻlub boʻldi. Ularning ikkita goli besh yillik olti oʻyinlik golsiz seriyaga barham berdi.

1990-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1986-yilda Butanda birinchi qayd etilgan futbol ligasi tashkil etildi[11] va Butan Futbol Federatsiyasi 1994-yilda OFK aʼzoligiga qabul qilindi.[12] Shu yili milliy terma jamoa Nepalga qarshi oʻtkazilgan oʻyinda magʻlubiyatga uchraganidan keyin hech qanday oʻyinda ishtirok etmadi. 1999-yilgacha toʻrtta oʻyin oʻtkazib yuborilgan, faqat 1999-yilda Janubiy Osiyo oʻyinlarida ishtirok etgan.[13]

Ularning xalqaro maydonda yoʻqligi, mamlakatda oldingi toʻrt mavsumda milliy chempionat tashkil etilgan boʻlsa ham, futbol darajasida yaxshilanish boʻlmadi. Ularning mezbon sifatida Nepalga qarshi birinchi oʻyini 7:0 hisobidagi magʻlubiyat bilan yakunlandi. Jamoa dastlabki yigirma daqiqada 3:0 hisobida magʻlub boʻldi, chunki Hari Xadka birinchi va beshinchi daqiqalarda gol urdi, oʻn sakkizinchi daqiqadan soʻng Naresh Joshi hisobni kengaytirdi. Taymning qolgan qismida Butan Nepalni toʻxtata oldi, ammo Dipak Amatya va Rajan Rayamajining ikkinchi taymda har ikki tomonida yana ikkitadan gol urishdi. Ular keyingi oʻyinda himoyada yaxshiroq oʻynadi, ammo baribir Hindistonga 3:0 hisobida magʻlub boʻldi, Vijayam Imivalappil Hindiston terma jamoasining uchta golini ham kiritdi. Musobaqadan tashqari Butan Pokistonga qarshi ajoyib oʻyin oʻtkazishdi, ular ham Hindiston va Nepalga magʻlubiyatga uchraganidan keyin allaqachon turnirni tark etishi anqi boʻlgan edi. Oʻynash uchun hech narsa yoʻq, ular turnirdagi eng yaxshi oʻyinlarini namoyish qilishdi. Yigirma birinchi daqiqada Demish Chhetri Butan uchun hisobni ochdi, ular oʻz tarixida birinchi marta oʻyinni boshqargan edi yaʼni ilk gol va taym davomida gʻalabani ushlab turishdi, faqat Harun Yusufning Pokiston uchun kiritgan ikki goli vaziyatni oʻzgartirib yubordi va yakunda Pokiston terma jamoasi gʻalaba qozondi.

2000-2001[tahrir | manbasini tahrirlash]

1997-yildan beri xalqaro futboldagi eng yirik gʻalabalar oraligʻida Butanning Quvaytga qarshi magʻlubiyatini kontekstuallashtirgan chiziqli diagramma..[14]

Asr boshida, soʻnggi yigirma yillikning eng yaxshi qismini faqat Janubiy Osiyodagi jamoalar bilan bellashishda oʻtkazgan Butan 2000-yilgi Osiyo kubogi uchun saralash bosqichida qatnashib, qitʼa miqyosida xalqaro futbolga birinchi qadamini qoʻydi. Bu turnir shoshilinch ravishda yigʻilgan milliy terma jamoa tarixidagi eng past nuqtalardan biri boʻlishi kerak edi.[15] Nepalga 0:3 hisobida magʻlub boʻlish ajablanarli emas edi, chunki Butan hech qachon Himolaydagi qoʻshnilariga qarshi hech qanday ijobiy natijaga erisha olmagan va bu vaqtda 1982-yilda ANFA kubogida faqat bir marta gol urgan edi.[16] ] Toʻrt kundan keyin ular Quvayt bilan toʻqnash kelishdi va 20-0 hisobida magʻlub boʻlishdi. Oʻsha kuni Quvaytning oʻnta oʻyinchisidan yetti nafari oʻz nomlarini tabloda qayd etishdi, jumladan, sakkizta gol bilan Bashar Abdullah va beshta gol bilan Jassem Al-Houwaidi. Butanga yildan yilga oʻsish yoʻq edi. Quvaytdan uchralgan magʻlubiyat alamli edi. Bu magʻlubiyat jahon rekordi darajasida xalqaro magʻlubiyat boʻldi, garchi bu eng nomaqbul rekord Avstraliya Tonga 22-0 hisobida magʻlub boʻlganida yangilangan boʻlib, oʻn toʻrt oy davomida saqlanib qolgan.[17] 2016-yil holatiga koʻra, bu ularning eng yomon natijasi boʻlib qolmoqda. Keyinchalik ogʻir magʻlubiyatlar, Turkmanistonga 8:0, Yamanga 11:2 hisobida magʻlub boʻldi. 1983-yilda tashkil etilgan ushbu saralash turniridan soʻng Butan Futbol Federatsiyasi FIFAning 204-aʼzosi sifatida qabul qilindi.[18]

