Ali ibn al-Fadl al-Jayshaniy

ʿAli ibn al-Faḍl al-Jayshoniy (arabcha: علي بن الفضل الجيشاني‎‎) Yamanlik katta ismoiliy missioner boʻlgan. Ibn Havshab bilan hamkorlikda u oʻz mamlakatida ismoiliy aqidasini oʻrnatgan. 890–900-yillarda yashirin ismoiliy imomi Abdulloh al-Mahdiy Billoh nomi bilan mamlakatning katta hududini zabt etgan. 909-yilda Ifriqiyada Fotimiylar xalifaligi oʻrnatilgach va al-Mahdiy Billoh xalifa deb eʼlon qilingach, Ibn al-Fadl al-Mahdiyni yolgʻonchilikda ayblaydi va buning oʻrniga oʻzini kutilgan Masih (mahdī) deb eʼlon qiladi. Uning sherigi Ibn Havshab unga ergashishdan bosh tortadi, shuning uchun Ibn al-Fadl unga bosim oʻtkazib, u bilan harakat qilishga majburlaydi. Ibn al-Fadlning hukmronligi 915-yil oktabrda vafotidan keyin oʻz nihoyasiga yetadi. 917-yil yanvarda uning qoʻrgʻoni Muzayxira yufiriylar tomonidan bosib olinadi, bolalari asirga olinib, ikki oʻgʻli qatl qilinadi.

Ali ibn al-Fadl janubiy Yamandagi Jayshon shahri yaqinida joylashgan Suhayb qishlogʻida (bugungi kunda vayronalargina qolgan, zamonaviy Qaʼtaba yaqinida) tugʻilgan. U Sabaiy qabilasining aʼzosi boʻlib, shia tariqatiga amal qilgan. Al-Fadl oʻz qabilasining boshqa aʼzolari bilan 880-yilda Makkaga haj safariga boradi, soʻngra shialarning Iroqdagi Karbalo ziyoratgohini ziyorat qilish uchun shimolga yoʻl oladi. Aynan oʻsha yerda, Husaynning qabri yaqinida ashaddiy ismoiliy missioneri tomonidan sadoqati uchun eʼtirof etilgan va bu uning ismoiliylik yoʻliga kirishiga sabab boʻlgan.

Adabiyotlar

• Geddes, Charles L. „The Apostasy of ʿAlī b. al-Faḍl“, . Arabian and Islamic Studies: Articles Presented to R. B. Serjeant on the occasion of his retirement from the Sir Thomas Adam's Chair of Arabic at the University of Cambridge. London: Longman, 1983 — 80–85-bet. ISBN 0-58278308-9. 
• Jiwa, Shainool (1988). "The Genesis of the Ismāʿīlī Daʿwa Activities in the Yemen". British Society for Middle Eastern Studies Bulletin 15 (1): 50–63. doi:10.1163/19585705-12341302. 
• Halm, Heinz (1981). "Die Sīrat Ibn Ḥaušab: Die Ismailitische Da'wa Im Jemen Und Die Fatimiden" (German). Die Welt des Orients 12: 107–135. ISSN 0043-2547. 
• Langroudi, Reza Rezazadeh (2014). "The Qarmaṭī Movement of ʿAlī b. al-Faḍl in Yemen (268-303/881-915)". Studia Islamica 109 (2): 191–207. doi:10.1163/19585705-12341302. 

Havolalar

• Brett, Michael. The Rise of the Fatimids: The World of the Mediterranean and the Middle East in the Fourth Century of the Hijra, Tenth Century CE, The Medieval Mediterranean. Leiden: BRILL, 2001. ISBN 9004117415. 
• Daftary, Farhad. The Ismāʿı̄lı̄s: Their History and Doctrines, Second, Cambridge: Cambridge University Press, 2007. ISBN 978-0-521-61636-2. 
• Eagle, A. B. D. R. (1994). "Al-Hādī Yahyā b. al-Husayn b. al-Qāsim (245–98/859–911): A Biographical Introduction and the Background and Significance of his Imamate". New Arabian Studies 2: 103–122. ISSN 1351-4709. https://books.google.com/books?id=29yk1ddLaDoC&pg=PA103. 
• Landau-Tasseron, Ella „Arabia“, . The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010 — 397–447-bet. ISBN 978-0-521-83823-8. 
• Madelung, Wilferd (1991). "Manṣūr al-Yaman". in Bosworth, C. E.. Encyclopaedia of Islam. Volume VI: Mahk–Mid (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. 438–439 b. ISBN 978-90-04-08112-3. http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_SIM_4941.