Kalajik majmuasi (Dovud-qal’a)
| Kalajik majmuasi | |
|---|---|
Dovud-qalʼa | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Turi | Majmua |
| Manzili | „Kalajik“ qishlogʻi |
| Shahar | Bogʻot tumani |
| Mamlakat | Oʻzbekiston |
| Koordinatalar | 41°16′25″N 60°43′26″E / 41.27352762333781°N 60.723959211609746°E G OKoordinatalari: 41°16′25″N 60°43′26″E / 41.27352762333781°N 60.723959211609746°E G O |
| Qurilishi boshlangan | mil. avv. IV—III asr |
| Egasi | Davlat mulkiga tegishli |
 Kalajik majmuasi xaritada | |
Kalajik majmuasi (Dovud-qalʼa) — Oʻzbekistonning Xorazm viloyati Bogʻot tumanidagi madaniy meros obyekti va arxeologiya yodgorligi. Obyekt miloddan avvalgi IV—III asrlarga tegishli. Bugungi kunda „Kalajik“ qishlogʻida joylashgan. Majmua Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan[1]. Hozirda Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi[2]. Shuningdek, majmua Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining „Ichki va ziyorat turizmini rivojlantirish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida“gi qaroriga muvofiq turizm salohiyati yuqori boʻlgan madaniy meros obyektlari roʻyxatiga kiritilgan[3].
Umumiy maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kalajik majmuasi Qoraqum choʻlining oʻrtasida, Urganch shahridan 90 km uzoqlikda joylashgan. Majmua hududida ikkita asosiy diqqatga sazovor joylar mavjud: yoshi taxminan 3000 yillik qalʼa va shifobaxsh xususiyatlarga ega shoʻr koʻl[4].
Kalajik qalʼa shoʻr koʻl boʻyida joylashgan boʻlib, u qadimgi Xorazm hududidagi eng qadimgi qalʼalardan biri hisoblanadi. Devorining balandligi 14 metr, kengligi esa 2,5 metr. Qalʼa tepasidan Qoraqum choʻlining qumtepalari koʻrinib turadi. Choʻl qumlari sugʻorish tizimiga ega qishloq xoʻjaligi yerlari bilan chegaradosh. Majmuaning oʻrtasida Kalajik sogʻliqni saqlash markazi bor. Kalajikdagi koʻlga odamlar azaldan davolanish uchun kelishadi, chunki bu joy revmatizm, bel ogʻrigʻi va boʻgʻim ogʻrigʻini davolash uchun tabiiy va iqlim sharoitiga ega. Koʻl suvini tashkil etuvchi foydali elementlar yurak-qon tomir tizimining faoliyatini yaxshilashga va qon aylanishini barqarorlashtirishga yordam beradi. Shuningdek, terini mikroblardan tozalaydi, asablarni tinchlantiradi, boʻgʻimlarda va terida sodir boʻladigan salbiy jarayonlar sekinlashadi va koʻp hollarda davolanadi. Qumda qizigunga qadar terlash tanadan suyuqlikni olib tashlab, uni mikrob va zararli elementlardan tozalaydi, buyraklar faoliyatini yaxshilaydi. Suvning bu shifobaxsh xususiyatlarining shuhrati bugungi kungacha saqlanib qolgan, shuning uchun bu yerga butun dunyodan sayyohlar tashrif buyuradi. Har yili bu yerga minglab odamlar keladi, kimdir Dovud qalʼaning tarixiy tuzilishini koʻrgani keladi, boshqalari esa turli kasalliklardan xalos boʻladi[4].
Shifo maskanida dam olish uchun barcha imkoniyatlar yaratilgan. Bu yerda mehmonxona va uy lageri, yaqin hududda tuyaqush fermasi bor. Qalʼa atrofida koʻplab suv omborlari boʻlib, Qoraqum choʻlining chekkalari shifobaxsh oʻtlar va yovvoyi hayvonlarga toʻla. Kalajikdagi koʻlning suvida hech kim choʻkib ketmaydi, chunki u juda zich va ayni paytda yumshoqdir. Suvning xususiyatlari Isroildagi Oʻlik dengizni eslatadi. Bu joy choʻlda joylashganiga qaramay, hududning havosi toza. Buni, ayniqsa, ertalab va quyosh botganida koʻrish mumkin. Olimlarning fikricha, koʻl qoʻshni koʻllarning toshqinlardan keyin qalʼa chetida paydo boʻlgan yer osti suvlari qoʻshilishidan paydo boʻlgan boʻlishi mumkin. Bundan tashqari, koʻlda bitta hodisa mavjud: mintaqada quruq mavsum boʻlganda, koʻldagi suv koʻpayadi, lekin mavsum nam boʻlsa, suv, aksincha, kamroq boʻladi. Olimlar bu hodisani oʻrganishlari lozim. Nomaʼlum sabablarga koʻra, XX asrda olib borilgan arxeologik qazishmalar tugallanmagan va bugungi kunda Dovud qalʼa deyarli vayronaga aylangan.
