Vikipediya:Qoida va koʻrsatmalar: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish

← Avvalgi tahrir Keyingi tahrir →

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi

VizualVikimatn

Inline

31-Mart 2024, 21:52 dagi koʻrinishi

Osiyo — dunyoning qitʼasi, Yevrosiyo materigining sharqiy qismi.

Geografiyasi

Osiyo - dunyoning eng katta qitʼasi, toʻrt okean bilan yuvilib turadi.

Aholisi

Osiyo – aholisi eng koʻp boʻlgan qitʼa, unda Yer aholisining 50% yashaydi (va hokazo).

Manbalar

Adabiyotlar

...

Havolalar

...

Geografiyaga oid ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

@@ Qator 1: / Qator 1: @@
-{{qoidalar|[[VP:QK]]|[[VP:QOIDA]]|[[VP:KOʻRSATMA]]}}
-{{qoidalar roʻyxati}}
-[[Oʻzbekcha Vikipediya]]ning maqsadi — [[oʻzbek tili]]da aniq va toʻgʻri maʼlumot beruvchi [[ensiklopediya]] sifatida xizmat qilishdir. Ushbu sahifada foydalanuvchilar Oʻzbekcha Vikipediya sahifalarini tahrirlayotib amal qilishlari kerak boʻlgan umumiy qoidalar berilgan.
-== Vikipediya qoidalari haqida ==
-Vikipedia tillar boʻyicha boʻlimlarga ajratilganiga qaramasdan, baʼzi qoidalar barcha til boʻlimlari uchun majburiydir.
-# '''Vikipediya — bu''' birinchi oʻrinda '''ensiklopediyadir'''. Uning formatiga toʻgʻri kelmaydigan maʼlumotlar [[Vikimedia]] fondining boshqa loyihasiga oʻtkazilishi yoki umuman oʻchirib tashlanishi kerak. Shuningdek Vikipediyaning boshqa ensiklopediyalardan ajratib turadigan bir necha oʻziga xos xususiyatlari mavjuddir. Qarang: [[Vikipediya:Vikipediya nima emas?|Vikipediya nima emas?]].
-# [[VP:BNN|Betaraf fikr bildirish]]
-# [[VP:MH|Mualliflik huquqlariga rioya qilish]]
-Maqolalarni kiritish va bezash boʻyicha texnik qoidalar, jamoadagi ichki munosabatlar va shunga oʻxshash qoidalar har bir boʻlim jamoasi tomonidan oʻzaro hal qilinadi.
-Ushbu qonun-qoidalar barcha insonlar tomonidan chiqarilgan qoidalar kabi mukammal emas, vaqt oʻtishi bilan oʻzgarishi mumkin. Qoidalarni oʻzgartirish jarayonida barcha ishtirokchilar qatnashishlari mumkin<ref>Qoidalarga oʻzgartirish kiritish haqidagi koʻrsatmalar keyinchalik kiritiladi.</ref>. Bu oʻrinda shuni eʼtiborga olish lozimki, bir tur qonun-qoidalardan ikkinchi turga tez-tez oʻtish (sakrash) yaxshilikka olib kelmaydi: mavjud qoidalar juda koʻp foydalanuvchilar tomonidan oʻrganib chiqilgan va ular asosida mavjud maqolalar kiritilgan; shuning uchun ushbu qoidalarni oʻzgartirish uchun kuchli va aniq asoslar lozim.
-== Maqolaning mazmuni ==
-=== Til va uslub ===
-Maqolalar adabiy [[Oʻzbek tili|oʻzbek tilida]], ilmiy uslubda yozilishi lozim. Maqolalar faqat uchinchi shaxs nomidan yozilishi mumkin. Oddiy tildagi va [[jargon]]dagi soʻzlarni qoʻllab boʻlmaydi. Maqolalarga imzosini qoʻyish va maqolalar ichida oʻz fikrini bildirish mumkin emas: buni munozara sahifalarida yoki matn ichida <nowiki><!-- berkitib --></nowiki> qilish mumkin.
-=== Xolis mulohaza bilan va obyektiv tarzda yozing ===
-[[Ensiklopediya]]da har qanday hissiyotlar oʻrinsiz. Hamma hodisalarni [[VP:BNN|betaraf nuqtai nazardan]] ifodalang: agar maqoladagi fikr bahstalab yoki umum qabul qilinmagan boʻlsa, u holda bu fikrga boʻlgan manbani koʻrsatish zarur. Agar qandaydir predmet yoki hodisaga har xil qarashlar mavjud boʻlsa, ularni hammasini maqolada ifodalash maqsadga muvofiq yoki hech boʻlmaganda ularning mavjud ekanligini qayd etish kerak. Ayniqsa, [[Vikipediya:Bahstalab maqolalar|bahstalab maqolalarni]] xotirjamlik va diqqat bilan tahrirlang.