2002: Boshqa finalllar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ularning 2000-yilda OFK kubogi saralash bosqichidagi magʻlubiyatlari Butanni FIFAning rasmiy reytingida 13 ochko bilan dunyoning ikkinchi eng yomon milliy terma jamoasi sifatida yuqoridagi Amerika Samoasi va quyida joylashgan Montserrat oʻrtasida joylashtirdi.[19] Ayni paytda, Gollandiyada boʻlib oʻtadigan 2002-yilgi FIFA Jahon chempionatiga chiqa olmaganidan soʻng, Gollandiyalik reklama agentligining ikki hamkori Yoxan Kramer va Matthijs de Yonx dunyodagi eng yomon jamoa kim boʻlishi mumkinligi haqida oʻylashdi. Butan va Montserrat FIFA reytingining eng quyi pogʻonasida bir-biriga juda yaqin boʻlganligi sababli, ular ikki mamlakat oʻrtasidagi oʻyinni tashkillashtirishga kirishdilar.[20] Montserrat, ularning yagona maydoni orol davlatidagi yetti faol vulqondan biri tomonidan vayron qilingan, oʻyinga rozi boʻldi va haqiqiy Jahon kubogi finalidan bir necha soat oldin Changlimithangda boʻlib oʻtgan oʻyin uchun Butanga joʻnadi,[21] FIFA bu oʻyinga ruxsat bergan edi.[22] Oʻyin kuchli boshlandi, chunki Montserrat va Butan taymlar almashinuviga qadar oʻyinni ushlab turish uchun kurashdi.[23] Besh daqiqadan soʻng Wangay Dorji boshi bilan gol urib, Butanni oldinga olib chiqdi. Bu ularga ustunlik uchun turtki berdi. Taymning qolgan qismida Montserrat Butanni toʻxtata oldi va ingliz hakami Steve Bennet Butanga jarima zarbasi belgilaganida, oʻyin 1:0 darajasida qoldi. Dorji oʻyinda ikkinchi golni urdi. Butan va faxriy hujumchi Dinesh Chhetri uchinchi golni urdi. Butan terma jamoasi tarixdagi birinchi natija va birinchi marta oʻz darvozasi daxlsizligini saqlab qolishdi.

2003-2005[tahrir | manbasini tahrirlash]

Biroq, bu esda qolarli gʻalabaga qaramay, Butan bu shaklni raqobatbardosh oʻyinlarga olib chiqa olmadi. Butan Futbol Federatsiyasi FIFA aʼzosi sifatida katta miqdordagi toʻlovlarni olgan boʻlsa-da, oʻyinda oʻyinchilar, hatto terma jamoada oʻynaganlar uchun ham juda kam pul bor edi.[24] Futboldan tashqarida ishsiz boʻlgan futbolchilar Federatsiyadan oyiga atigi 3-5500 stipendiya olishlari kerak edi va mamlakatda umuman xalqaro sertifikatga ega murabbiylar yoʻq edi, faqat havaskorlar va maktab oʻqituvchilari faoliyat yuritar edi. 2003-yilda Janubiy Osiyo Futbol Federatsiyasi Oltin Kubogida Butan uchala oʻyinda ham magʻlubiyatga uchragani, Maldiv orollariga 6:0, Nepalga 2:0 va mezbon Bangladeshga 3:0 hisobida magʻlub boʻlib, oʻz guruhida oxirgi oʻringa qaytganligi ajablanarli emas.[25] Ular 2004-yilgi Osiyo Kubogi uchun dastlabki saralash bosqichining „F“ guruhini oʻz uylarida oʻtkazganlari uchun keyingi oʻyinlarda ham undan foydalanishdi. Guam va Moʻgʻuliston bi-biri bilan durang oʻynagach, ular oʻz yurishini Guam ustidan 6:0 hisobidagi gʻalaba bilan boshladilar (natijada 2016-yil holatiga koʻra hali ham ularning rekord gʻalabasi boʻlib qolmoqda) va uni davom ettirishdi. Moʻgʻuliston bilan 0:0 hisobida durang oʻynab, oʻz guruhida birinchi oʻrinni egalladi va saralash bosqichiga toʻgʻridan-toʻgʻri yoʻl oldi.[26] Guam ustidan qozonilgan gʻalaba ularning shu kungacha erishgan eng yirik gʻalabasi boʻldi va bu guruhdagi magʻlubiyatsiz ikki oʻyin Butanning 2014-yildagi eng yaxshi natijasi edi. Keyingi bosqichda ular Saudiya Arabistoni, Indoneziya va Yaman kabi ancha kuchliroq jamoalarga qarshi maydonga tushishdi. Sifatning bunday oʻsishiga duch kelgan Butan saralash bosqichidagi oltita oʻyinning barchasida magʻlub boʻldi va bitta gol ham ura olmadi.

Ularning magʻlubiyati 2005-yilgi Janubiy Osiyo Futbol Federatsiyasi Oltin Kubogigacha davom etdi, u yerda ham ular uylariga gʻalabasiz qaytishlari kerak edi, mos ravishda Bangladesh va Hindistonga 3: 0 va Nepalga 3: 1 hisobida magʻlub boʻlishdi, Bikash Pradxan turnirdagi yagona golini urdi. Nepal bilan 3:0 hisobida tasalli beruvchi gol ikkala tomon uchun ham keraksiz gol edi.[27]

2006-2010[tahrir | manbasini tahrirlash]

