Olmos panjara (Fabergé tuxumi)
| Olmos panjara Fabergé tuxumi | |
|---|---|
 | |
| Yetkazib berilgan yil | 1892 |
| Mijoz | Aleksandr III |
| Qabul qiluvchi | Mariya Feodorovna |
| Amaldagi egasi | |
| Individual yoki muassasa | Dorothy McFerrin |
| Sotib olish yili | 1972-yil |
| Dizayn va materiallari | |
| Ish ustasi | August Holmström |
| Foydalanilgan materiallar | oltin,jadeit, olmos, |
| Boʻyi | 108 mm |
| Oʻziga xos xususiyati | Tuxum ochilib, fil suyagidan yasalgan avtomat fil paydo bo'ldi |
Olmos panjara tuxumi — 1892-yilda rus zargari Peter Carl Fabergé nazorati ostida August Holmström tomonidan yasalgan marvaridli, sirlangan Pasxa tuxumi[1]. Olmos panjara tuxumi Fabergé ustaxonasida tayyorlangan tuxumlardan biri hisoblanadi.Tuxum Rossiya imperatori Aleksandr III uchun yasalgan.Olmos panjara tuxumini Aleksandr III oʻzining rafiqasi Mariya Feodorovnaga sovgʻa qilgan. Olmos panjara tuxumi hozirgi kunda Dorothy McFerringa tegishli[2] to‘plamning bir qismi bo‘lib, Xyuston tabiiy fanlar muzeyida namoyish etiladi[3].
Olmos panjara tuxumining narxi 4750 kumush rubl boʻlib, unda qimmatbaho toshlar bilan qoplangan, fil suyagidan yasalgan avtomat fil mavjud[4]. Koʻp yillar davomida gʻoyib boʻlgan „sovgʻa“ Britaniya qirollik oilasi kolleksiyasidan topilgan.
Dizayni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Olmos panjara tuxumi jadeit, oltin, olmosdan yasalgan va oq atlas bilan qoplangan. U och yashil jadeitdan ishlangan boʻlib, olmos panjara bilan oʻralgan. Tuxum ilmoqli boʻlib, uning tagiga katta olmos joylashtirilgan[5].
Oʻziga xos xususiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuxumning oʻziga xos xususiyati fil suyagidan yasalgan avtomat fil edi. Bu Fabergé tomonidan imperator tuxumi uchun ishlab chiqarilgan birinchi avtomat buyum hisoblanadi. Fabergéning keyingi avtomat buyumi 1900-yilda Barbara Kelchga sovgʻa qilingan Qaragʻay konusi tuxumi uchun qilingan[6]. Olmos panjara tuxumi Gatchina saroyiga oʻtkazilganda batafsil tasvirlangan: Kichkina kalit fil suyagidan yasalgan filni harakatlantiradi, filning yuqori tomonida olmoslar bilan bezatilgan kichik oltin minorasi bor edi. Filning yon tomonlari oltin va beshta qimmatbaho toshlar bilan bezatilgan. Tishlari, tanasi va jabduqlari mayda olmoslar bilan bezatilgan.Fil alohida ahamiyatga ega edi. Fil dizayni qirolicha Mariya Feodorovnaning vatani Daniyadagi eng yuqori darajadagi koʻkrak nishoniga oʻxshash qilib yaratilgan.
Fil va tuxum birinchi marta 2017-yilda Xyuston tabiiy fanlar muzeyida birgalikda namoyish etildi[7].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Olmos panjara tuxumini 1892-yil 5-aprelda Aleksandr III turmush oʻrtogʻi Mariya Feodorovnaga sovgʻa qilgan va keyinchalik tuxum Gatchina saroyiga oʻtkazilgan[8]. Olmos panjara tuxumi 1917-yil sentyabr oyida Rossiya Muvaqqat hukumati tomonidan Kreml qurol-aslaha omboriga saqlash uchun yuborilgan 40 ta tuxumdan biri hisoblanadi. Tuxum 1922-yilda Xalq Komissarlari Kengashiga topshirilgan va taxminan 1927-yilda Antikvariat tomonidan Avstraliya Pearl kompaniyasidan Mishel Normanga sotilgan. Keyinchalik Olmos panjara tuxumini London zargarlaridan Emanuel Snowman Wartski sotib olgan. Olmos panjara tuxumini 1929-yil oktyabr oyida janob TB Kitson Wartskidan sotib olgan. Kitson oʻlimidan soʻng tuxum 1962-yil dekabr oyida Sotheby kimoshdi savdosida 2400 funt sterlingga narxlangan va Drager ismli xaridor agenti tomonidan sotib olingan. Keyinchalik tuxum 1962-yildan 1977-yilgacha Birlashgan Qirollikdagi shaxsiy kolleksiyaga tegishli boʻlgan. 1983-yilda Londondagi shaxsiy kolleksiyada namoyish etilgan.
Olmos panjara tuxumi hozirda Xyustondagi kimyo va neft sanoatidagi muvaffaqiyatli tadbirkor Artie MacFerringning bevasi Dorothy MacFerringa tegishli bo‘lib, u Qo‘shma Shtatlardagi „Fabergé objet d’art“ning eng yirik shaxsiy kolleksiyalaridan birini to‘plagan[9]. Olmos panjara tuxumidan tashqari, MacFerrin rus zodagonlari Aleksandr Kelch va shved-rus neft baroni Emanuel Nobel uchun ishlab chiqarilgan Fabergé tuxumlariga ham egalik qiladi.
Olmos panjara tuxumi 1977-yilda Londonning Viktoriya va Albert muzeyida, 1980-yilda Xelsinkidagi Amaliy sanʼat muzeyida, 1983-yilda Nyu-Yorkdagi Kuper-Xyuitt muzeyida va 1997-yilda Stokgolmdagi Shvetsiya milliy muzeyida namoyish etilgan[10].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Will Lowes. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 1 January 2001 — 34 bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
- ↑ „Fabergé's creations reunited“. Faberge.com.
- ↑ „Houston couple puts Faberge collection on display“. Yahoo News - Houston couple puts Faberge collection on display. Associated Press, via Yahoo News. Qaraldi: 2013-yil 21-noyabr.
- ↑ Will Lowes. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 1 January 2001 — 34 bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
- ↑ Will Lowes. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 1 January 2001 — 34 bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
- ↑ Will Lowes. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 1 January 2001 — 34 bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
- ↑ Stengle, Jamie. „Faberge Egg Reunited With Its Missing 'Surprise' in Texas“. usnews.com. Associated Press (2017-yil 7-aprel).
- ↑ Will Lowes. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 1 January 2001 — 34 bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
- ↑ „Houston couple puts Faberge collection on display“. Yahoo News - Houston couple puts Faberge collection on display. Associated Press, via Yahoo News. Qaraldi: 2013-yil 21-noyabr.
- ↑ Will Lowes. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 1 January 2001 — 34 bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
