Turkmaniston Sovet Sotsialistik Respublikasi
| Turkmaniston Sovet Sotsialistik Respublikasi | ||||||||||||||
| Туркменская Советская Социалистическая Республика Түркменистан Совет Социалистик Республикасы | ||||||||||||||
| Sovet Ittifoqi respublikasi | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
.svg) Bayroq
 Gerb
| ||||||||||||||
| Shior Әхли юртларың пролетарлары, бирлешиң! (Turkmancha) Ähli ýurtlaryň proletarlary, birleşiň! (transliteratsiya) „Butun dunyo proletarlari, birlashingiz!“ | ||||||||||||||
| Madhiya Түркменистан Совет Социалистик Республикасы Дөвлет Гимни Türkmenistan Sowet Socialistik Respublikasy Döwlet Gimni „Turkmaniston Sovet Sotsialistik Respublikasi gimni“ | ||||||||||||||
 Turkmaniston SSRning (qizil) Sovet Ittifoqida joylashuvi
| ||||||||||||||
| Poytaxti | Ashxobod | |||||||||||||
| Til(lar)i | Rasmiy tillar: Turkman • Rus Ozchiliklar tillari: Oʻzbek | |||||||||||||
| Etnoxoronimi | Turkman Sovet | |||||||||||||
| Hukumati | Unitar Marksist-Leninist bir partiyali sovet sotsialistik respublika (1925-1927; 1953-1990) Stalinist bir partiyali totalitar diktatura (1927-1953) Unitar prezidentlik respublika (1990-1991) | |||||||||||||
| Birinchi kotib | ||||||||||||||
| • | 1924–1926 | Ivan Mejlauk | ||||||||||||
| • | 1985–1991 | Saparmurod Niyozov | ||||||||||||
| Tarixi | XX asr | |||||||||||||
| • | Turkiston ASSR tarkibida Turkman viloyati tashkil qilingan | 7-avgust 1921-yil | ||||||||||||
| • | Turkmaniston SSR tuzilgan | 27-oktabr 1924-yil | ||||||||||||
| • | Suverenitet eʼlon qilingan | 22-avgust 1990-yil | ||||||||||||
| • | Mustaqillik eʼlon qilingan | 27-oktabr 1991-yil | ||||||||||||
| • | Mustaqillik tan olingan | 26-dekabr 1991 | ||||||||||||
| Maydoni | ||||||||||||||
| • | 1989-yil | 488100 km² | ||||||||||||
| Aholisi | ||||||||||||||
| • | 1989-yil (tax.) | 3 522 700 | ||||||||||||
| Zichlik | 7.2171686129891 km² | |||||||||||||
| Pul birligi | Sovet rubli (SUR) | |||||||||||||
| Telefon kodi | +7 360/363/370/378/432 | |||||||||||||
| ||||||||||||||
Turkmaniston Sovet Sotsialistik Respublikasi, Turkmaniston SSR (turkmancha: Түркменистан Совет Социалистик Республикасы; ruscha: Туркменская Советская Социалистическая Республика) — Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgan respublikalarning biri. Ayrim manbalarda Sovet Turkmanistoni deb yuritiladi.
1921-yil 7-avgustda Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tarkibida Turkman viloyati tuzilgan. Milliy chegaralanish natijasida 1924-yil 27-oktabrda Turkmaniston SSR tashkil etilgan.
Turkmaniston SSR poytaxti Ashxobod shahri boʻlgan. Respublika 44 rayonga boʻlingan, 16 shahar, 74 shahar tipidagi posyolkasi boʻlgan.[1]
1990-yilning 22 avgustida Turkmaniston suverenitet eʼlon qildi. 1991-yilning 27-oktabriga kelib respublika oʻz mustaqilligini eʼlon qildi. Turkmaniston mustaqilligi 1991-yilning 26-dekabrida Sovet Ittifoqi parchalanib ketganidan keyin tan olindi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkmaniston SSR hududida sinfiy jamiyat miloddan avvalgi 1-ming yillikda vujudga kelgan. 6–4-asrlarda Axomaniylar, Makedoniyalik Iskandar qoʻl ostida boʻlgan. Miloddan avvalgi 3-asrdan Parfiya podsholigi, Sosoniylar davlati tarkibida boʻlgan.
5–8-asrlarda eftalitlar, turklar, arablar hokimiyati oʻrnatilgan. Turkmaniston SSR xalqi arablarga qarshi Muqanna qoʻzgʻolonida ishtirok etgan. 9–10-asrlarda Tohiriylar, Somoniylar davlatlari tarkibida boʻlgan.
11-asrga kelib Turkmaniston SSR hududini oʻgʻuzlar zabt etgan. 11–13-asrlarda Saljuqiylar davlati Xorazm tarkibida boʻlgan. 13–15-asrlarda moʻgʻullar qoʻl ostiga oʻtgan. Soʻngra esa Temuriylar davlati Turkmaniston hududini egallab olgan. 15-asrda turkman elati tarkib topa boshlagan.
16–17-asrlarda Buxoro xonligi tarkibida, 19-asrning 60-yillari oxiri – 80-yillar oʻrtasida Rossiyaga qoʻshib olingan.
Turkmanistonda Sovet hokimiyati 1917-yil noyabr-dekabr oylarida oʻrnatilgan. Mamlakat hududining asosiy qismi Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tarkibiga kirgan. 1921-yil 7-avgustda Turkiston ASSR tarkibida Turkman viloyati tuzilgan. Milliy chegaralanish natijasida 1924-yil 27-oktabrda Turkmaniston SSR tashkil etilgan.
1990-yilning 22 avgustida Turkmaniston suverenitet eʼlon qildi. 1991-yilning 27-oktabriga kelib respublika oʻz mustaqilligini eʼlon qildi. Turkmaniston mustaqilligi 1991-yilning 26-dekabrida Sovet Ittifoqi parchalanib ketganidan keyin tan olindi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ "Turkmaniston SSR" (oʻzbekcha). Ensiklopedik lugʻat. 2. Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi. 1988. p. 298. 5-89890-018-7.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 |
Vikiomborda Turkmaniston Sovet Sotsialistik Respublikasi haqida turkum mavjud |
| |||||||||||||
.svg)