Keyingi uch yil davomida Butan uchun natijalar yaxshilandi. Dastlabki OFK Chaqiruv Kubogiga kirib, ular Nepalga 2:0 va Shri-Lankaga 1:0 hisobida magʻlub boʻlishdi, keyin Bruney bilan 0:0 hisobida durang oʻynadi. Garchi ular gol ura olmagan va asosiy musobaqaga chiqa olmagan boʻlsalar-da, Bruneyga qarshi durang ularning deyarli uch yil davomida Moʻgʻuliston bilan 0:0 hisobidagi durangdan soʻng birinchi ijobiy natijasi boʻldi va oʻn bir oʻyindagi magʻlubiyatli seriyasiga barham berdi. Ular keyingi ikki yil davomida hech qanday xalqaro oʻyin oʻtkazmadilar, 2008-yilgi OFK Chaqiruv kubogida yana qitʼa bosqichida maydonga tushishdi.[5] They did not play any international matches for the next two years, appearing again on the continental stage in the 2008 AFC Challenge Cup.[28] Ularning oʻyini avvalgi Chaqiruv kubogiga oʻxshardi, jamoa Tojikistonga 3:1 hisobida magʻlub boʻldi. Gollarga Butandan Passang Tshering oltmish toʻqqizinchi daqiqadan soʻng mualliflik qilgan boʻlsa, tojikistonliklardan Numonjon Hakimov Butan darvozasini ishgʻol qildi. Butan keyingi oʻyinda Bruney bilan 1:1 hisobida durang oʻynab, yaxshiroq natijaga erishdi. Guruhning soʻnggi oʻyinida Filippinga 3:0 hisobida magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, Butan yana musobaqada munosib ishtirok eta olmasligini tasdiqladi. Biroq ular kiritgan ikkita gol va durang natija Bruneydan yuqoriroq guruhda uchinchi oʻrinni egallashi uchun xizmat qildi.

2011-yildan hozirgi kungacha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butan Maldiv orollariga qarshi 2013 SAFF chempionatida maydonga tushmoqda

Butan keyingi ikki yil davomida xalqaro maydonni tark etdi va 2012-yilgi OFK Chaqiruv kubogiga tayyorgarlik koʻrish uchun Nepalga qarshi ikkita oʻrtoqlik oʻyinida maydonga tushdi. Ushbu ikkala oʻyin ham 1-0 va 2-1 hisobida kichik yoʻqotishlarga olib keldi. Ularning 2012-yilgi OFK Chaqiruv kubogi saralash bosqichi boshlanishidan avval yakunlangan edi. Dastlabki saralash uchun guruhga boʻlinishdan koʻra, jarayon shunday oʻzgartirildiki, musobaqada ishtirok etuvchi eng past oʻrinni egallagan sakkizta jamoa uy-safar asosida ikki oʻyin davomida oʻynadi.[29] Butan, ehtimol, ikkala oʻyin ham Butanda oʻynalmagani uchun qiynalgan boʻlishi mumkin, har ikki oʻyin ham Tau Devi Lal stadionida Hindistonda boʻlib oʻtdi[30][31]

Jamoa 2012-yilda atigi bitta oʻyin oʻtkazgan, 2013-yil SAFF chempionatidan oldin Tailandga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida 5:0 hisobida magʻlub boʻlgan. Bu turnir avvalgi SAFF chempionati bilan deyarli bir xil natija koʻrsatdi. Butan musobaqani Afgʻonistonga 3:0, soʻngra Maldiv orollariga 8:2 hisobida birinchi taymda 2:1 hisobi boʻlganiga qaramay, tanaffusdan keyin hisob yiriklashib yutqazib qoʻydi. Yana bir omadsiz turnirni Shri Lankaga 5:2 hisobida magʻlubiyat bilan yakunladi.[32] Butanning formasini sezilarli darajada pasaytirishining asosiy sabablaridan biri bu futbolchilar, hatto terma jamoada oʻynaganlar uchun ham mavjud boʻlgan pul miqdori edi. Mamlakatning yetakchi futbolchilaridan biri Yeshey Dorji 2013-yilgi SAFF chempionatidan soʻng faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi va buning asosiy sababi sifatida futboldan yetarlicha daromad keltira olmasligini koʻrsatdi. 2014-yilda Butan futbol federatsiyasi milliy terma jamoa oʻyinchilariga 4000 oylik toʻlovni olib qoʻydi va pul quyi qatlamlarga sarflandi. Milliy terma jamoaning sobiq bosh murabbiyi Kazunori Oxara taʼkidlaganidek, oʻyinchilar oʻz oʻrniga ega boʻlgach, milliy terma jamoaga koʻproq mablagʻ sarflash kerak. Koʻplab yosh isteʼdodlar maktab yoshining oxirida koʻpincha futbolni butunlay tark etishadi.

JCH 2018 saralashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yilda Butan 2018-yilgi saralash bosqichiga kirib, FIFA Jahon chempionatiga chiqish uchun birinchi urinishlarini amalga oshirdi. Saralash kompaniyasiga tayyorgarlik koʻrish va mamlakatdagi umumiy futbol standartini yaxshilash va koʻproq oʻyinchilarni jalb qilish uchun Butan Futbol Federatsiyasi asosiy milliy terma jamoadagi hozirda oʻynamaydigan barcha futbolchilarga oyiga 10 000 ng miqdorida maosh taklif qildi.

Tshering Dorji Kolomboda gol urib Shri-Lankaga qarshi oʻyinda gʻalaba qozondi.

