Uchinchi imperator (Fabergé tuxumi)
| Uchinchi Imperator Fabergé tuxumi | |
|---|---|
 | |
| Yetkazib berilgan yil | 1887 |
| Mijoz | Aleksandr III |
| Qabul qiluvchi | Mariya Feodorovna |
| Amaldagi egasi | |
| Individual yoki muassasa | Xususiy kolleksiya |
| Sotib olish yili | 2004 |
| Dizayn va materiallari | |
| Ish ustasi | August Holmström |
| Foydalanilgan materiallar | oltin, oq emal, olmos |
| Boʻyi | 82 mm |
| Eni | - |
| Oʻziga xos xususiyati | Vacheron Constantin soati |
Uchinchi imperator tuxumi — bu rus podshosi Aleksandr III uchun Peter Carl Fabergé ustaxonasida yaratilgan va 1887-yil pravoslav Pasxasida(Pasxa kuni) uning rafiqasi Mariya Feodorovnaga taqdim etilgan Pasxa Fabergé tuxumi. Tuxum Lui XVI uslubida yaratilgan. Uchinchi imperator tuxumi sher panjalari bilan tugaydigan uch toʻplam korbelga oʻxshash oyoqlari bilan koʻtarilgan holda toʻlqin shaklidagi bezaklar berilgan oltin „halqa“ ustida joylashgan. Uchinchi imperator tuxumi oyoqlariga turli xil rangli oltin qotishmalaridan yasalgan atirgul va uning barglari shaklidagi bezaklar berilgan. Oyoqlar oʻrtasi oval kabochon sapfirlari bilan birlashtiriladi. Tuxumning old tomonida bitta kattaroq olmos mavjud. Bu olmos bosilganda tuxumning qopqogʻi ochiladi[1].
Uchinchi imperator tuxumi yoʻqolgan edi, ammo 2012-yilda qayta topilgan[2]. Ushbu tuxumning qayta kashf etilishi ommaga eʼlon qilingan va 2014-yilda yangiliklarda yoritilgan.
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uchinchi imperator tuxumida 14K oltindan yasalgan Vacheron Constantin soati, oq emalli siferblat va olmosli oltin oyoqlar mavjud.
Koʻrgazmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uchinchi imperator tuxumi quyidagi koʻrgazmalarda namoyish etilgan:
- 1902-yil mart Von Dervais uyi koʻrgazmasi, Sankt-Peterburg
- 2014-yil 14-17-aprel, Wartski, Grafton koʻchasi, 14, London koʻrgazmasi
- 2021-yil 20-noyabr — 2022-yil 8-may, „Fabergé Londonda: Romantikadan inqilobga“, Viktoriya va Albert muzeyi, London[3]
Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Tuxum tarixi | Tuxumga egalik qilgan shaxslar | Tuxumni saqlash vaqtidagi tavsifi | Tuxumni olish yoʻllari |
|---|---|---|---|
| 1886-1887- yillar | Fabergé ustaxonasining bosh zargari August Holmström tuxumni tayyorlagan | Ishlab chiqaruvchi tomonidan sotiladi (2160 rubl) | |
| 1887-yil apreldan 1917- yil sentyabrgacha | Rossiya imperatorlar mahkamasi, imperator Mariya Feodorovna, Anichkov saroyi | „Olmos, safir va atirgulli olmos bilan bezatilgan soatli Pasxa tuxumi 2160 r(ubl)“ (N. Petrovning hisob kitoblari (Imperator Kabinetining yordamchisi)) | Musodara |
| 1917-yil sentyabrdan 1922-yil 24- martgacha | Moskva Kreml qurolxonasi | "1548-modda. „Vacheron Constantinning oltin soati olmosli oltin tuxumga oʻrnatilgan. Raqam 1644“ (Kreml arxivi hujjatlari haqida xabar berilgan) | Koʻchirib oʻtkazildi |
| 1922-yil 17-fevraldan 24-martgacha | Xalq Komissarlari Sovetining maxsus vakolatli vakili Ivan Gavrilovich Chinariov | „Bir dona oltin tuxum, qo‘l soati, olmosli itarish moslamasi va 3 dona yoqut va atirgul olmosli poydevor“ (Maxsus vakolatli vakilga topshirilganligi to‘g‘risidagi 68/1548-moddaning tavsifi) | Nomaʼlum |