-=== Maqola strukturasi ===
-Maqolalarda bayonotni oʻquvchi uchun qulay boʻlgan ketma-ketlikda olib boring.
-Maqolalarning koʻpchiligi mustahkam boʻlgan andozaga ega. Shuning uchun, bir maqolani yoza boshlaganingizda, shu mavzuda boʻlgan boshqa maqolalardan andozani ishlating.
-Maqola boshida sarlavhada koʻrsatilgan atama taʼrifini keltiring. Soʻng, atama haqida ostsarlavhasiz qisqa, umumiy tushunchalarni yozing.
-==== Bayonot ketma-ketligi ====
-Maqolalarni quyidagicha yozish kerak:
-* '''umumiydan xususiyga''';
-* '''soddadan murakkabga''';
-* '''muhimligi, mashhurligi, ishonchliligi, hajmi, joylashuvi boʻyicha tartibda''';
-* '''xronologik tartibda''' — [[tarix]]iy maʼlumot sifatida;
-* '''mavzu tartibida''' — iyerarxik roʻyxatlar uchun;
-* '''alifbo tartibida''', agar boshqa tartiblashlar mos kelmasa.
-==== Xizmatchi sharh va xabarlar ====
-Maqola tarkibi haqidagi eʼtirozlar yoki sharhlar maqola boshiga qoʻyiladi; bunday sharhlarga [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqlari]] buzilgani, [[Vikipediya:Vikifikatsiya|vikilashtirish]] kerakligi, [[VP:BNN|betaraflashtirilishi]] shartligi va hk. haqidagi [[Vikipediya:Andozalar|andozali]] xabarlar kiradi. Shuningdek, siz oʻzingiz ham maqola boshiga asosiy matndan farqlanuvchi uslubda (masalan, kursivda) biror sharh yozib qoʻyishingiz mumkin.
-Maqola [[Vikipediya:Chala maqolalar|chalaligi]] haqidagi ogohlantirishlar, qardosh loyihalardagi tegishli maqolalarga ishoratlar va litsenziya borasidagi sharhlar maqola oxiriga qoʻyiladi.
-Bevosita koʻrinadigan ishoratlar — [[Vikipediya:Turkumlar|turkum]] va [[VP:IV|intervikilar]] — maqolaning asosiy matnidan '''keyin''' qoʻyiladi va boʻsh satrlar bilan ajratiladi, masalan bunday:
-<pre><nowiki>[[Turkum:Vikipediya:Maʼlumot|Qoidalar va koʻrsatmalar]]</nowiki></pre>
-==== Misol ====
-(faqat gipotetik)
-<pre>
 '''Osiyo''' — [[dunyoning qitʼasi]], [[Yevrosiyo]] materigining sharqiy qismi.
@@ Qator 56: / Qator 5: @@
 == Aholisi ==
-Osiyo &ndash; aholisi eng koʻp boʻlgan qitʼa, unda Yer aholisining 50% yashaydi (va hokazo).
+Osiyo – aholisi eng koʻp boʻlgan qitʼa, unda Yer aholisining 50% yashaydi (va hokazo).
 == Manbalar ==
@@ Qator 73: / Qator 22: @@
 [[Turkum:Osiyo|*]]
-</pre>
-=== Mualliflik huquqlarini hurmat qiling ===
-'''Mualliflik huquqlarini buzmang.''' Vikipediya — bu „GNU Ochiq Dokumentatsiya Litsenziyasi“ (''[[GNU Free Documentation License]]'')ga muvofiq ommaga havola qilinadigan ochiq ensiklopediya. [[Mualliflik huquqi]]ni buzuvchi materiallarni joylashtirish, bizning asl maqsadimiz boʻlgan hammaga ochiq ensiklopediyani bunyod etishimizga tahdid soladi va yuridik muammolarga olib kelishi mumkin. Batafsilroq [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari]]da qarang.
-=== Imzolar ===
-{{main|Vikipediya:Imzo}}
-* '''Maqolalar ichida oʻz imzosini qoʻyish mumkin emas''', siz tahrirlagan maqolani koʻpgina boshqa teng huquqli muallifdoshlar oʻzgartiradi.