Dastlabki saralash oʻyinida ular Shri-Lanka bilan ikki oʻyinli dastlabki bosqichda toʻqnash kelishdi.[33] Kolomboda boʻlib oʻtgan birinchi oʻyinda Butan oʻz mezbonlarini 1:0 hisobida magʻlub etib, kutilmagan natija koʻrsatdi, sakson toʻrtinchi daqiqada Tshering Dorji gʻalaba golini urdi.[34] Bu natija hatto FIFA prezidenti Sepp Blatterning ham maqtoviga sazovor boʻldi, u Twitter sahifasida natijani „ajoyib, tarixiy lahza“ deb taʼrifladi. Natija Butanda juda ijobiy kutib olindi, jamoa yangiliklarda koʻp joy oldi.[35] Changlimithangdagi ikkinchi oʻyin oldidan intiqlik kuchayib ketdi, hukumat talabalar va davlat sektori xodimlari uchun yarim kunlik taʼtil eʼlon qildi va maydonga eshiklar startdan toʻrt soat oldin ochildi.[36] Oʻyin Butan uchun ijobiy boshlandi, chunki mamlakatning yagona professional futbolchisi Chencho Gyeltshen oltinchi daqiqada gol urdi. Biroq, Shri-Lanka taym oldidan Subash Madushan orqali hisobni tenglashtirdi. Har bir tomon uchun ruxsat etilmagan gol oʻyin davom etar ekan, keskinlikni oshirdi, ammo ikkinchi boʻlim oxirida jarohat vaqtida Gyeltshen oʻzining ikkinchi golini urib, 3:1 hisobidagi gʻalabani taʼminladi. Bu ularning 2-raundga chiqishlarini taʼminladi. OFK saralash boʻlimida Shri-Lanka musobaqadan chiqib ketdi. Musobaqaning ikkinchi bosqichiga saralashda Butanga kamida 2019-yilgi Osiyo Kubogi uchun pley-off bosqichiga chiqish kafolatlangan edi.[37]

Keyingi bosqichda Butan Xitoy, Qatar, Gonkong va Maldiv orollari bilan birga C guruhidan joy oldi, barcha tomonlar FIFA reytingida Shri-Lankadan yuqoriroqda turadigan jamoalar edi. Ancha kuchli jamoalarga qarshi ularning natijalari u qadar muvaffaqiyatli boʻlmadi. Birinchi oʻyinda ular Mong Kok stadionida Gonkongga qarshi 7:0 hisobida magʻlub boʻlishdi, soʻngra bir haftadan kam vaqt oʻtib Changlimithangda Xitoyga qarshi 6:0 hisobida magʻlub boʻlishdi. Keyingi oʻyinda natijalar yanada yomonlashdi, chunki ular Qatarga 15-0 hisobida magʻlub boʻldi. Keyingi ikki oʻyinda ularning ahvoli yaxshilandi. Ikkalasi ham magʻlubiyatga uchragan boʻlsa-da, hisoblar ancha pastroq edi. Birinchidan, Maldiv orollariga oʻz uyida 4:3 hisobida magʻlub boʻldi, bunda Butan soʻnggi besh daqiqada 4:0 dan ortga qaytish uchun joʻshqin oʻyin koʻrsatdi av 3 ta gol urishdi. Oʻyinning tanaffus vaqtida, jamoa menejeri Xishey Tshering bilan kelishmovchilikdan soʻng, murabbiy Norio Tsukitate ishdan boʻshatildi, uning qattiq metodologiyasi oʻzi va umumiy jamoa rahbariyati oʻrtasida jiddiy kelishmovchiliklarni keltirib chiqardi. Ikkinchidan, oʻz uyida Gonkongga 1:0 hisobida magʻlub boʻldi, gʻalaba gol esa oʻyinning soʻnggi daqiqasida kiritildi. Bu Butan futbol federatsiyasini juda xursand qilgan natija boʻlib, ular oʻyinda ishtirok etgan barcha oʻyinchilarga oʻzlarining „yorqin oʻyinlarini“ aks ettirish uchun 25 000 ng bonus mukofotini berishdi. Biroq ularning oʻyinlaridagi yaxshilanish uzoq davom etmadi va Xitoyga tashrifida 12:0 hisobida magʻlub boʻldi va Qatarga qarshi uy uchrashuvida yana bir magʻlubiyat, bu safar 3:0.

2022 Jahon chempionati saralashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butan Guamga umumiy hisobda 5:1 hisobida magʻlub boʻlgach, musobaqadan chiqib ketdi. Ular birinchi oʻyinda 1:0 hisobida gʻalaba qozonishgan, ammo javob oʻyinida 5:0 hisobida magʻlub boʻlgan.[38][39]

Jamoa imiji[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ranglar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butan bayrogʻi milliy terma jamoa ranglarida chambarchas aks ettirilgan

Butanning hozirgi uy ranglari — sariq trimli va sariq ajdaho naqshli toʻq sariq koʻylaklar, toʻq sariq shortilar va toʻq sariq paypoqlar. Ularning tashqi ranglari asosan oq rangda, koʻylak va shortida toʻq sariq rangli bezak va toʻq sariq ajdaho naqshli. Ularning uy va mehmon ranglari Butan bayrogʻining milliy ranglari va naqshiga shunchalik chambarchas mos keladiki, ular uni yorqin aks ettiradi. Milliy ranglarning hozirgi ishlab chiqaruvchisi — Nivia.

Butanning uy ranglarida uchta asosiy mavzu mavjud boʻlib, ularning barchasi Butan Konstitutsiyasida koʻrsatilgandek, millat ichida kengroq ramziy maʼnoga ega. Birinchidan, apelsindan foydalanish Buddist ruhiy anʼanalarini, xususan Drukpa Kagyu va Nyingma maktablarini bildiradi.[40] Ikkinchidan, bezakda sariq rangdan, shuningdek, ajdaho naqshining rangi sifatida foydalanish Butanning Ajdaho qiroli Druk Gyalpoda aks etgan fuqarolik anʼanalari va vaqtinchalik hokimiyatni anglatadi, uning qirollik libosida anʼanaviy ravishda sariq kabney (roʻmol) mavjud boʻlgan. Nihoyat, foydalanilgan ajdaho motivi Druk (Dzongxa: nēngkīn) Butan mifologiyasidagi „Momaqaldiroq ajdahosi“ va Butan milliy ramzidir[41], ammo jamoaning ranglarida tasvirlangan ajdahoda boylikni ifodalovchi zargarlik buyumlari saqlanmaydi. davlat bayrogʻida, garchi ajdarning xuddi shunday xirillab turgan ogʻzi Butan xudolarining Butanni himoya qilishga sodiqligini anglatadi.[42]

