Moldaviya Sovet Sotsialistik Respublikasi
| Moldaviya Sovet Sotsialistik Respublikasi | ||||||||||||||
| Молдавская Советская Социалистическая Республика Republica Sovietică Socialistă Moldovenească/ Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ | ||||||||||||||
| Sovet Ittifoqi respublikasi (1940–1991) | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
.svg) Bayroq
| ||||||||||||||
| Shior Пролетарь дин тоатe цэриле, уници-вэ! (Moldavancha) Proletari din toate țările, uniți-vă! (transliteratsiya) „Butun dunyo proletarlari, birlashingiz!“ | ||||||||||||||
| Madhiya Молдова ку доинэ стрэбунэ пэ плаюрь (Moldova cu Doine străbune pe Plaiuri) „Moldaviya Sovet Sotsialistik Respublikasi gimni“ (1945–80) Молдова Советикэ (1980–91) | ||||||||||||||
 Moldaviya SSRning (qizil) Sovet Ittifoqida joylashuvi
| ||||||||||||||
| Poytaxti | Kishinyov | |||||||||||||
| Til(lar)i | Rasmiy tillar: Moldavana • Rusb Ozchiliklar tillari: Gagauz • Ukrain | |||||||||||||
| Etnoxoronimi | Moldavan Sovet | |||||||||||||
| Hukumati | Stalinist bir partiyali totalitar diktatura (1940–1953) Unitar Marksist-Leninist bir partiyali sovet sotsialistik respublika (1953–1990) Unitar yarim prezidentlik respublika (1990–1991) | |||||||||||||
| Birinchi kotib | ||||||||||||||
| • | 1941–1942 | Piotr Borodin | ||||||||||||
| • | 1991 | Grigore Eremei | ||||||||||||
| Hukumat yetakchisi | ||||||||||||||
| • | 1940–1945 | Tihon Konstantinov | ||||||||||||
| • | 1990–1991 | Petru Pascari | ||||||||||||
| Davlat boshchisi | ||||||||||||||
| • | 1989–1991 | Mircea Snegur | ||||||||||||
| Tarixi | XX asr | |||||||||||||
| • | Tuzilgan | 2-avgust 1940-yil | ||||||||||||
| • | Suverenitet eʼlon qilingan | 23-iyun 1990-yil | ||||||||||||
| • | Pridnestrovye mustaqilligi | 2-sentabr 1990-yil | ||||||||||||
| • | Gagauzia mustaqilligi | Avgust toʻntarish urinishi | ||||||||||||
| • | Mustaqillik eʼlon qilingan | 27-avgust 1991-yil | ||||||||||||
| • | Mustaqillik tan olingan | 26-dekabr 1991-yil | ||||||||||||
| Maydoni | ||||||||||||||
| • | 1989-yil | 33843 km² | ||||||||||||
| Aholisi | ||||||||||||||
| • | 1989-yil (tax.) | 4 337 600 | ||||||||||||
| Zichlik | 128.16830659221 km² | |||||||||||||
| Pul birligi | Sovet rubli (SUR) | |||||||||||||
| Telefon kodi | +7 042 | |||||||||||||
| ||||||||||||||
| a. | Moldaviya SSRda 1989-yilgacha rumin tili rasman moldavan tili deb atalgan. | |||||||||||||
| b. | Konstitutsiyada birorta ham rasmiy til koʻrsatilmagan. | |||||||||||||
.svg)
Moldaviya Sovet Sotsialistik Respublikasi yoki Moldova Sovet Sotsialistik Respublikasi, Moldaviya SSR yoki Moldova SSR (rumincha: Republica Sovietică Socialistă Moldovenească; mold.: Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ; ruscha: Молда́вская Сове́тская Социалисти́ческая Респу́блика) — Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgan respublikalarning biri. Sovet davrida chop etilgan oʻzbekcha manbalarda mamlakat nomi Moldaviya SSR deb yuritiladi.[1] Ayrim manbalarda esa Sovet Moldaviyasi deb berilgan.
Moldaviya SSR 1940-yilning 2-avgustida oʻsha yilning 28-iyunida Ruminiyadan anneksiya qilib olingan Bessarabiyaning ayrim hududlari hamda Ukraina SSR tarkibidagi Moldaviya Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasining ayrim hududlarini birlashtirib tuzilgan.
Moldaviya SSR poytaxti Kishinyov shahri boʻlgan. Respublika 40 rayonga boʻlingan, 21 shahar, 47 shahar tipidagi posyolkasi boʻlgan.
1990-yilning 23-iyunida Moldaviya SSR suverenitet deklaratsiyasini eʼlon qildi va Moldova Sovet Sotsialistik Respublikasi deb qayta nomlandi. 1991-yilning 23-mayida oʻz mustaqilligini eʼlon qildi va Moldova Respublikasi deb qayta nomlandi. Sovet Ittifoqi mamlakat mustaqilligini 1991-yil 26-dekabrda rasman tan oldi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Moldaviyada sinfiy jamiyat 9–11-asrlarda paydo boʻlgan. 12–14-asrlarda turli qabila ittifoqlari va davlat uyushmalari (skiflar, gotlar, hunnlar, Qadimiy rus davlati, Oltin Oʻrda va boshqalar) sistemasida, 14-asrda voloxlarning sharqiy slavyanlar bilan aloqasi natijasida moldavan elati tashkil topgan. 1359-yildan mustaqil Moldaviya knyazligi hukm sura boshlagan. 16–18-asrlarda Usmonli turk imperiyasi qoʻl ostida boʻlgan, turklar zulmiga qarshi ozodlik harakatlari boshlangan.
18-asr oxiriga kelib Rossiya Dnestr davlatidan chap tomondagi yerlarni, 1812-yili esa Bessarabiyani qoʻshib olgan. Sovet hokimiyati 1917-yil (dekabr) – 1918-yil (yanvar)da oʻrnatilgan. 1918-yil yanvar-martida Ruminiya Bessarabiyani bosib olgan.
1924-yil 12-oktabrda Ukraina SSR tarkibida Moldaviya Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etilgan. 1940-yil 28-iyunda Sovet Ittifoqi Bessarabiyani qaytarib olgan. 1940-yil 2-avgustda Moldaviya SSR tashkil topgan. Oʻsha yili Moldaviya Kommunistlar Partiyasi tuzilgan. 1941-yilda Moldaviya gitlerchi-fashist qoʻshinlari tomonidan okkupatsiya qilingan. 1944-yil avgustda Qizil armiya fashistlarni siqib chiqargan.
1990-yilning 23-iyunida Moldaviya SSR suverenitet deklaratsiyasini eʼlon qildi va Moldova Sovet Sotsialistik Respublikasi deb qayta nomlandi. 1991-yilning 23-mayida Moldova Respublikasi deb qayta nomlandi. Oʻsha yili 27-avgust kuni oʻz mustaqilligini eʼlon qildi. Sovet Ittifoqi mamlakat mustaqilligini 1991-yil 26-dekabrda rasman tan oldi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ "Moldaviya SSR" (oʻzbekcha). Ensiklopedik lugʻat. 1. Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi. 1988. p. 531. 5-89890-002-0.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 |
Vikiomborda Moldaviya Sovet Sotsialistik Respublikasi haqida turkum mavjud |
| |||||||||||||
.svg)