| 1964-yil 7- martgacha nomaʼlum | „Klark“ | „Oltin soat tuxum shaklidagi qutida; zargarlik buyumlari bilan oltin stendda; tuxum shaklidagi qutidagi o‘n to‘rt karat oltin soat; Vacheron Constantinning yetmish besh qirrali eski mina qisqichi; o‘n sakkiz karat uch rangli oltin stendda; oyoqlari atirgul shakillari bilan qoplangan; oyoqlari marjon bilan qoplangan; halqada uch medalyon kabochon sapfir bor; halqalar mayda kamonli olmosli lentalar bilan oʻralgan;balandligi 31/4 dyuym“ (Parke Bernet katalogi, 1964). | Auktsion orqali sotiladi, Parke Bernet, Nyu-York ($2,450 AQSh dollari) |
| Nomaʼlum | |||
| Nomaʼlum — taxminan 2004-yil[2] | Amerikaning Oʻrta Gʻarbiy qismidagi diler | Oltin va qimmatbaho toshlar miqdori 15 000 dollarga baholangan | „Amerikaning Oʻrta Gʻarbidagi bozorda“ sotuv (13 302 AQSh dollari) |
| 2004-yildan 2014-yilgacha[2] | Amerikaning Oʻrta Gʻarbiy qismidagi hurda sotuvchisi | „Yoʻqotilgan Uchinchi imperator Pasxa tuxumi, Karl Fabergé . Butun Rossiya imperatori va avtokrati Aleksandr III tomonidan 1887-yil Pasxa bayramida qirolicha Mariya Feodorovnaga berilgan. Taqinchoqli va tizmali sariq oltin tuxum oʻzining asl uchburchak poydevorida joylashgan. U atirgul olmosli kabochon koʻk sapfirlardan tayyorlangan oltin gulchambarlar bilan oʻralgan. Unda Vacheron Constantin soati mavjud. Soat tuxumga oʻrnatilgan.Fabergéning bosh zargar ustasi Avgust Holmström tomonidan tayyorlangan.. Balandligi 8,2 sm“[4]. Sankt-Peterburg, 1886-1887. | Wartski orqali xususiy kollektorga sotish (oshkor qilinmagan summaga) |
| 2014-yil [2] | Shaxsiy kolleksiya |
Tuxumni topish[tahrir | manbasini tahrirlash]
1887-yilgi Imperator Pasxa tuxumi Rossiya Imperator Vazirlar Mahkamasi hujjatlarida shunday tasvirlangan:
"Olmos, safir va atirgulli olmos bilan bezatilgan soatli Pasxa tuxumi — 2160."
"Oltin tuxum, 3 ta yoqut va atirgul olmosli atirgullar bilan oltin poydevorga ega"
"Olmos stendidagi soatli oltin tuxum 3 ta yoqut va atirgul olmosli oltin poydevorda joylashgan"
1902-yil mart oyida 2012-yilda tiklangan tuxumga oʻxshash tuxum Sankt-Peterburgdagi Von Dervais Mansion koʻrgazmasida Dowager imperatori Mariya Feodorovnaning boshqa xazinalari bilan suratga olingan. Koʻrgazma „Fabergé artefaktlari, antiqa miniatyuralar va noʻxat qutilari“[5] deb nomlangan boʻlib, u miniatyura yoki enfiye qutisi boʻlmagan narsalar Fabergéga tegishli ekanligini koʻrsatadi[6]. Ushbu koʻrgazmadan olingan fotosurat saqlanib qolgan va 2011-yilda Uchinchi Imperator tuxumi sifatida aniqlangan.
Rossiya Imperator Mahkamasining tavsifi 1922-yilgi Sovet davridagi musodara qilingan tuxum, safir, olmos buyumlar va oltin poydevori boʻlgan narsalarning tavsifiga mos keladi[6]. 1922-yil inventarizatsiyasida bu tuxum Fabergega tegishli ekanligi aniqlanmagan, ammo bu inventardagi tuxum tavsifi Rossiya Imperator Mahkamasining oldingi hisob kitoblaridagi Fabergé tuxumi bilan mos kelishi aniqlangan[5].
2011-yil 6-iyulda Amerikadagi ikki Fabergé mutaxassisi Vinsent va Anna Palmade[4] 1964-yil mart oyida Park-Bernetda (hozirgi) kim oshdi savdosi uchun eski katalogda 1902-yilda Fon Dervais koʻrgazmasi fotosuratidagi tuxum tasviriga oʻxshash tuxum tasvirini topdilar[7]. „Yangi topilgan tuxum surati uning qayerdaligini aniqlash uchun qidiruvga sabab boʻldi“ va Roya Nikkhahning „Bu sizning uyingizda 20 million funt sterlinglik tuxum bormi?“ sarlavhali maqolasiga olib keldi.Roya Nikkhahning maqolasi 2011-yil 13-avgustda The Telegraph nashrida chop etilgan.
