1913-yilgi Indianapolis 500

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Uchinchi Indianapolis 500
Indianapolis Motor Speedway
Indianapolis 500
Sanksiya qiluvchi organ AAA
Sana May 30, 1913
Gʻolib Fransiya Jules Goux
Gʻolib jamoa Peugeot
Oʻrtacha tezlik 75.933 mph (122.202 km/h)
Pole natijasi Qoʻshma Shtatlar Caleb Bragg
Pole tezligi N/A
Eng tez aylanish Fransiya Jules Goux (138)
Musobaqa oldidan
Eng tez avtomashina Stoddard-Dayton
Eng tez poygachi Carl G. Fisher
Starter Charles P. Root[1]
Faxriy hakam Laurence Enos[1]
Muxlislar 90,000[2]
Xronologiya
oldingisi keyingisi
1912 1914

1913-yil 30-may, juma kuni Indianapolis avtopoygasining uchinchi xalqaro 500 millik poygasi bo‘lib o‘tdi. Fransiyalik Jules Goux Indianapolis 500da birinchi xorijlik va yevropalik sifatida g‘olib bo‘ldi. Uning g‘alabasi 13 daqiqada qayd etilgan. Ikkinchi oʻrin Spencer Wishart 8 soniya (taxminan 7 davr) ortda qolgan. Ushbu natija 2022-yil holatiga koʻra Indy tarixidagi eng tez gʻalaba boʻlib turibdi.

Mavsum xulosasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jules Goux 1913-yilgi Indy 500da

Indianapolis 500ning dastlabki ikki yilidagi arizalar deyarli faqat amerikalik poygachilardan boʻlgan. 1913-yilda olti haydovchi Yevropadan poygalarda ishtirok etish uchun ariza berishgan. Mukofot 20 000 dollar ekanligi ularni (2021 yilda 548 350 dollar ekvivalenti) jalb qilgan. Jami 27 ta mashina soatiga 75 milya saralash tezligiga javob beradi, Jack Tower eng yaxshi natija 88,230 milya[3]. Ishtirokchilar toʻrli tasodifiy qur’a yoʻli bilan aniqlandi.

Towerning mashinasi janubi-g‘arbiy burilishda 51-aylanada ag‘darilib, uning oyog‘i singan. Yordamchi mexanik Li Dunningning uchta qovurg‘asi singan[4]. Bob Burman poygani favorit sifatida boshladi. 55-davrada mashinasi yonib ketishidan oldin 41 aylanishda yetakchilik qildi. Burman mashinasini taʼmirlab, davom ettirishga muvaffaq boʻldi, ammo davom etayotgan muammolar yana bir necha toʻxtash haydovchini almashtirishga olib keldi. Musobaqani oʻn birinchi oʻrinda yakunladi (faqat eng yaxshi oʻnta ishtirokchi pul mukofotini oldi)[5].

Shampan vinosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shahar afsonalariga koʻra, poyga gʻolibi Jules Goux gʻalaba yoʻlida „olti shisha shampan“ isteʼmol qilgan. Biroq, bu daʼvo boʻrttirilgan deb ishoniladi. Buning oʻrniga, Jules Gouxning oltita pit-stop paytida oʻzi va chavandoz mexanik Emil Begin oʻrtasida faqat toʻrtta shisha (har biri 4⁄5 pint) boʻlingan, ularning har biri bir necha qultum ichishgan, ammo mast boʻlish uchun yetarli emas. Shampan vinosi ogʻiz chayqash vositasi sifatida ishlatilib, boshqa koʻkatlar qoʻshilgan boʻlgan[6]. Yana bir sabablardan biri issiq kun boʻlgani va jazolash shartlarini hisobga olgan holda, oʻzining birinchi pit-stop paytida Goux „Menga bir pint sharob bering, aks holda men chiqib ketaman“ degani edi. Keyingi yillarda Amerika avtomobil assotsiatsiyasi rasmiylari musobaqa paytida spirtli ichimliklarni isteʼmol qilishni taqiqladilar.

Natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Saralash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Poygachi Old tomon Ichki markaz Tashqi markaz Tashqi tomon
Vaqt (mph) (km/h)
1-qator Qoʻshma Shtatlar Caleb Bragg Fransiya Albert Guyot  R  Qoʻshma Shtatlar Billy Liesaw Qoʻshma Shtatlar Robert Evans  R 
0:01:43.05 87.34 140.56 0:01:51.46 80.75 129.95 0:01:55.36 78.02 125.56 0:01:49.74 82.01 131.98
2-qator Qoʻshma Shtatlar Don Herr  R  Qoʻshma Shtatlar Harry Grant Fransiya Jules Goux  R  Qoʻshma Shtatlar Teddy Tetzlaff
0:01:48.64 82.84 133.32 0:01:58.48 75.96 122.25 0:01:44.62 86.03 138.45 0:01:52.14 80.26 129.17
3-qator Qoʻshma Shtatlar Bill Endicott Qoʻshma Shtatlar Harry Endicott Qoʻshma Shtatlar Billy Knipper ItaliyaRalph DePalma
0:01:45.02 85.70 137.92 0:01:57.88 76.35 122.87 0:01:52.14 80.26 129.17 0:01:57.96 76.30 122.79
4-qator Belgiya Theodore Pilette  R  Norvegiya Gil Andersen Qoʻshma Shtatlar Willie Haupt  R  Qoʻshma Shtatlar Charlie Merz
0:01:59.17 75.52 121.54 0:01:48.92 82.63 132.98 0:01:51.49 80.72 129.91 0:01:46.56 84.46 135.93
5-qator Qoʻshma Shtatlar Johnny Jenkins Italiya Vincenzo Trucco  R  Qoʻshma Shtatlar Spencer Wishart Qoʻshma Shtatlar Howdy Wilcox
0:01:48.643 82.84 133.32 0:01:49.84 81.94 131.87 0:01:49.77 81.99 131.95 0:01:50.48 81.46 131.10
6-qator Qoʻshma Shtatlar Bob Burman Qoʻshma Shtatlar Ralph Mulford Qoʻshma Shtatlar Louis Disbrow Qoʻshma Shtatlar Joe Nikrent  R 
0:01:46.93 84.17 135.46 0:01:51.40 80.79 130.02 0:01:48.75 82.76 133.19 0:01:54.08 78.89 126.96
7-qator Qoʻshma Shtatlar Jack Tower Italiya Paul Zuccarelli  R  Qoʻshma Shtatlar George Clark  R   
0:01:41.93 88.23 141.99 0:01:44.86 85.83 138.13 0:01:58.56 75.91 122.17