Yuqorida qayd etilgan apelsin mavzusi va ajdaho naqshlari uzoq ranglarga oʻtkaziladi. Bundan tashqari, asosiy oq mavzu milliy bayroqdagi ajdaho rangini aks ettiradi, bu Butanning barcha etnik va tillari xilma-xil xalqlarini birlashtiradigan ichki fikrlar va xatti-harakatlarning pokligini bildiradi.[43]

Toʻplam tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uy

forma
2014
forma
2015–

Mehmonda

forma
2014
forma
2015–

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milliy terma jamoaning logotipi uning boshqaruv organi, Butan Futbol Federatsiyasi uchun ishlatiladigan logotip bilan bir xil. U Butanning ajdaho qiroli va mamlakatdagi buddizm anʼanalarini ifodalovchi ikkita konsentrik aylana bilan oʻralgan futboldan iborat boʻlib, Butanning milliy guli Himoloy koʻk koʻknori (Meconopsis horridula) ustiga qoʻyilgan.[44] Uning ostida Butan rasmiy gerbining tepasida joylashganga oʻxshash istaklarni bajaruvchi marvarid bor.

Uy stadioni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Changlimithangdagi asosiy stdaionning koʻrinishi

Changlimithang stadioni Butanning Thimphu shahridagi koʻp maqsadli stadion boʻlib, u Milliy stadion sifatida xizmat qiladi. U asosan futbol oʻyinlari uchun ishlatiladi va Butan milliy futbol jamoasi va A-Divizionida va Milliy ligada oʻynaydigan bir qator futbol klublarining uyidir. Futboldan tashqari, stadion muntazam ravishda Butan milliy sporti boʻlgan kamondan otish boʻyicha yirik turnirlarga mezbonlik qiladi. Stadion dastlab 1974-yilda toʻrtinchi Druk Gyalpo Jigme Singye Vangchukning toj kiyish marosimida qurilgan. 2007-yilda beshinchi Druk Gyalpo Jigme Khesar Namgyel Vanchukning toj kiyish marosimidan oldin toʻliq taʼmirlangan. 2009-yilda futbol maydoniga projektör qoʻshilgan[45] va 2012-yilda Milliy liganing birinchi mavsumi boshlanishiga toʻgʻri kelishi uchun sunʼiy maydon yotqizilgan. Milliy stadion uchun gʻayrioddiy va oʻyin maydonchasi sunʼiy chimga aylantirilishi natijasida Changlimithangdagi futbol maydoni jamoat ijarasi uchun mavjud va Thimphu aholisi orasida juda mashhur.

Murabbiylar shtabi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bosh murabbiy  BHU Pema Dorji
Yordamchi murabbiy  BHU Tshering Wangchuck Gyeltshen
Yordamchi murabbiy  BHU Tashi Tobgay Dorji
Fitnes murabbiyi  MAS Joseph Ronald D'Angelus
Fizioterapevt  BHU Kencho Tshering

Futbolchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

0#0 pos. Futbolchi Tugʻulgan sanasi (yosh) Ishtiroki Gollari Klubi
1DA Ngawang Jamphel (1992-09-27)27-sentyabr 1992 (25 yosh) 1 0  BHU Thimphu City
19 1DA Kinzang Gyeltshen (1993-04-16)16-aprel 1993 (25 yosh) 1 0  BHU Thimphu FC
21 1DA Tshering Dendup (1994-04-04)4-aprel 1994 (24 yosh) 4 0  BHU Paro United
2 2HM Dubabra Ukhsan (1998-02-05)5-fevral 1998 (20 yosh) 0 0  BHU Transport United
3 2HM Choki Wangchuk (1998-02-02)2-fevral 1998 (20 yosh) 5 0  BHU Ugyen Academy
4 2HM Mipham Jigme (1998-11-20)20-noyabr 1998 (19 yosh) 0 0  BHU Thimphu City
9 2HM Tenzin Dorji (1997-08-18)18-avgust 1997 (21 yosh) 6 0  BHU Transport United
12 2HM Phuntsho Jigme (1997-09-11)11-sentyabr 1997 (20 yosh) 0 0  BHU Thimphu FC
22 2HM Rinchen Dorji (1994-04-24)24-aprel 1994 (24 yosh) 0 0  BHU Transport United
6 3YH Galey Zangpo (1994-04-02)2-aprel 1994 (24 yosh) 0 0  BHU Druk Star
8 3YH Karma Shedrup Tshering (1990-04-09)9-aprel 1990 (28 yosh) 28 1  BHU Thimphu City
13 3YH Kencho Tobgay (1991-10-11)11-oktyabr 1991 (26 yosh) 3 0  BHU Transport United
15 3YH Nima Wangdi (1998-12-06)6-dekabr 1998 (19 yosh) 10 0  BHU Thimphu City
16 3YH Tshering Dorji (1995-09-11)11-sentyabr 1995 (22 yosh) 31 6  BHU Thimphu City
18 3YH Chimi Dorji (1993-12-22)22-dekabr 1993 (24 yosh) 12 0  BHU Transport United
7 4HJ Chencho Gyeltshen (captain) (1996-05-10)10-may 1996 (22 yosh) 37 10  IND Kerala Blasters
10 4HJ Kabile Nadoem (1997-03-17)17-mart 1997 (21 yosh) 0 0  BHU Paro United
17 4HJ Tsenda Dorji (1995-02-12)12-fevral 1995 (23 yosh) 0 0  BHU Thimphu FC
20 4HJ Junaidi Ažar (1996-02-18)18-fevral 1996 (22 yosh) 0 0  BHU Tensung
23 4HJ Kuenga Rabgay (1998-01-01)1-yanvar 1998 (20 yosh) 0 0  BHU Druk Star

