Ukrainada turizm

Ukrainada turizm
	Ukrainaning eng koʻp tashrif buyuriladigan shaharlari
	; Kiyev
	; Lvov
	; Odessa

Ukraina har yili 20 milliondan ortiq chet el fuqarolarini jalb qilar edi (2012-yilda 23 million). Ammo 2014-yildan buyon bu taxminan 10 millionga kamaydi. Mehmonlar asosan Sharqiy Yevropadan, Gʻarbiy Yevropadan, shuningdek, Turkiya va Isroildan keladi^[1].

Rossiya-Ukraina urushidan oldin Ukraina Jahon sayyohlik tashkiloti reytingiga koʻra, tashrif buyurgan sayyohlar soni boʻyicha Yevropada 8-oʻrinni egallagan^[2]. Ukrainada koʻplab sayyohlik joylari mavjud: changʻida uchish, piyoda sayr qilish va baliq ovlash uchun mos tog 'tizmalari; mashhur yozgi dam olish manzili sifatida Qora dengiz qirgʻoqlari; turli ekotizimlarning qoʻriqxonalari; cherkovlar, qal’a xarobalari va boshqa meʼmoriy parklarning diqqatga sazovor joylari; turli xil tashqi faoliyat nuqtalari. Kiyev, Lvov, Odessa va Kamenets-Podolskiy Ukrainaning asosiy sayyohlik markazlari boʻlib, ularning har biri koʻplab tarixiy diqqatga sazovor joylarni, shuningdek, ajoyib mehmondoʻstlik infratuzilmasini taklif etadi. Turizm Qrim iqtisodining asosiy tarmogʻi boʻlgan, biroq 2014-yilda Rossiya anneksiya qilinganidan keyin tashrif buyuruvchilar soni sezilarli darajada kamayib ketdi^[3].

Ukrainaning yetti moʻjizasi va Ukrainaning yetti tabiiy moʻjizasi Ukrainaning eng muhim diqqatga sazovor joylarini tashkil etgan boʻlib, ular keng jamoatchilik tomonidan internetda ovoz berish orqali tanlab olingan.

Ukraina markaziy va sharqiy Yevropa, shimol va janub oʻrtasidagi chorrahadagi manzildir; Rossiya bilan chegaradosh va Turkiyadan unchalik uzoq emas. U Karpat togʻlari kabi changʻi, piyoda yurish, baliq ovlash va ov qilish uchun mos boʻlgan togʻ tizmalariga ega, Qora dengiz qirgʻogʻi esa dam oluvchilar uchun mashhur yozgi manzildir. Ukrainada uzumzorlar mavjud, ularda mahalliy vinolar, qadimiy qal’alar xarobalari, tarixiy bogʻlar, pravoslav, katolik va protestant cherkovlari, shuningdek, bir nechta masjid va sinagogalar mavjud. Mamlakat poytaxti Kiyev shahrida Avliyo Sofiya sobori va keng xiyobonlar kabi koʻplab noyob tuzilmalar mavjud. Ukraina sayyohlarga yaxshi maʼlum boʻlgan boshqa shaharlarni ham oʻz ichiga oladi, masalan, port shahri Odessa va gʻarbdagi eski Lvov shahri. Ikkinchi jahon urushidan oldin Polsha Respublikasi chegaralarida boʻlgan Gʻarbiy Ukrainaning koʻp qismi polyaklar uchun mashhur joy hisoblanadi. Oʻziga xos „qitʼa“ — Qrim oʻzining issiq iqlimi, ulkan togʻlari, platolari va qadimiy xarobalari bilan Qora dengizda suzish yoki quyoshda toblanish uchun sayyohlar uchun mashhur dam olish maskani boʻlgan. U yerdagi shaharlarga quyidagilar kiradi: Sevastopol va Yalta — Ikkinchi Jahon urushi oxirida tinchlik konferensiyasi oʻtkazilgan joy. Shuningdek, tashrif buyuruvchilar Dnepr daryosi boʻylab Kiyevdan Qora dengiz sohiliga qadar kemada kruiz sayohatlarini amalga oshirishlari mumkin. Ukraina oshxonasi uzoq tarixga ega va turli xil milliy taomlarni taklif etadi. 2014-yilda Rossiyaning hududni bosib olishi va anneksiya qilishi sayyohlik savdosiga jiddiy taʼsir koʻrsatdi^[4].

