2017-yil maydagi Kobul hujumi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2017-yil maydagi Kobul hujumi
Afgʻonistondagi urush (2001–2021)ning bir qismi
2017-yil maydagi Kobul hujumi is located in Afghanistan
2017-yil maydagi Kobul hujumi
2017-yil maydagi Kobul hujumi (Afghanistan)
2017-yil maydagi Kobul hujumi is located in Kabul
2017-yil maydagi Kobul hujumi
2017-yil maydagi Kobul hujumi (Kabul)
Sana 31-may, 2017-yil(2017-05-31)
tonggi 08:25 (UTC+04:30)
Hujum turi
 Avtomobil portlashi
Halok boʻlganlar 90–150+[1]
Jarohat olganlar
 413+

2017-yil 31-may kuni Afgʻonistonning Kobul shahridagi Germaniya elchixonasi yaqinida mahalliy vaqt bilan soat 08:25 atrofida (GMT 03:55) odamlar gavjum chorrahada portlash sodir boʻldi[2]. Portlash natijasida 150 dan ortiq kishi halok boʻldi, 413 kishi yaralandi[3]. Ular asosan tinch aholi vakillari edi. Elchixonaga tegishli bir qancha binolarga ham zarar yetkazilgan[4][5]. Mazkur hujum Kobulda sodir etilgan eng qonli terakt boʻldi. Hujum sodir etilgan diplomatik kvartal shaharning eng mustahkam qoʻriqlanadigan joylaridan biri boʻlib, 3 metr (10 fut) balandlikdagi portlashga qarshi devorlarga ega va kirish uchun bir nechta nazorat punktlaridan oʻtish kerak edi[2][5]. Portlash kengligi taxminan 4,5 m (15 fut) va chuqurligi 3-4 m (10-13 fut) boʻlgan krater hosil qildi[6]. Afgʻonistonning NDS razvedka agentligi portlash Haqqoniy tarmogʻi tomonidan rejalanganini daʼvo qildi[7][8]. Hech bir guruh masʼuliyatni oʻz zimmasiga olmagan boʻlsa-da, Afgʻoniston Toliboni ham gumondorlar qatorida edi. Biroq ular hujumga aloqadorligini rad etib, hujumni qoralab chiqishdi[9][10].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy maqola: Afgʻonistondagi urush (2015-2021)

Kobulni NATO qoʻllab-quvvatlayotgan Afgʻoniston hukumati nazorat qilgan. Bu vaqtda Tolibon ham, Islomiy davlat ham poytaxtga vayronkor hujumlar uyushtirishga muvaffaq boʻlgan.

Kengroq mojaroga ishora qilgan Tolibon aprel oyida yangi hujumni eʼlon qilib, asosiy eʼtibor xorijiy kuchlar boʻlishini taʼkidladi[11]. Qoʻshma Shtatlar Afgʻonistondagi vaziyatni barqarorlashtirish uchun qoʻshimcha kuchlar yuborish masalasini koʻrib chiqayotganini maʼlum qildi[5].

Hujum[tahrir | manbasini tahrirlash]

Taxminan 1500 kilogramm (3300 funt) portlovchi moddalar bilan toʻldirilgan vakuumli yuk mashinasi Germaniya elchixonasi yaqinida portlatilgan[12]. Portlash mahalliy vaqt bilan soat 08:25 da, gavjum vaqtda, Kobulning eng gavjum hududlaridan biri Germaniya elchixonasi yonidagi Zanbaq maydoni yaqinida sodir boʻlgan[13]. Kamida 90 kishi halok boʻldi, 400 kishi yaralandi[14]. Afgʻoniston prezidenti Ashraf Gʻani keyinroq bu maʼlumotlarni yangilab, „150 dan ortiq mutlaqo begunoh afgʻon oʻgʻil-qizlari oʻldirildi, uch yuzdan ortigʻi kuyishlar, jarohatlar va amputatsiyalar bilan kasalxonaga yetkazildi“, dedi[15]. Portlash 4 kilometr (2,5 milya) uzoqlikka qadar zarar yetkazgani aytilgan. Portlash natijasida 9 m (30 fut) chuqurlikdagi krater hosil boʻldi[16]. Qurbonlarning aksariyati tinch aholi vakillari edi[14]. Qurbonlar orasida BBC News haydovchisi Muhammad Nazir, Tolo News xodimi va Germaniya elchixonasining afgʻonistonlik qoʻriqchisi ham bor[17]. Muhammad Nazir bilan mashinada boʻlgan afgʻon jurnalisti Tojuden Soroush omon qolgan[18].