Futbolchilar natijalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chempionatlardagi ishtirok[tahrir | manbasini tahrirlash]

FIFA Jahon chempionati[tahrir | manbasini tahrirlash]

FIFA Jahon chempionati FIFA Jahon chempionati saralashi
Chempionatlar Pld G' D* M GF GA Pld G' D* M GF GA
 Urugvay 1930 dan Brazil 2014 Ishtirok etmadi Ishtirok etmadi
 Rossiya 2018 Saralashdan oʻta olmadi 10 2 0 8 8 53
 Qatar 2022 Saralashdan oʻta olmadi 2 1 0 1 1 5
 Kanada  Meksika  USA 2026 Aniqlanishi uchun Aniqlanishi uchun
Jami 0 0 0 0 0 0 12 3 0 9 9 58

OFK Osiyo Kubogi[tahrir | manbasini tahrirlash]

OFK Osiyo Kubogi OFK Osiyo Kubogi saralash
Yil Pld G' D* M GF GA Pld G' D* M GF GA
 Hong Kong 1956 dan  UAE 1996 Ishtirok etmadi Ishtirok etmadi
 Livan 2000 Saralashdan oʻta olmadi 4 0 0 4 2 42
 Xitoy 2004 Saralashdan oʻta olmadi 8 1 1 6 6 26
 Indoneziya Malayziya Tailand Vyetnam 2007
to  Avstraliya 2015		 Ishtirok etmadi Ishtirok etmadi
 BAA 2019* Saralashdan oʻta olmadi 18 3 1 14 13 93
 Xitoy 2023 2 1 0 1 1 5
Jami 0 0 0 0 0 0 32 5 2 25 22 166

*: 2019-yilgi saralash kompaniyasiga 2018-yilgi Jahon chempionati saralashining Osiyo boʻlimi saralash oʻyinlari ham kiritilgan. 2014-yilda FIFA Jahon chempionatining dastlabki saralash bosqichlarini OFK Osiyo Kubogi bilan birlashtirish taklifi OFK musobaqalar qo'mitasi tomonidan ratifikatsiya qilingan edi. Yangi saralash tuzilmasi uch bosqichda boʻlib oʻtdi, birinchi ikkitasi 2018 FIFA Jahon chempionati saralash bilan birlashtirildi..[46]

OFK Chaqiruv Kubogi[tahrir | manbasini tahrirlash]

OFK Chaqiruv Kubogi OFK Chaqiruv Kubogi saralashi
Yil Natija Pld G' D* M GF GA Pld G' D* M GF GA
 Bangladesh 2006 Guruh bosqichi 3 0 1 2 0 3 Saralash yo'q
 Hindiston 2008 Saralashdan o'ta olmadi 3 0 1 2 1 6
 Shri Lanka 2010 Saralashdan o'ta olmadi 3 0 0 3 0 13
   Nepal 2012 Saralashdan o'ta olmadi 2 0 0 2 0 5
 MDV 2014 Ishtirok etmadi Ishtirok etmadi
Jami Guruh bosqichi 3 0 1 2 0 3 8 0 1 7 1 24

Terma jamoalarga qarshi natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Raqib Played G'alaba Durang Mag'lubiyat O'ziga Raqibga Diff G'alaba% Mag'lubiyat%
 AFG 6 1 0 5 2 22 −20 17% 83%
 BAN 11 1 2 8 5 25 −20 9% 72%
 BRU 2 0 2 0 1 1 0 0% 0%
 CAM 1 0 0 1 0 2 −2 0% 100%
 CHN 2 0 0 2 0 18 −18 0% 100%
 GUM 3 2 0 1 7 5 +2 66% 33%
 HKG 2 0 0 2 0 8 −8 0% 100%
 IND 5 0 0 5 1 16 −15 0% 100%
 IDN 2 0 0 2 0 4 −4 0% 100%
 KUW 1 0 0 1 0 20 −20 0% 100%
 MDV 8 0 0 8 8 33 −25 0% 100%
 MGL 1 0 1 0 0 0 0 0% 0%
 MSR 1 1 0 0 4 0 +4 100% 0%
   NEP 14 0 0 14 6 45 −39 0% 100%
 OMA 2 0 0 2 2 18 −16 0% 100%
 PAK 3 0 0 3 1 12 −11 0% 100%
 PHI 2 0 0 2 0 4 −4 0% 100%
 PLE 2 0 0 2 0 12 −12 0% 100%
 QAT 2 0 0 2 0 18 −18 0% 100%
 KSA 2 0 0 2 0 10 −10 0% 100%
 SRI 7 2 0 5 5 18 −13 29% 71%
 TJK 1 0 0 1 1 3 −2 0% 100%
 THA 1 0 0 1 0 5 −5 0% 100%
 TKM 2 0 0 2 0 15 −15 0% 100%
 YEM 3 0 0 3 2 23 −21 0% 100%
Jami 86 7 5 74 45 337 −233 8% 86%

Reytinglar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butanning o'rtacha yillik FIFA reytingi 2000–2016.