Mamlakatning turizm sanoati odatda rivojlanmagan deb hisoblanadi, ammo u Ukraina iqtisodiyotiga hal qiluvchi yordam beradi. Ukraina sayyohlarga Yevropaning boshqa yoʻnalishlariga qaraganda ancha past narxlarni taklif etadi, shuningdek, Yevropa, sobiq Sovet Ittifoqi va Shimoliy Amerikadan kelgan koʻpchilik odamlar uchun vizasiz kirish kabi maʼlum afzalliklarga ega. 2005-yildan beri Yevropa Ittifoqi va EFTA, AQSh, Kanada, Yaponiya hamda Janubiy Koreya fuqarolaridan Ukrainaga sayyohlik maqsadida tashrif buyurish uchun viza talab qilinmaydi^[5]. Shuningdek, Rossiya va boshqa MDH davlatlari (Turkmanistondan tashqari) fuqarolari uchun ham viza talab qilinmaydi.

**Rezidentlari Ukrainaga eng koʻp tashrif buyurgan 10 ta davlat (2016)^[6]**
Mamlakat	Raqam
Moldova	4.3 million
Belarus	1.8 million
Rossiya	1.5 million
Vengriya	1.3 million
Polsha	1.2 million
Ruminiya	0,8 million
Slovakiya	0.4 million
Isroil	0,2 million
Turkiya	0,2 million
Germaniya	0,2 million

Mashhur sayyohlik shaharlari

Markaziy Ukraina

Kiyevdagi Avliyo Mixaylning Oltin gumbazli monastiri.

Asosiy shaharlar

Kiyev — Dnepr daryosi boʻyidagi Kiyev Rusining tarixiy va Ukrainaning zamonaviy poytaxti. Qadimgi cherkovlar, keng xiyobonlar, goʻzal manzaralar va turli madaniy obyektlar uni maftunkor manzilga aylantiradi.
Chernigov — Kiyev Rusining qadimiy shahri, koʻplab oʻrta asr meʼmorchiligiga ega Ukrainaning eng qadimgi shaharlaridan biri. Bu hududda Yevropadagi eng qadimiy inson manzilgohlari ham topilgan.
Pereiaslav — „tirik muzey“, Ukrainadagi eng yirik tarix va etnografiya qoʻriqxonalaridan biri. 20 dan ortiq turli muzeylar mavjud, shaharda turli koʻrgazmalar va yarmarkalar oʻtkaziladi.
Vinnitsa — Podilliya tarixiy mintaqasidagi eng yirik shahar. Vinnitsada Festivalni oroli yaqinidagi Janubiy Bug daryosida qurilgan Yevropadagi eng katta suzuvchi favvora bor.
Sumi — 17-asr oʻrtalarida qurilgan tarixiy shahar.

Gʻarbiy Ukraina

Lvov — mamlakat gʻarbidagi eski shahar, oʻrta asrning eski shahri ekanligi va Polsha hamda Avstriya taʼsiridagi noyob arxitekturasi bilan mashhur. U arxitektura va madaniyat haqida gap ketganda, Ukrainadagi eng yaxshi sayyohlik maskanidir.
Ivano-Frankivsk — Gʻarbiy Ukraina shahri, Ukrainada yashash uchun eng yaxshi shahar deb tan olingan^[7].
Chernovsi — Bukovina poytaxti sifatida Avstriya imperiyasining bir qismi boʻlgani sababli (1918-yilgacha) Bolqon atmosferasi va Markaziy Yevropa uslubidagi ajoyib klassik Gabsburg arxitekturasini taqdim etadi.
Ujgorod — Ukrainaning eng qadimgi shaharlaridan biri boʻlgan Zakarpatye poytaxti Karpat togʻlariga yaqinligi tufayli sayyohlarni oʻziga jalb qiladi.
Mukacheve
Kamenets-Podolskiy
Ternopil
Lutsk
Drogobich

