Xalqaro geografik ittifoq
Xalqaro geografik ittifoq (IGU);inglizcha: International Geographical Union ; fransuzcha: Union géographique internationale) — geograflarning xalqaro ilmiy birlashmasi. Kotibiyatning joylashgan joyi Dehli, Hindiston.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi Xalqaro geografik kongress 1871-yilda Antverpenda boʻlib oʻtdi.
Hozirgi shaklda u 1922-yilda Bryusselda tashkil etilgan. Bosh assambleya tomonidan saylanadigan, milliy delegatsiyalar rahbarlaridan iborat Ijroiya qoʻmitasi (prezident, sakkiz nafar vitse-prezident, bosh kotib va gʻaznachidan iborat) boshqaruv organi hisoblanadi. IGU tuzilmasida komissiyalar va o‘quv guruhlari ham doimiy asosda faoliyat yuritadi. IGU kongresslari har 4-yilda bir marta oʻtkaziladi. IGU byulleteni chiqarildi.
SSSR 1956-yilda ittifoqqa aʼzo boʻldi. Sovet geografik tashkilotlari va IGU oʻrtasidagi muvofiqlashtirishni 1992-yilda Xalqaro geografik ittifoqning Rossiya Milliy qoʻmitasiga aylantirilgan Sovet geograflari milliy qoʻmitasi amalga oshirdi (hozirda rais — akademik V. M. Kotlyakov, mas’ul kotib — A. B. Sebentsov). 2022-yil. Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi sababli ular IGU aʼzoligidan toʻxtatildi[1]. 1976-yilda SSSRda IGU Kongressi boʻlib oʻtdi.
Ayni paytda ittifoq tarkibiga 87 davlat kiradi.
IGU maqsadlari:
- Geografik muammolarni oʻrganishga koʻmaklashish;
- Xalqaro hamkorlikni talab qiladigan geografik tadqiqotlarni boshlash va muvofiqlashtirish, ularni keng ilmiy muhokama qilish va natijalarini nashr etishga ko‘maklashish;
- Xalqaro tashkilotlar ishida geograflarning ishtirokini taʼminlash;
- IGUga aʼzo mamlakatlar ichida ham, oʻrtasida ham geografik maʼlumotlar va hujjatlarni toʻplash va tarqatishni yaxshilashga hissa qoʻshish;
- mavzulari Ittifoq maqsadlariga mos keladigan xalqaro geografik kongresslar, mintaqaviy konferensiyalar va ixtisoslashtirilgan simpoziumlarni o‘tkazishga ko‘maklashish;
- geografik tadqiqotlarni rivojlantirish va uning natijalarini amaliyotga tatbiq etish maqsadida xalqaro hamkorlikning boshqa har qanday shakllarida ishtirok etish;
- Xalqaro standartlashtirish va geografiyada qoʻllaniladigan usullar, nomenklatura va belgilarni birlashtirishga koʻmaklashish.
IGUning ish tillari ingliz va fransuz tillaridir[2] .
IGU Xalqaro ilmiy uyushmalar kengashi (ISCU) va Xalqaro ijtimoiy fanlar kengashi (ISSC) aʼzosi hisoblanadi.