Shri Lanka ustidan qozonilgan g'alabadan oldin ularning FIFA reytingidagi eng yuqori ko'rsatkichi 187-o'rin edi. Bu natijaga oxirgi marta 2008-yilning dekabrida 2008-yilgi SAFF chempionatida yarim final o'yinlaridan keyin erishgan.[47] O'sha yuqori nuqtadan boshlab, ular 2012-yil dekabr oyida San-Marino va Turks va Kaykos orollariga qarshi o'yinlarda so'ng 207-o'ringa o'ringa tushib ketishdi. Jamoa 2014-yil iyul oyida Janubiy Sudan FIFAga qabul qilingandan soʻng 208-oʻringa tushib ketdi va San-Marinoning Estoniya bilan durang oʻynaganidan keyin reyting ochkolarisiz yagona jamoa sifatida 209-oʻringa tushdi. Biroq Butan Jahon chempionati saralashida Shri-Lanka ustidan ikki marta gʻalaba qozonganidan soʻng FIFA reytingida 163-oʻringa koʻtarilib, 2015-yil aprel oyida oʻzining eng yuqori reytingiga erishdi.[48] Keyin ular 2015-yil iyun oyida 156-oʻringa koʻtarildi. Biroq, jahon chempionati saralashining ikkinchi bosqichidagi oʻyinlaridan soʻng, ular birorta oʻyinda gʻalaba qozona olmagan holda, fevral oyi holatiga koʻra 193-oʻringa tushib ketishdi,[49] ammo 2017-yil noyabrida 185-oʻringa koʻtarildi.[50]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „A look at football in Bhutan“. raonline.ch. RA Online / Kuensel. Qaraldi: 30-iyul 2014-yil.
  2. ↑ McKay, Alex. Subaltern Sports: Politics and Sport in South Asia. London: Wimbledon Publishing Company, 2005 — 201 bet. ISBN 1-843311-67-4. 
  3. ↑ Tshedup, Younten „The 'Black Horse' of Bhutanese football“. kuenselonline.com. Kuensel (25-aprel 2015-yil). Qaraldi: 12-fevral 2016-yil.
  4. ↑ Paul Mitchell. „The first international football match“. bbc.co.uk. Qaraldi: 23-sentabr 2007-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 „World Football Elo Ratings: Bhutan“. eloratings.net. World Football Elo Ratings and Advanced Satellite Consulting. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  6. ↑ Achariya, Gopilal „The sports scene in Bhutan: what is wrong?“. kuenselonline.com. Kuensel (16-dekabr 2002-yil). 8-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 4-avgust 2014-yil.
  7. ↑ Garin, Erik; Stokkermans, Karel; Lewis, Tom; Morrison, Tom „ANFA Invitational Tournament (Nepal)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (13-yanvar 2011-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  8. ↑ Garin, Eric; Morrison, Neil „1st South Asian Federation Games 1984“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (6-noyabr 2009-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  9. ↑ Garin, Erik „2nd South Asian Federation Games 1985 (Dhaka, Bangladesh)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (3-oktabr 2002-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  10. ↑ Garin, Erik; King, Ian „3rd South Asian Federation Games 1987 (Calcutta, India)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (16-dekabr 2010-yil). 3-iyul 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  11. ↑ Schöggl, Hans; Abbink, Dinant „Bhutan – List of Champions“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (28-may 2014-yil). 17-iyul 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 27-iyun 2014-yil.
  12. ↑ „A Look at Football in Bhutan“. raonline.ch. RA Online / Kuensel. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  13. ↑ Gautam, Biplav „8th South Asian Federation Games 1999 (Kathmandu, Nepal)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (21-aprel 2002-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  14. ↑ The blue bars highlight the Federated States of Micronesia national under-23 football team's performance in the 2015 Pacific Games; as of June 2016, the worst performance by any national representative team at an official tournament.
  15. ↑ „Editorial: Football, maturing“. kuenselonline.com. Kuensel Online (3-may 2003-yil). 6-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  16. ↑ Chbaro, Mohamed; Courtney, Barry; Seung Soo, Lee; McKain, Chris; Morrison, Neil „Asian Nations Cup 2000“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (4-mart 2011-yil). 1-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-iyul 2014-yil.
  17. ↑ „Japan star claims fastest hat-trick“. news.bbc.co.uk. BBC (16-fevral 2000-yil). Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  18. ↑ „Bhutan Club Directory“. bhutanfootball.com. Bhutan Football Federation. 14-iyul 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  19. ↑ „FIFA/Coca-Cola World Ranking“. fifa.com. FIFA (yanvar 2002). 26-oktabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  20. ↑ Nesselson, Lisa „Review: 'The Other Final'“. variety.com. Penske Business Media (26-avgust 2003-yil). Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  21. ↑ Wangdi, Kencho „Bhutan prepares to meet Montserrat“. kuenselonline.com. Kuensel Online (17-iyun 2002-yil). 6-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  22. ↑ Wangdi, Kencho „Anxious wait for the "other final" over“. kuenselonline.com. Kuensel Online (27-iyun 2002-yil). 6-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  23. ↑ Wangdi, Kencho „World Cup 2002: The other final – Bhutan met Montserrat“. raonline.ch. RA Online / Kuensel (28-iyun 2002-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  24. ↑ Wangdi, Kencho „Football in Bhutan: what next?“. kenselonline. Kuensel Online (5-iyul 2002-yil). 12-fevral 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  25. ↑ Chaudhuri, Arunava; Courtney, Barrie; Hai Naveed, Malik Riaz „South Asian Gold Cup 2003 (Dhaka, Bangladesh)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (2-oktabr 2005-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  26. ↑ Berkurt, Sturmius; Cowlam, Glenn; Diaz Rubio, Julio; Hashim, Refel; Seugsoo, Lee „Asian Nations Cup 2004“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (2-oktabr 2005-yil). 13-iyun 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 27-iyun 2014-yil.