Sharqiy Ukraina

Xarkov — shahar tarixi 17-asr oʻrtalarida, kazaklar Sloboda posyolkalarini yaratgan paytdan boshlangan va oʻshandan beri shahar 1,7 million kishidan ortiq aholisi boʻlgan Ukrainaning eng yirik savdo, madaniy va taʼlim markazlaridan biriga aylandi. 1919-yil dekabrdan 1934-yil iyungacha Xarkov Sovet Ukrainasining poytaxti edi. Bu yerda 1920—1930-yillarda Ukraina madaniy uygʻonishi boshlandi.
Svyatohirsk va Baxmut
Donetsk
Luhansk

Janubiy Ukraina

Odessa — Qora dengizdagi port shahar boʻlib, turli madaniyatlar, jumladan yahudiy, arman, nemis, rus va yunon madaniyatlari, shuningdek, mahalliy Ukraina madaniyatini oʻzida jamlagan. Odessa Qora dengiz kurorti va Ukrainaning eng yirik savdo markazidir.
Zaporijye — Ukrainaning oltinchi yirik shahri, Khortitsia oroli, DneproHES va „Sotsgorod“ (Sotsialistik shahar) bilan mashhur.
Izmail — Ukraina janubi-gʻarbiy qismidagi Odessa viloyatining Dunay daryosi yaqinidagi tarixiy shahar.
Qrimning janubiy qirgʻogʻi (Qrim Riviera) — Yalta va Alushta munitsipalitetlarining qirgʻoq chizigʻi (hozirda Rossiya Federatsiyasi boshqaruvida).
Sevastopol (hozirda Rossiya Federatsiyasi boshqaruvi ostida).

Manzarali joyar

Karpat togʻlari — changʻida uchish va piyoda sayr qilish imkoniyatlariga ega boʻlgan togʻ landshaftlari, sovuq va issiq buloqli kurortlar. Togʻ-changʻi kurortlari orasida Bukovel, Slavske, Verxovyna, Voroxta mavjud.
Hoverla — Ukrainadagi eng baland togʻ. Piyoda yurish uchun manzarali joy.
Azov qirgʻogʻi — choʻmilish kurortlari.
Dnepr — sayohatlar.
Dnestr — kanoeda, qayiqda suzish.
Shatsk koʻllari — choʻmilish, lager, piyoda yurish.
Sofiyivskiy bogʻi, Uman, Ukrainada joylashgan.
Ukraina sharsharalari — ekoturizm.

Karpat togʻlari ustidagi kamalak
Chornohora vodiysidagi rhododendronlar
Chervona togʻi yaqinidagi Dnestr kanyoni milliy tabiat bogʻi
Djarylhak milliy tabiat bogʻi, Xerson viloyati
Ivano-Frankivsk viloyatidagi qishloq
Qishda Hoverla tepasida
Bukovel — Sharqiy Yevropa va Ukrainadagi eng yirik changʻi kurorti
Zakarpatye viloyatidagi Karpat biosfera rezervati
Cherkas viloyatidagi Buki kanyoni

Ukrainaning yetti moʻjizasi

Ukrainaning yetti mo''jizasi — 2007-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan „Ukrainaning yetti mo''jizasi“ tanlovida tanlangan Ukrainaning yetti tarixiy va madaniy yodgorliklari.

