Rok kristall (Fabergé tuxumi)
| Rok kristall Fabergé tuxumi | |
|---|---|
_(39923872531).jpg) | |
| Yetkazib berilgan yil | 1896 |
| Mijoz | Nikolay II |
| Qabul qiluvchi | Alexandra Feodorovna |
| Amaldagi egasi | |
| Individual yoki muassasa | Virginia tasviriy san'at muzeyi |
| Sotib olish yili | 1947 |
| Dizayn va materiallari | |
| Ish ustasi | Michael Perkhin |
| Foydalanilgan materiallar | oltin,emal,olmos,rok kristall |
| Boʻyi | 248 mm |
| Eni | 98 mm |
| Oʻziga xos xususiyati | Zumradni tepada bosish tuxum ichidagi miniatyura rasmlarini aylantiradi |
Rok kristall tuxumi (yoki aylanuvchi miniatyuralar tuxumi) Imperial Fabergé tuxumi boʻlib, rus imperatorlik oilasi uchun Peter Carl Fabergé nazorati ostida tayyorlangan ellik ikki zargarlik tuxumidan biri hisoblanadi. Rok kristall tuxumi 1896-yilda qirolicha Alexandra Feodorovnaga sovgʻa sifatida tayyorlangan. Rok kristall tuxumi hozirda Virgini tasviriy sanʼat muzeyida saqlanmoqda.
Dizayni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rok kristall tuxumi Fabergé ustaxonasi ustasi Mikhail Evlampievich Perkhin (Rossiya, 1860-1903) tomonidan Johannes Zehngraf (Daniya, 1857-1908) miniatyuralari bilan yaratilgan.Rok kristall tuxumining balandligi taxminan 248 mm, kengligi esa 98 mm ni tashkil qiladi[1]. Rok kristall tuxumining tashqi qobigʻi olmos bilan bezatilgan zumrad-yashil sirlangan rok kristalldan tayyorlangan. Tuxumning tepasida 27 karat yashil rangli zumrad mavjud. Bu kabochon uslubidagi zumrad Fabergé imperator tuxumlarining har qandayida ishlatiladigan eng katta qimmatbaho toshlardan biridir[2]. Tuxumning asosi tosh kristalli plint ustida joylashgan. Poydevori ikki qator olmos bilan oʻralgan rangli sirlangan oltin qoʻsh sferoiddan iborat. Sferoidda qirolichaning monogramlari mavjud: Turmush qurishdan oldin Gesse-Darmstadt malikasi Alix, keyin esa Rossiya imperatori Alexandra Feodorovna. Har bir monogramma tegishli qirollik uyining olmos toji bilan oʻralgan[2]. Ushbu monogrammalar tuxumning tagida doimiy naqsh hosil qiladi.
Oʻziga xos xususiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rok kristall tuxumi ichida oʻn ikkita miniatyura rasmini ushlab turadigan oltin tayanch mavjud. Rasmlarda imperator uchun muhim boʻlgan turli xil saroylar va qarorgohlar tasvirlangan. Har bir joy Nikolay II va Alexandra uchun uchrashuvning dastlabki kunlarida alohida xotiraga ega, chunki ular ikki yil oldin, 1894-yilda turmush qurishgan edi.
Choʻqqidagi katta kabochon zumrad bosilganda, tuxum ichidagi miniatyuralarni aylantiruvchi mexanizmni ishga tushiradi. Ilgak pastga siljiydi va hoshiyalangan rasmlarni kitob sahifalari kabi orqaga buklaydi, shuning uchun bir vaqtning oʻzida ikkita rasmni toʻliq koʻrish mumkin boʻladi. Ramkalar tuxumdan vertikal ravishda oʻtadigan markaziy nayli oltin milga biriktirilgan[2].
Joylarga quyidagilar kiradi:
- Darmstadtning yangi saroyi: malika tugʻilgan saroy.
- Kranichstein, Hesse, Kranichshteyn ov hovlisi: Empress yoshlarining sevimli yozgi qarorgohi.
- Balmoral qal’asi, Shotlandiya: buvisi qirolicha Victoriyaga tegishli boʻlgan Alexandraning bolalik dam olish maskani.
- Veste Koburg (Koburg qal’asi), Koburg: Alexandraning ukasi Erni, Ernest Lui, Gesse Buyuk Gertsogi Victoriya Melita, Saks-Koburg malikasi Victoriya Melita va Gotaning toʻyi paytida Nikolay va Alexandra turmush qurish uchun unashtirilgan saroy. 1894-yil.
- Volfsgarten, Gessen: Ov uyi Alexandraning oilasi bolaligida tashrif buyurgan.
- Vindzor qal’asi, London, Angliya: Alexandra bolaligida tashrif buyurgan qirolicha Victoriyaning qarorgohi[3].
- Schloss Rosenau, Koburg: Nikolay va Alexandra nikohdan keyingi kunga tashrif buyurishdi.
- Osborn House, White oroli: Nikolayning Alexandrani unashtirilgan paytda koʻrish uchun tashrif buyurgan joyi.
- Qishki saroy, Sankt-Peterburg: Nikolay va Alexandraning toʻyi oʻtkazilgan joy.
- Anichkov saroyi, Sankt-Peterburg: Alexandra birinchi yilini Rossiyada oʻtkazgan Maria Feodorovnaning qarorgohi.
- Alexandr saroyi, Sankt-Peterburg yaqinida: Imperator oilasining sevimli qishki qarorgohi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rok kristall tuxumini Nikolay II 1896-yil 24-martda Alexandra Feodorovnaga sovgʻa qilgan.
1909-yilda Rok kristall tuxumi Qishki saroydagi imperatorning kabinetiga joylashtirilgan. Rok kristall tuxumi Kerenskiy Muvaqqat hukumati tomonidan tortib olindi va taxminan 40 ta tuxum bilan birga Moskvadagi Kremlning qurol-yarogʻ saroyiga koʻchirilgan. 1930-yilda Rok kristall tuxumi Antikvariat (savdo departamenti) tomonidan Nyu-York shahridagi Hammer galereyalariga 8000 rubl yoki taxminan 4000 AQSh dollariga sotilgan oʻnta tuxumdan biri edi. 1945-yilda General Motors rahbari John Lee Prattning rafiqasi Lillian Thomas Pratt Rok kristall tuxuminini sotib oldi. 1947-yilda Lillian Thomas Pratt vafotidan soʻng, tuxum Virginia tasviriy sanʼat muzeyiga topshirildi[4].Rok kristall tuxumi Virginia tasviriy sanʼat muzeyining Yevropa dekorativ sanʼati kolleksiyasining bir qismi sifatida namoyish qilinmoqda.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Lowes, Will. Fabergé Eggs A Retrospective Encyclopedia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press Inc., 2001 — 47 bet. ISBN 0-8108-3946-6.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Lowes 2001, pg. 47
- ↑ „Mieks Fabergé Eggs“. www.wintraecken.nl.
- ↑ Lowes 2001, pgs. 47-48