Yaponiya[manba kerak] va Germaniya diplomatik missiyalari orasida jarohatlanganlar borligi haqida xabar berilgan[14]. Turli elchixonalar oʻz binolariga zarar yetkazilgani haqida xabar berishgan[14][6].

Javobgarlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hech bir guruh hujum uchun javobgarlikni darhol oʻz zimmasiga olmadi. Tolibon ham, Islomiy davlat ham 2017-yilda Kobulda sodir etilgan portlashlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga olishgan edi, biroq Tolibon hujum uchun javobgarlikni rad etib bayonot ham bergan edi[2][14]. Milliy xavfsizlik boshqarmasi (NDS) portlashni afgʻon isyonchi Haqqoniy tarmogʻi guruhi rejalashtirganini daʼvo qildi va bu elementlarning Pokiston chegarasida qoʻllab-quvvatlangani va mavjudligi haqidagi daʼvolarini takrorladi[8]. Pokiston Tashqi ishlar vazirligi matbuot kotibi Nafis Zakariya afgʻon daʼvolarini „asossiz“ deya rad etdi[19].

Oqibat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Iyun antihukumat noroziliklari

31-maydagi portlashga javoban hukumatga qarshi norozilik namoyishlari boshlandi. Namoyishchilar hukumat kuchlari qoʻzgʻolonchilar va terrorchilik hujumlariga qarshi kurashda xavfsizlikni taʼminlay olmaganligidan shikoyat qilishda davom etishdi. Namoyishchilar hujumlarni qisman toʻxtata olmagani uchun prezident Ashraf Gʻani hukumatini isteʼfoga chiqarishni va muvaqqat maʼmuriyat tuzishni talab qilishdi. Namoyishchilar Amerika va Pokistonga qarshi shiorlar bilan chiqishdi. Jangari mahbuslarni qatl qilishni talab qilib, hukumatni isyonchilarga qarshi kurashda juda yumshoqlikda aybladilar. Guvohlarning soʻzlariga koʻra, 2-iyun kuni boʻlib oʻtgan norozilik paytida ba’zi namoyishchilar politsiyaning prezident saroyidan bir necha yuz metr narida toʻxtashni talab qilganidan keyin ham oldinga siljishda davom etishgan. Xavfsizlik kuchlari olomonni tarqatish uchun suv purkagichlar va koʻzdan yosh oqizuvchi gazdan foydalangan. Kamida besh nafar namoyishchi halok boʻldi, yana 15 nafari yaralandi. Senat rahbari oʻrinbosari Salim Ezadyorning oʻgʻli halok boʻlganlardan biri edi[20][21].

Dafn marosimidagi portlash

3-iyun kuni bir kun oldingi namoyishlarda halok boʻlgan Senat rahbari oʻrinbosari Salim Ezadyorning oʻgʻli uchun dafn marosimi boʻlib oʻtdi. Bu dafn marosimi rasmiylar jangarilar oʻtgan yilgidek har qanday yigʻinni nishonga olishlari mumkinligi haqida ogohlantirganiga qaramay, rejalashtirilganidek davom etdi. Dafn marosimi paytida ketma-ket uchta portlash sodir boʻlib, kamida 18 afgʻon halok boʻldi va oʻnlab odamlar yaralandi. Hujum uchun javobgarlikni hech kim zimmasiga olmadi.