Uman shahridagi Sofiyivskiy bogʻi, Cherkas viloyati
Kiyev Pechersk Lavra (Gʻorlar monastiri)
Kamenets-Podolskiy tarixiy majmuasi, Kamenets-Podolskiy, Xmelnitskiy viloyati
Khortitsia, Zaporojye viloyati
Sevastopoldagi Chersonesos
Avliyo Sofiya sobori, Kiyev
Chernovtsi viloyati, Xotin shahridagi Xotin qal’asi

Ukrainaning yetti tabiiy moʻjizasi

Ukraina tanlovi gʻoliblari boʻlgan Ukrainaning yetti tabiiy moʻjizalari:

Askaniya-Nova, Xerson viloyati
Nikolayev viloyatidagi Buxning granit-dasht yerlari
Dnestr kanyoni, Dnestr
Marmar gʻori (Qrim)
Xmelnitskiy viloyatidagi Tovtry Podillian banklari
Svitiaz koʻli — Volin viloyati, Shatsk yaqinidagi koʻllar guruhining bir qismi
Karpat togʻlarida Synevyrska Poliana qishlogʻi yaqinidagi Synevyr koʻli

Tan olingan Jahon merosi obyektlari

Kiyev Pechersk Lavra (Kiyev gʻorlari monastiri) va Avliyo Sofiya sobori
Lvov shahrining tarixiy markazi (asosan eski shahar)
Bukovin va Dalmatiya mitropolitlarining qarorgohi (Chernivtsi)
Sevastopoldagi Chersones xarobalari
Struve geodeziya yoyi segmentlari
Ukraina Karpatidagi qadimgi va ibtidoiy olxa oʻrmonlari
Karpat mintaqasining yogʻoch serkvalari

Tibbiy turizm

Soʻnggi paytlarda Ukrainada yuqori sifatli stomatologiya uskunalari va yuqori sifatli materiallarga ega koʻplab zamonaviy stomatologiya klinikalari tashkil etildi. Ular bemorlarga yuqori sifatli stomatologiya xizmatlarini Gʻarb va Rossiya klinikalariga qaraganda ancha arzon narxlarda taqdim etadilar. Ukrainaga Amerika Qoʻshma Shtatlari, Yevropa Ittifoqi va Rossiyadan koʻplab sayyohlar stomatologiya xizmatlari uchun kelishadi, bu esa stomatologik turizmning rivojlanishini taʼminlaydi.

Ukrainada tibbiy turizmning boshqa mashhur turlari — koʻz, plastik jarrohlik, soch koʻchirib oʻtkazish va loy vannalari.

Truskavets va Mirgorod mineral buloqlari bilan mashhur.

Diniy turizm

Ukrainada Uman Breslov-Hasidik yahudiylari uchun ziyoratgohdir.

Voqealar

Festival madaniyati

Politsiya Lvovning sayyohlik hududida velosipedda patrul qilmoqda

Soʻnggi yillarda Ukrainaning yirik shaharlarida turli xil festivallar paydo boʻldi. Ulardan eng mashhurlari orasiga Lvovdagi xalqaro jazz festivali, Kiyevdagi koʻcha taomlari festivali, Odessadagi turli yoz festivallari kiradi. Ushbu festivallarning aksariyati Sovet davridagi sobiq sanoat binolarida oʻtkaziladi va shu tariqa bu hududlarni yoshartirishga yordam beradi.