-* '''Munozaralarda''' (shu jumladan, oʻz sahifangiz munozarasida) [[Vikipediya:Imzo|'''imzo qoʻyishingiz shart''']]: bu suhbatni kuzatishni qulaylashtiradi. Esda tutingki, sizning munozarangizni sizdan keyin boshqa odamlar ham oʻqiydi, chunki, munozaralarda maqola haqida muhim maʼlumotlar mavjud boʻladi. Vikipediyaning [[Vikipediya:Munozaralar qoidalari|munozaralar qoidalariga]] amal qiling.
-* Imzoni qoʻyish uchun toʻrtta tilda belgisini (<nowiki>~~~~</nowiki>) — yozing, bu „imzo + sana + vaqt“ boʻladi yoki uch tildani (<nowiki>~~~</nowiki>) yozing — bu sana va vaqtsiz shunchaki imzo boʻladi. Birinchi variantni ishlatish maqsadga muvofiqroq: chunki, aralashib ketgan xabarlarni toʻgʻri ketma-ketligini oson tiklash mumkin. Agar siz Vikipediyada roʻyxatdan oʻtmagan boʻlsangiz, ismingizni (yoki [[taxallus]]ingizni) koʻrsatib oʻting.
-* Imzo yozgan gapingizdan ''keyin'' qoʻyiladi, aslo oldin emas.
-* Imzo yuqoridagi matn maʼlum kishi tomonidan maʼlum paytda yozilganini koʻrsatadi. Shuning uchun imzo qoʻyilgan matnni tahrirlash mumkin emas (xatto matn muallifiga ham), ayniqsa unga javob berilgan boʻlsa. Agar oʻzgarish kiritish baribir lozim boʻlsa, matnning eski variantini <strike>ustiga chizilgan holda</strike> qoldiring. Buni [[HTML]] asbobi boʻlgan <nowiki><strike></nowiki> orqali amalga oshirish mumkin.
-== Nimani va qay tarzda yozish kerak ==
-=== Mavjud maqolalarni tahrirlang ===
-Koʻp hollarda yangi maqolani yaratgandan koʻra, mavjud maqolani toʻgʻrilash va toʻldirish foydaliroq, chunki bir nechta oʻxshash maqolalardan koʻra bitta katta maqolani saqlash mantiqan toʻgʻri. Agar siz mavjud maqolada terishda yoʻl qoʻyilgan xato, faktik xato yoki eskirgan maʼlumotlarni koʻrsangiz, darhol tahrirlang. Bu bilan siz hamma boʻlajak oʻquvchilarga yordam berasiz.
-=== Bilgan va qiziqqan narsangiz haqida yozing ===
-Yangi maqolalarni faqatgina bu maqola kimgadir foydali yoki qiziqarli boʻlishiga ishongan hollaringizda yarating. Va Vikipediyaga qoʻshgan hissangizdan qoniqish olishga harakat qiling. Agar siz oʻzingiz uncha yaxshi bilmagan mavzudagi maqola ustida ishlayotgan boʻlsangiz, uni oʻrganish uchun vaqtingizni sarflang: mavzu boʻyicha bir necha kun adabiyot oʻqish kerak boʻlishi mumkin. Bu yoʻl bilan siz koʻpgina yangi narsalarni bilib olasiz va yaxshi maqolani yaratasiz.
-Agar siz maqolani zerikkaningizdan boshlagan boʻlsangiz, iltimos uni umuman yozmang. Bu sizning vaqt va kuchingizni olib qoʻyadi, Vikipediyada esa yana bir tugallanmagan maqola paydo boʻladi.
-'''Bir-ikki qatordan iborat qisqa maqolalarni yaratmang''', chunki ular baribir mazmunsiz deb topilib, [[Vikipediya:Sahifalarni oʻchirish|oʻchirib tashlanadilar]].
-Shunday hollar boʻladiki, muallif maqolani tugata olmaydi. Bunda yaxshisi, oxirigacha yozmaguningizcha oʻzingizda saqlab qoʻyib, '''tugallanmagan maqolani Vikipediyaga joylashtirmang'''. Agar siz yozib tugallanmagan maqolani topsangiz unga <nowiki>{{stub}}</nowiki> andozasini qoʻshib qoʻying. Bu maqola hali tugallanmaganligini bildiradi. <nowiki>{{stub}}</nowiki> maqola matnidan '''keyin''', kategoriya va interviki-havolalardan oldin qoʻyiladi.
-Agar maqolada taʼriflanayotgan terminning bir necha maʼnosi boʻlsa, u holda har bir maʼno uchun alohida maqolani yarating, albatta agar hohishingiz boʻlsa. Shuningdek, maqolaning ohirida <nowiki>{{disambig}}</nowiki> belgisini qoʻyish maqsadga muvofiq, bu belgi terminning bir necha maʼnosi borligini bildiradi.