Chodirda oʻtirish
Asosiy maqola: Oʻzgarish uchun qoʻzgʻolon (Afgʻoniston)

2-iyundan boshlab bir necha hafta davomida fuqarolar va turli fuqarolik jamiyati guruhlari Kobul markazidagi chodirlarda zoʻravonliklarga qarshi norozilik bildirib oʻtirishdi. Namoyishchilarning oʻldirilishi va ishdan boʻshatilishi uchun masʼul politsiyani tergov qilish va taʼqib qilishni talab qilishdi. Yangi norozilik koalitsiyasi Oʻzgarish uchun qoʻzgʻolon nomini oldi[22][23].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Kabul truck-bomb toll rises to more than 150 killed: Afghan president | Reuters“ (inglizcha). Reuters (2017-yil 6-iyun).
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Kabul bomb: Dozens killed in Afghan capital's diplomatic zone“ (inglizcha). BBC News (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  3. ↑ Mashal, Mujib; Abed, Fahim. „Huge Bombing in Kabul Is One of Afghan War's Worst“ (inglizcha). The New York Times (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  4. ↑ „RS Claims Police Stopped Truck From Entering Green Zone“. Tolonews. 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Ehsan Popalzai; Faith Karimi „Afghanistan explosion: 80 killed in blast near diplomatic area“. CNN (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Explosion in diplomatic row of Kabul kills 90, wounds hundreds“. CBC News (31-may 2017-yil). Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  7. ↑ „Kabul bomb: Afghans blame Haqqani and Pakistan“. Sky News.
  8. ↑ 8,0 8,1 Gul, Ayaz „Deadly Truck Bomb Rocks Kabul“ (en). VOA.
  9. ↑ Rasmussen, Sune Engel. „Kabul: at least 150 killed by massive car bomb in diplomatic quarter“. The Guardian (31-may 2017-yil). Qaraldi: 2017-yil 31-may.
  10. ↑ „Kabul blast: Taliban denies involvement, condemns attack on civilians“. Firstpost (2017-yil 31-may).
  11. ↑ „Afghan Taliban announce spring offensive“ (inglizcha). BBC News (28-aprel 2017-yil). 30-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  12. ↑ Sune Engel Rasmussen.. „Kabul: at least 80 killed by massive car bomb in diplomatic quarter“. Guardian (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  13. ↑ Mashal, Mujib; Abed, Fahim. „Kabul Bombing Kills at Least 80, Shaking City Center“ (inglizcha). The New York Times (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 „Kabul bomb: Diplomatic zone attack kills dozens“. BBC (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2017-yil.
  15. ↑ Amy Held. „Death Toll In Kabul Blast Surpasses 150, Afghan President Says“. NPR.org (6-iyun 2017-yil). Qaraldi: 17-iyun 2017-yil.
  16. ↑ „At least 90 killed, 400 wounded after car bomb goes off in Kabul“. The Hays Daily News (1-iyun 2017-yil). 20-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-iyun 2017-yil.
  17. ↑ „Afghanistan blast: BBC driver killed and four journalists injured after huge car bomb kills at least 80 in Kabul's diplomatic quarter“. Telegraph (1-iyun 2017-yil).
  18. ↑ „Kabul bomb: Afghan leader condemns 'cowardly' attack“ (31-may 2017-yil). 31-may 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-sentabr 2021-yil.
  19. ↑ „Afghanistan blames Pakistan and Taliban for Kabul blast“. www.aljazeera.com.
  20. ↑ „At least 18 Afghans killed as multiple blasts target funeral for protester in Kabul“. www.washingtonpost.com.
  21. ↑ „Amnesty International Calls For Probe Into Shooting Of Protestors“. Tolonews (2-iyun 2017-yil).
  22. ↑ „AAN Q&A: Tents and Bullets – the crackdown on the Kabul protests“. Afghanistan Analysts (23-iyun 2017-yil). 6-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-iyun 2021-yil.
  23. ↑ Amiry, Sharif. „Uprising for Change Movement Hold Peaceful Rally In Kabul“ (3-iyul 2017-yil). 6-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-iyun 2021-yil. 


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=2017-yil_maydagi_Kobul_hujumi&oldid=3744358" dan olindi