Kalajik majmuasi Oʻzbekistondagi „Xumson“, „Omonxona“, „Oqtosh“, „Zomin“ kabi mashhur sogʻlomlashtirish markazlariga oʻxshash. Kelgusi yillarda majmua kengayib, bu yerda qoʻshimcha sayyohlik joylari paydo boʻlishi koʻzda tutilmoqda[5].
Dovud qalʼa haqidagi rivoyat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qadimda Buyuk Ipak yoʻli boʻylab ketayotgan yirik karvonlar Kalajikda toʻxtagan. Rivoyatlardan birida kasbi temirchilik boʻlgan Dovud paygʻambar bu yerga kelib qoʻnim topgani aytiladi. Dovud qalʼasining qurilishi tarixi aynan shu afsonaga asoslanadi. Rivoyatda agar yarim tunda qoʻrgʻonga halol va sezgir odamlar kelsa, uning tubidan Dovud paygʻambarning temir cholgʻu asboblari – ziyofat sadolari yangraydi[6].
„Kalajik qalʼa Oazis“[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turizm va madaniy meros vazirligi matbuot xizmatining maʼlum qilishicha, 2022-yilda Xorazm viloyatining Bogʻot tumanidagi 156 gektarlik maydonda yangi ekoturizm zonasi barpo qilinishi koʻzda tutilgan.
Turizm va madaniy meros vazirligi, Madaniy meros agentligi va Xorazm viloyati hokimligi bilan hamkorlikda tashkil qilingan uchrashuvda xabar qilinishicha, ekoturizm zonasini bunyod qilishda loyihaning tashabbuskori sifatida „Kalajik qalʼa Oazis ekoturizm“ fermer xoʻjaligi ishtirok etgan[7].
„Kalajik qalʼa Oazis“ qurilishining birinchi bosqichi 2023-yilda tugatilishi kerak, ikkinchi bosqich qurilishi tugatilishi esa 2025-yilga rejalashtirilgan. Qurilish xarajatlarining umumiy qiymati 58 milliard soʻmni tashkil qiladi.
Turizm va madaniy meros vazirligining Xorazm viloyati bosh boshqarmasining xabar berishicha, „Kalajik qalʼa Oazis“da 2 ta mehmonxona, 2 ta restoran, milliy uslubdagi uylar, konsert arenasi, hayvonot bogʻi, sogʻlomlashtirish markazi, suzish havzalari va 10 ta savdo punkti turistlarga xizmat koʻrsatishi rejalashtirilmoqda.
Yangi turizm manzili qurilishining birinchi bosqichi natijasida Xorazm viloyatida 350 nafar yangi ish oʻrinlari yaratiladi. Qurilish ishlari oxiriga yetganidan keyin bu yerga 1 yil davomida 36 ming nafar yangi sayyohni jalb qilish rejalashtirilgan. Shu bilan birga sayyohlarning bu hududda qolish muddati 1,5 kunga uzaytiriladi[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Тарихий, бадиий ёки ўзга маданий қимматлилиги туфайли гаров ва ипотека қўлланилиши мумкин бўлмаган объектлар рўйхати (ЎзР ВМ 05.12.2014 й. 335-сон қарорига илова) | Majburiyatlar va shartnomalar toʻgʻrisidagi umumiy qoidalar | Oʻz kuchini yoʻqotgan hujjatlar | Fuqarolik va oila qonunchiligi | OʻzR KonunchiligiMaʼlumotlar tizimi „Tarixiy, badiiy yoki oʻzga madaniy qimmatliligi tufayli garov va ipoteka qoʻllanilishi mumkin boʻlmagan obʼektlar roʻyxati (OʻzR VM 05.12.2014 y. 335-son qaroriga ilova)“ | NRM.uz“. nrm.uz. Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ „MODDIY MADANIY MEROSNING KO‘CHMAS MULK OBYEKTLARI MILLIY RO‘YXATINI TASDIQLASH TO‘G‘RISIDA“. 2023-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ lex.uz. „100-сон 24.02.2021. Ichki va ziyorat turizmini rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida“. Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ 4,0 4,1 „Каладжик - оздоровительный центр древнего Хорезма“. Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ 5,0 5,1 „В Хорезме строится крупная зкотуристическая зона – «Оазис Каладжик Кала»“ (24/04/2022). Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ „«Каладжик» - это настоящее чудо“. Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ „"Oasis Kalajik Kala" – new eco-tourism zone to be developed in Khorezm, Uzbekistan“. Qaraldi: 2023-yil 30-oktyabr.