Asosiy natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Poz No Poygachi Avtomobil Jamoa Shassi Dvigatel Cyl Dvigatel
(in3)
(L)
Rang Saralash
tezlik
(mph)
(km/h)
Daraja Start
Poz
Aylanish
Led
Tez
Aylanish
Vaqt Tezlik
(mph)
(km/h)
Holat Mukofot
Pul
($)
1 16 Fransiya Jules Goux  R  Peugeot Peugeot Peugeot Peugeot 4 448
7.34
moviy / oq 86.03
138.45
3 7 138 200 6:35:05.00 75.933
122.202
finish 21,165
2 22 Qoʻshma Shtatlar Spencer Wishart Mercer Mercer Automobile Company Mercer Mercer 4 300
4.92
sariq 81.99
131.95
13 19 0 200 6:48:13.40
+0:13:08.40
73.489
118.269
finish 10,165
3 2 Qoʻshma Shtatlar Charlie Merz Stutz Ideal Motor Car Company Stutz Wisconsin 4 400
6.55
oq / qizil 84.46
135.93
6 16 0 200 6:48:49.25
+0:13:44.25
73.382
118.097
finish 5,165
4 9 Fransiya Albert Guyot  R  Sunbeam Sunbeam Motor Car Company Sunbeam Sunbeam 6 368
6.03
kulrang 80.75
129.95
18 2 0 200 7:02:58.95
+0:27:53.95
70.925
114.143
finish 3,500
5 23 Belgiya Theodore Pilette  R  Mercedes-Knight E.C. Patterson Mercedes Knight 4 251
4.11
kulrang / oq 75.52
129.66
27 13 0 200 7:20:13.00
+0:45:08.00
68.148
109.674
finish 3,000
6 12 Qoʻshma Shtatlar Howdy Wilcox Kulrang Fox Frank Fox Pope-Hartford Pope-Hartford 4 390
6.39
kulrang 81.46
131.10
15 20 0 200 7:23:26.55
+0:48:21.55
67.653
108.877
finish 2,200
7 29 Qoʻshma Shtatlar Ralph Mulford Mercedes E. J. Schroeder Mercedes Mercedes 4 449
7.36
kulrang 80.79
130.02
17 22 0 200 7:28:05.50
+0:53:00.50
66.951
107.747
finish 1,800
8 31 Qoʻshma Shtatlar Louis Disbrow Case J. I. Case T. M. Company Case Case 4 449
7.36
kulrang / qizil 82.76
133.19
10 23 0 200 7:29:09.00
+0:54:04.00
66.793
107.493
finish 1,600
9 35 Qoʻshma Shtatlar Willie Haupt  R  Mason Mason Motor Company Duesenberg Duesenberg 4 350
5.74
qora 80.72
129.91
19 15 0 200 7:52:35.10
+1:17:30.10
63.481
102.163
finish 1,500
10 25 Qoʻshma Shtatlar George Clark  R  Tulsa Tulsa Auto Manufacturing Company Tulsa Wisconsin 4 340
5.57
qizil / qora 75.91
122.17
26 27 0 200 7:56:14.25
+1:21:09.25
62.994
101.299
finish 1,400
11 4 Qoʻshma Shtatlar Bob Burman Keeton Keeton Motor Company Keeton Wisconsin 4 449
7.36
yashil / oq 84.17
135.46
7 21 41 190 finishga yetolmadi buzilish 0
12 3 Norvegiya Gil Andersen Stutz Ideal Motor Car Company Stutz Wisconsin 4 400
6.55
oq / qizil 82.63
132.98
11 14 18 187 finishga yetolmadi buzilish 0
13 5 Qoʻshma Shtatlar Robert Evans  R  Mason Mason Motor Company Duesenberg Duesenberg 4 350
5.74
qora 82.01
131.98
12 4 2 158 finishga yetolmadi buzilish 0
14 17 Qoʻshma Shtatlar Billy Liesaw Anel Will Tompson Buick Buick 4 318
5.21
sabzi rang/ qora 78.02
125.56
22 3 0 148 finishga yetolmadi buzilish 0
15 19 Qoʻshma Shtatlar Caleb Bragg Mercer Mercer Automobile Company Mercer Mercer 4 424
6.95
sariq 87.34
140.56
2 1 1 128 finishga yetolmadi buzilish 0
16 10 Qoʻshma Shtatlar Billy Knipper Henderson Henderson Motor Car Company Knipper Duesenberg 4 350
5.74
moviy 80.26
129.17
20 11 0 125 finishga yetolmadi buzilish 0
17 27 Qoʻshma Shtatlar Teddy Tetzlaff Isotta Fraschini Isotta Fraschini Isotta Fraschini Isotta Fraschini 4 444
7.28
qizil / yashil 81.30
130.84
16 8 0 118 finishga yetolmadi buzilish 0
18 32 Qoʻshma Shtatlar Joe Nikrent  R  Case J. I. Case T. M. Company Case Case 4 449
7.36
kulrang / qizil 78.89
126.96
21 24 0 67 finishga yetolmadi buzilish 0
19 6 Qoʻshma Shtatlar Jack Tower Mason Mason Motor Company Duesenberg Duesenberg 4 350
5.74
qora 88.23
141.99
1 25 0 51 finishga yetolmadi buzilish 0
20 28 Italiya Vincenzo Trucco  R  Isotta Fraschini Isotta Fraschini Isotta Fraschini Isotta Fraschini 4 444
4.28
qizil / yashil 81.94
131.87
14 18 0 39 finishga yetolmadi buzilish 0
21 1 Qoʻshma Shtatlar Harry Endicott Nyberg Nyberg Auto Company Nyberg Nyberg 6 377
6.18
qizil 76.35
122.87
23 10 0 23 finishga yetolmadi buzilish 0
22 45* Italiya Paul Zuccarelli  R  Peugeot Peugeot Peugeot Peugeot 4 448
7.34
moviy / oq 85.83
138.13
4 26 0 18 finishga yetolmadidid not finish buzilish 0
23 21 ItaliyaRalph DePalma Mercer Mercer Automobile Company Mercer Mercer 4 340
5.57
sariq 76.30
122.79
24 12 0 15 finishga yetolmadi buzilish 0
24 26 Qoʻshma Shtatlar Harry Grant Isotta Fraschini Isotta Fraschini Isotta Fraschini Isotta Fraschini 4 444
4.28
qizil / yashil 75.96
122.25
25 6 0 14 finishga yetolmadi buzilish 0
25 18 Qoʻshma Shtatlar Johnny Jenkins Schacht Schacht Motor Car Company Schacht Schacht 4 299
4.90
qizil / oq 82.84
133.32
9 17 0 13 finishga yetolmadi buzilish 0
26 8 Qoʻshma Shtatlar Don Herr  R  Stutz Ideal Motor Car Company Stutz Wisconsin 4 400
6.55
oq / qizil 82.84
133.32
8 5 0 7 finishga yetolmadi buzilish 0
27 33 Qoʻshma Shtatlar Bill Endicott Case J. I. Case T. M. Co. Case Case 6 448
7.34
kulrang / qizil 85.70
137.92
5 9 0 1 finishga yetolmadi halokat 0

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Fox, Jack C.. The Illustrated History of the Indianapolis 500 1911-1994, 4th (en), Carl Hungness Publishing, 1994 — 22 bet. ISBN 0-915088-05-3. 
  2. Green, Myron R.. „Mighty Throng Hails Goux As New Speed King“ (1913-yil 31-may), s. 1. Qaraldi: 2017-yil 3-iyun.Andoza:Open access
  3. Indianapolis 500 Starting Grid — 1913 (Wayback Machine saytida 2013-05-20 sanasida arxivlangan) Official site of the Indianapolis Motor Speedway.
  4. PEUGEOT CAR WINS $50,000 AUTO RACE; France Defeats America on Indianapolis Speedway — Mercer Finishes Second New York Times, May 30th, 1913
  5. Jules Goux, A Frenchman, wins big Automobile race The Lewiston Daily Sun, May 31st 1913.
  6. The History of the 500 — WFNI/WIBC: Episode 10, 2013