  27. ↑ Zlotkowski, Andre; Hai Naveed, Malik Riaz „South Asian Gold Cup 2005 (Karachi, Pakistan)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (6-mart 2008-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  28. ↑ King, Ian „AFC Challenge Cup 2008“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (3-aprel 2009-yil). Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  29. ↑ „AFC Challenge Cup 2012 (Qualifiers) Competition Regulations“. the-afc.com. Asian Football Confederation. 11-sentabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-iyul 2014-yil.
  30. ↑ „Bhutan vs Afghanistan – 2012 AFC Challenge Cup qualification“. the-afc.com. Asian Football Confederation. 8-iyul 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  31. ↑ „Afghanistan vs Bhutan – 2012 AFC Challenge Cup qualification“. the-afc.com. Asian Football Confederation. 11-sentabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  32. ↑ Stokkermans, Karel „South Asian Championship 2013 (Kathmandu)“. www.rsssf.com. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (19-sentabr 2013-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
  33. ↑ „"World's worst" Bhutan enjoys dream World Cup debut“. Agence France Presse (13-mart 2015-yil). Qaraldi: 13-mart 2015-yil.
  34. ↑ „World's worst team Bhutan kick off 2018 World Cup qualifying with victory“. guardian.co.uk. Guardian Media Group (12-mart 2015-yil). Qaraldi: 10-fevral 2016-yil.
  35. ↑ Ames, Nick „"World's worst team" Bhutan aim to make history against Sri Lanka“. guardian.co.uk. Guardian Media Group (16-mart 2015-yil). Qaraldi: 10-fevral 2016-yil.
  36. ↑ Zam, Namgay „Bhutan, Bhutan – football chanted like a prayer as World Cup success grips nation“. guardian.co.uk. Guardian Media Group (19-mart 2015-yil). Qaraldi: 10-fevral 2016-yil.
  37. ↑ „World Cup draw looms large in Asia“. FIFA.com (13-aprel 2015-yil). — „Completing the tournament's qualifying contenders will be the next 16 highest ranked teams, with the remaining 12 sides battling it out in play-off matches to claim the last eight spots.“. 16-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-iyul 2022-yil.
  38. ↑ „Asian Qualifiers: Bhutan 1-0 Guam | Football News | FIFA World Cup 2022“ (en-GB). the-AFC. Qaraldi: 12-may 2020-yil.
  39. ↑ „2nd Leg: Guam 5-0 Bhutan“ (en). Footballghana. Qaraldi: 12-may 2020-yil.
  40. ↑ „First Schedule – The National Flag and the National Emblem of Bhutan“,The Constitution of the Kingdom of Bhutan. constitution.bt, 18-iyul 2008-yil.  Wayback Machine saytida arxivlandi (2011-10-30).
  41. ↑ Worden, Robert L.; Savada, Andrea Matles (ed.) „Chapter 6 – Bhutan: Origins and Early Settlement, A.D. 600–1600“,. Nepal and Bhutan: Country Studies, 3rd, Federal Research Division, United States Library of Congress, 1991. ISBN 0-8444-0777-1. 
  42. ↑ „First Schedule – The National Flag and the National Emblem of Bhutan“. Constitution of the Kingdom of Bhutan. 6-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-fevral 2016-yil.
  43. ↑ „The National Flag Rules of Bhutan (1972)“ (1972). 24-aprel 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-fevral 2016-yil.
  44. ↑ „National Flower“. tourism.gov.bt. Tourism Council of Bhutan. 19-oktabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-fevral 2016-yil.
  45. ↑ Phuntsho, Tashi „To open artificial turf“. kuenselonline.com. Kuensel Online (13-dekabr 2013-yil). 2-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 30-iyul 2014-yil.
  46. ↑ „ExCo approves expanded AFC Asian Cup finals“. AFC (16-aprel 2014-yil). Qaraldi: 25-avgust 2014-yil.
  47. ↑ „Bhutan – Ranking“. fifa.com. FIFA (17-iyul 2014-yil). 1-iyul 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 18-iyul 2014-yil.
  48. ↑ „FIFA Ranking: April 2015 final preview“. football-rankings.info. football-rankings.info (3-aprel 2015-yil). Qaraldi: 12-fevral 2016-yil.
  49. ↑ „FIFA Ranking: February 2016 probable ranking“. football-rankings.info. football-rankings.info (29-may 2015-yil). Qaraldi: 12-fevral 2016-yil.
  50. ↑ „Bhutan – Men's Ranking“. fifa.com. FIFA (7-aprel 2016-yil). 10-iyun 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-aprel 2016-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


Osiyoning milliy futbol terma jamoalari (AFC)
Janubiy Sharqiy Osiyo (ASEAN)
Markaziy Osiyo (CAFA)
Sharqiy Osiyo (EAFF)
Jaubiy Osiyo (SAFF)
Gʻarbiy Osiyo (WAFF)
Tugatilgan
Sobiq
  • Isroil (1994-yildan UEFA aʼzosi boʻldi)
  • Qozogʻiston (2002-yildan UEFA aʼzosi boʻldi )
  • Yangi Zelandiya (1966-yili OFC tashkil etildi)

    • 1 Vaqtinchalik uyushma aʼzosi, ammo, FIFA aʼzosi emas

    2FIFA va AFC Gon Kong va Makao deb nomlaydi, EAFF esa Gon Kong, Xitoy va Makao, Xitoy deb nomlaydi.
    		 
    "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Butan_milliy_futbol_terma_jamoasi&oldid=3121164" dan olindi