-=== Har bir soʻz uchun maqolalarni yaratmang ===
-'''Vikipediya lugʻat emas'''. Oʻzbek tilining har bir soʻzi uchun alohida maqolalarni yaratmang. Buning uchun [[Vikilugʻat]] mavjud. Agar siz soʻzlar uchun izoh bermoqchi boʻlsangiz, ularni maʼlum mavzu boʻyicha roʻyxatga yigʻishingiz mumkin. Masalan, „Tibbiy terminologiya“ yoki „[[Kompyuter jargoni]]“.
-=== Maqolalarni boshqa tillardan tarjima qiling ===
-{{Main|Vikipediya:Tarjima}}
-Maʼlumotlarni boshqa tildagi oʻxshash maqoladan oling. Koʻpchilik oʻquvchilar uchun bu [[ingliz tili|ingliz tili]] va [[rus tili|rus tillari]] boʻladi, ammo Vikipediyada talaygina [[Vikipediya:Boshqa_tillarda|boshqa tillar]] ham bor, ulardan qaysidir birini siz tushunishingiz mumkin. Bu chet tilini va Sizni qiziqtirayotgan predmetni mukammalroq oʻrganishning bir vaqtdagi imkoniyati. Istalgan holda materialni boshqa tildagi maqola bilan solishtirish ortiqchalik qilmaydi; Sizning maqolangizni boshqa tildagi versiyasida Siz tomondan noaniqliklar topilishi ehtimoldan holi emas. Shuningdek, maqolalarni tarjima qilish yanada toʻlaroq ensiklopediyani yaratishga yordam beradi.
-=== Havolalardan foydalaning ===
-Mavzusi boʻyicha aloqador boʻlgan boshqa maqolalarda va oʻz maqolangizga havolalar yarating. Maqolangizning oʻzida esa boshqa maqolalarga [[gipermatn]]li havolalar yarating, '''garchi ularning oʻzlari hali yaratilmagan boʻlsalar ham'''.
-Mavzu boʻyicha oʻzaro aloqador boʻlgan maqolalar bilan oʻz maqolangizni bogʻlang. Maqolangizning oʻzida esa boshqa aloqador maqolalarga bogʻlov keltiring (garchi ular hali mavjud boʻlmasa ham). Bu borada bosh sahifadan istalgan maqolaga uch-toʻrt qadam bilan yetib borish imkoniyati maqsadga muofiqdir.
-Oʻz maqolangizni Vikipediyaning avvaldan mavjud boʻlgan qaysi boʻlimiga joylashtirishingiz qulayroq va foydaliroq boʻlishini hisobga oling. Masalan, siz biror shahar haqida maqola yozmoqchi boʻlsangiz, „Geografiya“ boʻlimiga, qandaydir jonzot haqida boʻlsa „Biologiya“ boʻlimiga kiring va u yerdagi kichik boʻlimlar boʻylab mos qismiga joylashtiring.
-Koʻplab gipermatnlardan iborat qisqa matnli maqola, har bir iborani tushintiruvchi, choʻziluvchan uzun oddiy matnli maqoladan afzal boʻlishi mumkin.
-Vikipediyaning boshqa maqolalariga matn ichida (kalit soʻz orqali) bogʻlov berish, tashqi resurslarga esa maqoladan soʻng bogʻlanish (havola) berish zarur.
-== Maqolani qanday yaratish kerak ==
-=== Koʻp miqdorda kichik maqolalarmi yoki bitta katta? ===
-Vikipediya lugʻat emas. Shuning uchun bir qatordan iborat oʻnta „maqola“ joylashtirgandan koʻra, oʻn qatordan iborat bitta maqola joylashtirganingiz maʼqul. Agar maqola haddan tashqari „semirib“ ketsa, undan yangi maqolalarni kurtaklash mumkin. Uzun va toʻliq ensiklopedik maqola yaratish mumkin boʻlmagan mavzular boʻyicha alohida maqolalarni yaratmang. Buning oʻrniga umumiyroq boʻlgan mavzu maqolasining ichida boʻlimni yozing.
-=== Bunday maqola yoʻqligiga amin boʻling ===
-Maqolani yaratishdan avval '''boshqa nom ostida oʻxshash maqola yoʻqligiga ishonch hosil qiling'''. Buning uchun '''[[Vikipediya:Qidirish|qidirish]]'''dan foydalaning. Qidirish maydoni har bir sahifada mavjud: odatda u chap tarafda joylashgan.
-== Izohlar ==
-{{Izohlar}}
-[[Turkum:Vikipediya:Qoidalar]]
-[[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]]