2011-yil The Telegraph maqolasida „Mayfair zargar Wartskining Fabergé mutaxassisi“ Kiran Makkarti bilan intervyusi kiritilgan va MakKartining taʼkidlashicha, „kimda bu asar bor boʻlsa, uning kelib chiqishi va ahamiyati haqida hech qanday tasavvurga ega boʻlmaydi va ular qirollik yodgorligida oʻtirganliklarini bilmaydilar. Bu 20 million funt sterlingga teng boʻlishi mumkin.“ MakKartining faraziga koʻra, "bu tuxum bu mamlakatning biron bir joyida boʻlishi mumkin, chunki u 1964-yilgi kim oshdi savdosida Fabergé nomi bilan sotilmagan boʻlsa ham, Fabergé kollektsionerlari va „Fabergé uslubidagi“ sanʼat asarlarini xaridorlari tomonidan olingan.Fabergé kollektsionerlari va „Fabergé uslubidagi“ sanʼat asarlarini xaridorlari asosan, ingliz kollektsionerlari edi.
2012-yilda Amerikadagi hurda sotuvchisi „yillar davomida uning oshxonasida turib qolgan“ oltin tuxumni tadqiq qilish uchun internetga kirdi. U taxminan oʻn yil oldin tuxumni „ogʻirligi va bezakdagi olmos va sapfirlarning taxminiy qiymatiga qarab“ 13 302 dollarga sotib olgan edi, u „uni eritib yuboradigan xaridorga sotishni“ niyat qilgan, ammo "boʻlajak xaridorlar narxni oshirib yubordi va uni rad etdi "[2]. Hurda sotuvchi „tuxum“ va „Vacheron Constantin“ ni Googleda qidirib topdi (bu nom tuxumning ichidagi soatga yozilgan[2]) va natijada 2011-yil The Telegraph maqolasi paydo boʻldi. U „rasmda tuxumini tanidi“[2].
Hurda sotuvchisi Kiran Makkarti bilan bogʻlanib, Wartskidan fikr olish uchun Londonga uchib ketdi. Makkarti hurda sotuvchiga „ nechi kunlardan beri uxlamaganini“ va „tuxumning rasmlarini olib kelganmi yoki yoʻqligini“ aytdi va „men bu ekanligini darhol angladim“ — dedi. „Men hayratda qoldim — bu Indiana Jons boʻlib, yoʻqolgan kemani topishga oʻxshaydi“, dedi[2]. Keyinchalik Makkarti kashfiyotni tekshirish uchun AQShga uchib ketdi va tuxum joylashgan joyni aniqlab, Dunkinʼ Donuts yonidagi kamtarona uydan ijara oladi. Oshxona peshtaxtasida bir nechta keksning yonida tuxum bor edi."[2] Keks yonida joylashgan tuxumning surati keyinchalik 2014-yil mart oyida Telegraph gazetasining keyingi maqolasiga kiritilgan va Internetdagi turli maqolalarda tarqalib ketgan.
Makkarti hurda sotuvchida Imperial Fabergé Pasxa tuxumi borligini tasdiqladi va diler „janob Makkarti tuxumni tekshirish uchun oʻtirgan yogʻoch bar kursiga janob Makkartining ismi va sanasini yozib qoʻydi“[2].
Wartski tuxumni Fabergé kollektori nomidan sotib oldi, u firmaga 112 yil ichida birinchi marta 2014-yil aprel oyida buyumni koʻrgazmaga qoʻyishga ruxsat berdi. Sayohatining dalili sifatida tuxumda „boʻlajak xaridorlar tomonidan metallning oltin tarkibi tekshirilganida bir nechta tirnalgan joylar bor … yangi xaridor bu parchani asillik belgisi deb oʻylagan, chunki tirnalgan joylar uning tarixining bir qismidir“[2].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Christel McCanless. „Fabergé Imperial Egg Chronology“. Fabergé Research Site (2017). 2017-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Singh, Anita. „The £20m Fabergé egg that was almost sold for scrap“. The Telegraph (2014-yil 18-mart). 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 1-iyun.
- ↑ V&A — Fabergé in London: Romance to Revolution
- ↑ 4,0 4,1 McCarthy. „The Lost Third Imperial Easter Egg by Carl Fabergé“. www.wartski.com. Wartski. 2016-yil 24-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 1-iyun.
- ↑ 5,0 5,1 Proler, Lynette G.. The Fabergé imperial Easter eggs, Reprinted with corr., London: Christie, Manson and Woods Ltd, 1997 — Check bet. ISBN 9780903432481.
- ↑ 6,0 6,1 „Mieks Fabergé Eggs“. www.wintraecken.nl.
- ↑ Nikkhah, Roya. „Is this £20 million nest-egg on your mantelpiece?“. The Telegraph. 2014-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 1-iyun.