Turi	Tadbir	Manzil	Mavsum
Kino festivali	Molodist xalqaro kinofestivali	Kiyev	aprel
Kino festivali	Odessa xalqaro kinofestivali	Odessa	iyul oyining ikkinchi yarmi
Oziq-ovqat festivali	Deruny festivali	Korosten	sentyabr
Oziq-ovqat festivali	Lvov pishloq va vino festivali	Lvov	oktyabr
Hazil festivali	Gumoryna	Odessa	aprel
Sanʼat festivali	Gogolfest	Kiyev	sentyabr
Musiqa festivali	Zohid	Rodatychi, Lvov viloyati	Avgustning oʻrtalarida
Musiqa festivali	Fajne Misto	Ternopil	iyul
Musiqa festivali	Alfa Jazz festivali	Lvov	iyun
Sheʼriyat bayrami	Meridian Czernovitz	Chernovtsi	sentyabr
Musiqa festivali	Atlas Weekend	Kiyev	iyun
Sport bayrami	Issiq havo sharlari festivali	Kamenets-Podolskiy	may
Madaniyat festivali	Forpost Fest	Kamenets-Podolskiy	avgust
Sport bayrami	Leopolis Gran-prisi	Lvov	iyun
Madaniyat festivali	Kitob forumi Lvov	Lvov	sentyabr
Madaniyat festivali	Etnovyr	Lvov	avgust

Savdo yarmarkalari

Shahar	Savdo yarmarkasi	Sanoat
Kiyev	AGRO	Qishloq xoʻjaligi
Lvov	Lvov nashriyoti forumi	Kitoblar
Kiev	Ukraina metall-forumi	Metall filial
Velikiy Sorochintsi	Sorochyntsi yarmarkasi	Oshxona
Kiyev	Zargarlik koʻrgazmasi Ukraina	Zargarlik buyumlari
Kiyev	Kiev modasi	Kiyim va uslub
Kiyev	Upakovka	Qadoqlash sanoati
Kiyev	Qurol va xavfsizlik	Qurollar

Turizm industriyasini boshqarish organi va uning kafedralari

Chet el turizmi bosh boshqarmasi (Ukraina SSR hukumati va SSSR Davlat qoʻmitasining bir qismi)
- 1964—1974 — Yosip Zatyaxan
- 1974—1989 — Viktor Dobrotvor
Ukrintur uyushmasi
- 1989—1993 — Volodimir Skrinnik
Ukraina turizm boʻyicha davlat qoʻmitasi
- 1993—1996 — Volodimir Skrinnik
- 1997—1998 — Anatoliy Kasianenko
- 1998—2000 — Valeriy Tsybux
Davlat turizm departamenti (Yoshlar siyosati, sport va turizm davlat qoʻmitasi)
- 2001—2002 — Anatoliy Matviyenko
Ukraina Davlat turistik maʼmuriyati
- 2002—2005 — Valeriy Tsybux
Turizm va kurortlar davlat xizmati (Madaniyat va turizm vazirligi)
- 2005—2006 — Igor Pristavskiy
- 2006—2010 — Anatoliy Paxlya
Ukraina turizm va kurortlar davlat agentligi (Infratuzilma vazirligi)
- 2011—2014 — Olena Shapovalova
Turizm va kurortlar boshqarmasi (Iqtisodiy rivojlanish va savdo vazirligi)
- 2016—2017 — Ivan Liptuha
- 2018—2019 — Oksana Serdyuk
Ukraina Turizmni rivojlantirish davlat agentligi (Ukraina Madaniyat va axborot siyosati vazirligi)
- 2019-yildan hozirgacha — Mariana Oleskiv

Ukrainaga kirish qoidalari

COVID-19 bilan bogʻliq vaziyat tufayli Ukrainaga kirish qoidalari sezilarli darajada oʻzgardi^[8]. Ukrainaga sayohat qilishni rejalashtirayotgan sayyohlar uchun mamlakatga kirish uchun zarur boʻlgan hujjatlar roʻyxati bilan tanishish muhimdir, masalan, COVID-19 ga qarshi emlashning toʻliq kursini olganligini tasdiqlovchi hujjat, salbiy SARS-CoV-2 koronavirus antijenini aniqlash uchun ekspress test yoki salbiy PCR testi.