Qoʻllanma[3][tahrir | manbasini tahrirlash]
1922—1924-yillar Roland Bonapart, Fransiya
1924—1928-yillar Nikola Vacelli, Italiya
1928—1931-yillar Mamlakat maʼlumotlari Fransiya Robert Burjua, Fransiya
1931—1934-yillar Mamlakat ma'lumotlari AQSh Isaiah Bowman, AQSH
1934—1938-yillar Mamlakat ma'lumotlari Buyuk Britaniya Charlz Kloz, Buyuk Britaniya
1938—1949-yillar Mamlakat ma'lumotlari Fransiya Emmanuel de Marton, Fransiya
1949—1952-yillar Mamlakat maʼlumotlari AQSh Jorj Kressi, AQSH
1952—1956-yillar Mamlakat ma'lumotlari Buyuk Britaniya Dadli Stump, Buyuk Britaniya
1956—1960-yillar Shvetsiya Hans Alman, Shvetsiya
1960—1964-yillar Germaniya Karl Troll, Germaniya
1964—1968-yillar Mamlakat ma'lumotlari Hindiston Shiba Chatterji, Hindiston
1968—1972-yillar Mamlakat maʼlumotlari Polsha Stanisław Leszczynski, Polsha
1972—1976-yillar Mamlakat ma'lumotlari Fransiya Jan Dreshe, Fransiya
1976—1980-yillar Mamlakat ma'lumotlari Buyuk Britaniya Maykl Uayz, Buyuk Britaniya
1980—1984-yillar Nigeriya Akin Maboganj, Nigeriya
1984—1988-yillar Avstraliya Piter Skott, Avstraliya
1988—1992-yillar Mamlakat maʼlumotlari AQSh Roland Fuchs, AQSH
1992—1996-yillar Mamlakat maʼlumotlari Niderlandiya Herman T. Verstappen, Niderlandiya
1996—2000-yillar Mamlakat maʼlumotlari Shveytsariya Bruno Messerli, Shveytsariya
2000—2004-yillar Irlandiya Anna Buttimer, Irlandiya
2004—2006-yillar Italiya Adalberto Vallega, Italiya
2006—2008-yillar Meksika Xose Palasio Prieto, Meksika
2008—2012-yillar Mamlakat maʼlumotlari AQSh Ronald Abler, AQSh
2012—2016-yillar Rossiya Vladimir Kolosov, Rossiya
2016—2021-yillar Yaponiya Yukio Ximiyama, Yaponiya
2021-yil Mamlakat ma'lumotlari Janubiy Afrika Maykl Meadows, Janubiy Afrika
Xalqaro geografik kongresslar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xalqaro geografik ittifoq tomonidan oʻtkazilgan xalqaro geografik kongresslar roʻyxati[4][5] :
| Kongress | Yil | Mamlakat va shahar |
|---|---|---|
| I | 1871-yil | Antverpen |
| II | 1875-yil | Parij |
| III | 1881-yil | Venetsiya |
| IV | 1889-yil | Parij |
| V | 1891-yil | Bern |
| VI | 1895-yil | London |
| VII | 1899-yil | Berlin |
| VIII | 1904-yil | Vashington, Filadelfiya, Nyu-York, Niagara sharsharasi, Chikago, Sent-Luis |
| IX | 1908-yil | Jeneva |
| X | 1913-yil | Rim |
| XI | 1925-yil | Qohira |
| XII | 1928-yil | Kembrij |
| XIII | 1931-yil | Parij |
| XIV | 1934-yil | Varshava |
| XV | 1938-yil | Amsterdam |
| XVI | 1949-yil | Lissabon |
| XVII | 1952-yil | Vashington |
| XVIII | 1956-yil | Rio-de-Janeyro |
| XIX | 1960-yil | Stokgolm |
| XX | 1964-yil | London |
| XXI | 1968-yil | Dehli |
| XXII | 1972-yil | Monreal |
| XXIII | 1976-yil | Moskva |
| XXIV | 1980-yil | Tokio |
| XXV | 1984-yil | Parij |
| XXVI | 1988-yil | Sidney |
| XXVII | 1992-yil | Vashington |
| XXVIII | 1996-yil | Gaaga |
| XXIX | 2000-yil | Seul |
| XXX | 2004-yil | Glazgo |
| XXXI | 2008-yil | Tunis |
| XXXII | 2012-yil | Koln |
| XXXIII | 2016-yil | Pekin |
| XXXIV | 2021-yil | Istanbul |
| favqulodda | 2022-yil | Parij |
| XXXV | 2024-yil | Dublin |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Mike. „IGU Executive Committee suspends the IGU National Committee of Russia“ (en-US). IGU Online (2022-yil 7-mart). 2022-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-iyun.
- ↑ „Statutes – IGU Online“. 2016-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 24-sentyabr.
- ↑ „List of IGU Executive Committee members 1922—2022“ (en).
- ↑ „Home of Geography Newsletter, No. 4, February 2002“. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 17-iyun.
- ↑ Котляков В.М.. Избранные сочинения в шести книгах. М.: Наука, 2003 — 426 bet. ISBN 5-02-008829-3.