Xorijiy sayohatlar statistikasi

Ukrainaga tashrif buyuruvchilarning aksariyati quyidagi millat vakillaridir^[9]:

Mamlakat	2017	2016	2015	2014	2013
Moldova	4,435,664	4,296,409	4,393,528	4,368,355	5,417,966
Belarus	2,727,645	1,822,261	1,891,518	1,592,935	3,353,652
Rossiya	1,464,764	1,473,633	1,231,035	2,362,982	10,284,782
Polsha	1,144,249	1,195,163	1,156,011	1,123,945	1,259,209
Vengriya	1,058,970	1,269,653	1,070,035	874,184	771,038
Ruminiya	791,116	774,585	763,228	584,774	877,234
Slovakiya	366,249	410,508	412,519	416,158	424,306
Turkiya	270,695	199,618	140,691	116,302	151,706
Isroil	261,486	216,638	149,386	101,799	120,913
Germaniya	209,447	171,118	154,498	131,244	253,318
Jami	14,229,642	13,333,096	12,428,286	12,711,507	24,671,227

Mamlakat	2006	2007	2008	2009
Rossiya	6,429,264	7,258,222	7,638,202	6,964,435
Polsha	3,979,453	4,430,140	5,242,980	2,546,132
Moldova	3,056,433	3,998,674	4,418,821	4,339,138
Belarus	2,127,250	2,918,694	3,407,064	2,984,672
Vengriya	1,159,711	1,251,724	1,033,376	814,790
Slovakiya	506,045	664,605	644,918	537,511
Ruminiya	349,094	1,010,065	1,440,466	1,077,299
Germaniya	215,437	325,479	231,632	213,995
Qoʻshma Shtatlar	113,507	132,376	128,122	123,001
Italiya	63,337	77,054	70,625	73,737
Turkiya	61,892	79,856	79,438	60,078
Ozarbayjon	59,628	71,112	80,350	66,996
Birlashgan Qirollik	56,662	66,132	68,709	66,851
Isroil	53,032	58,932	90,353	68,303
Litva	46,624	52,645	56,991	48,314
Oʻzbekiston	45,632	78,074	86,874	96,341
Chexiya	45,548	50,415	43,959	46,646
Armaniston	43,561	57,995	56,050	53,373
Fransiya	42,840	48,160	50,403	49,810
Gruziya	40,240	50,472	53,544	40,544
Qozogʻiston	36,163	54,629	48,565	43,524
Latviya	33,582	39,773	44,737	35,555
Avstriya	25,765	31,623	30,044	27,218
Niderlandiya	24,886	28,019	30,305	31,548
Kanada	23,795	28,485	28,855	31,372
Fuqarosizlik	17,845	24,747	23,531	18,716
Estoniya	17,361	19,997	21,094	16,016
Bolgariya	15,885	16,674	24,588	25,102
Xitoy	15,458	17,160	16,574	16,137
Gretsiya	14,827	16,107	18,156	16,377
Shvetsiya	13,926	15,865	16,992	16,050
Ispaniya	12,589	13,669	14,135	13,453
Shveysariya	12,533	13,243	13,878	13,266
Serbiya	12,281	10,011	5,203	5,065
Tojikiston	11,747	25,149	29,875	29,463
Belgiya	10,323	11,741	12,913	13,455
Daniya	9,655	10,605	10,996	12,697
Qirgʻiziston	7,351	11,122	19,859	20,520
Yaponiya	6,833	6,903	6,437	5,439
Hindiston	6,821	7,370	7,262	8,183
Norvegiya	6,689	8,142	8,892	10,712
Eon	6,584	7,483	7,698	8,883
Finlandiya	6,404	7,801	8,298	7,992
Avstraliya	5,412	6,784	5,277	5,224
Sloveniya	4,847	6,527	7,570	5,499
Suriya	4,692	6,653	6,084	5,290
Irlandiya	4,635	4,830	5,091	4,951
Iordaniya	4,390	5,162	3,613	5,221
Janubiy Koreya	3,809	5,151	5,985	5,374
Turkmaniston	3,475	3,374	6,039	7,631
Boshqa mamlakatlar	58,472	69,598	60,5982	69,094
Jami	18,935,775	23,122,157	25,449,078	20,798,342