Kontent qismiga oʻtish

Ashurodagi portlashlar (2011)

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Ashurodagi portlashlar (2011)

Abul Fazl masjidi 2008 yil
Sana 2001-yil 6-dekabr
12:00
Hujum turi

Xudkush portlash

IED bombasi
Halok boʻlganlar 80+
Jarohat olganlar
 160+
Maqsadi Shia musulmonlari


2011-yilda Ashurodagi portlashlar Afgʻoniston poytaxti Kobul va Mozori Sharifda sodir boʻlgan bir juft portlash edi[1][2]. Kobuldagi xudkushlik hujumi mahalliy vaqt bilan tushga yaqin, butun musulmon olamida, xususan, shia musulmonlari tomonidan har yili nishonlanadigan Ashuro bayrami kunida sodir boʻldi.

Birinchi hujum Kobuldagi shialar ziyoratgohi darvozasida sodir bo‘lgan va hujumga xudkush terrorchi sababchi bo‘lgan. Ikkinchi hodisa Afg‘oniston shimolidagi Mozori Sharif shahrida sodir bo‘lib, Kobuldagi portlashdan ko‘p o‘tmay masjid yaqinida portlagan velosipedga bomba o‘rnatilgan[3]. Kobuldagi xudkushlik portlashi 70 dan ortiq tinch aholining, jumladan ayollar va bolalarning oʻlimiga sabab boʻldi, Mozori Sharif portlashi esa kamida 4 kishining hayotiga zomin boʻldi[3][4][5]. Uchinchisi janubdagi Qandahor shahrida bo‘lib, besh kishi jarohat olgan. Barcha hujumlarda qurbonlarning umumiy soni 80 ga yaqin, yana 160 dan ortiq kishi jarohatlangan[6].

Hujumlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kobul

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yilning 6-dekabr kuni Kobulning Murod Xon mahallasida joylashgan Abul Fazl masjidiga xudkush hujum uyushtirdi va 50 dan ortiq kishining hayotiga zomin bo‘ldi[3][4]. Xabarlarda aytilishicha, xudkush-terrorchi ryukzak olib yurgan va unda portlovchi moddalarga to‘la bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Portlash tushki soat 12:00 atrofida (GMT 07 30) asosan shialar ziyorat qiladigan Abu Fazl ziyoratgohi darvozasida sodir boʻlgan. U yerda Iroqning Karbalo shahrida Muhammadning nabirasi Husayn ibn Ali va 72 nafar izdoshlari oʻldirilgan Ashuro bayramini xotirlash uchun yuzlab afgʻonlar yigʻilgan edi[7]. Ichki ishlar vazirligi tarqatgan bayonotga koʻra, shia musulmonlari Husaynning shahidligini nishonlayotgan ziyoratgohda xudkush kamzuli kiygan bir kishi oʻzini portlatib yuborgan[8].

Mozori Sharif

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi portlash Mozori-Sharif shahridagi Moviy masjid yaqinida sodir bo‘lib, to‘rt kishi halok bo‘lgan. Xabar qilinishicha, bomba velosipedda yashiringan va Kobuldagi hodisadan ko‘p o‘tmay portlab ketgan[9].

Qurbonlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kobuldagi Abu Fazl masjidida yuz bergan portlash oqibatida 70 dan ortiq odam, Mozori Sharifda esa 4 kishi halok bo‘ldi, jami qurbonlar soni kamida 74 kishiga yetdi[6][10]. AQShning Kobuldagi elchixonasi halok bo‘lganlardan biri AQSh fuqarosi ekanligini tasdiqladi[11][12][13][14]. Kobuldagi bomba portlaganda bir qancha mahalliy va xalqaro fotomuxbirlar tasvirga olgan lavhalarpaydo boʻla boshladi, ularda bolalar jon berayotgan yoki oʻlik holda yotganini koʻrsatishgan[15][16][17].

Mas’uliyat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻzini Pokistonda joylashgan Lashkar-e-Jhangviga tegishli deb daʼvo qilgan Ali Sher-e-Xuda BBC Newsga hujumlar ortida uning guruhi turganini aytdi[18][19]. AQSh Davlat departamenti matbuot kotibi Mark Tonerning soʻzlariga koʻra, "Bu Pokistondagi koʻplab hujumlar uchun javobgardir. Demak, bu har ikki davlat uchun ham xavf tug‘dirishi aniq va Pokistonga borganida davlat kotibi Pokistonni ekstremistik terrorchilik faoliyatiga qarshi kurashda ko‘proq harakat qilishga chaqirib, aynan shunday tashkilotga murojaat qilmoqchi edi[20].

2012-yil iyun oyida Afg‘onistonning Nangarhor viloyatidan Rahim Gul va Habibulla ismli ikki kishi xudkush-terrorchini Pokistonning Peshovar shahridan olib o‘tganini tan oldi. Afgʻoniston Bosh prokurori Muhammad Is‘hoq Aloko „hujum Peshovarda rejalashtirilgan va uyushtirilgan va muqaddas kunda amalga oshirilgan“, dedi. Uning aytishicha, portlash afg‘on sunniylari va shia musulmonlari o‘rtasida bo‘linish yaratishga urinishdir va „hujumda Pokiston razvedka xizmati ishtirok etgan“[21].

Dastlab Afg‘oniston ichki ishlar vaziri Bismilloh Xon Muhammadiy Tolibonni Kobuldagi ziyoratgoh ichidagi xudkushlik hujumini uyushtirganlikda ayblagan edi[8][22]. Biroq Tolibon matbuot kotibi Zabiulloh Mujohid bunga aloqadorligini rad etdi[15]. Afgʻoniston prezidenti Hamid Karzay bu masalani Pokiston bilan muhokama qilishini aytdi[23][24].

Reaksiyalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ertasi kuni oʻtkazilgan dafn marosimiga yuzlab odamlar qoʻshildi[25]. Hujum turli etnik guruhlar rahbarlari tomonidan ham qoralangan  mamlakatda mazhablararo urush yaratishga qaratilganligini, lekin zoʻravonlikka oʻtmasliklarini va bu hujumni qoralashda birlashishlarini aytdi[18]. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi ham hujumni qoraladi[20].

Maʼlumotnomalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Three blasts rock Afghanistan, 34 dead“. CNN-IBN (2011-yil 6-dekabr). 2011-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  2. ↑ „Afghanistan shrine blasts leave 34 dead: Police“. The Times of India (2011-yil 6-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Explosion rocks shrine in Kabul“. BBC (2011-yil 6-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Afghanistan: Kabul shrine attacks 'kill 52'“. The Daily Telegraph (2011-yil 6-dekabr). 2011-yil 6-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  5. ↑ „At least 34 killed in Kabul shrine blasts“. NDTV (2011-yil 6-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  6. ↑ 6,0 6,1 Afghanistan's President Says Death Toll From Shrine Blast Has Risen to at Least 80, Fox News, December 11, 2011, qaraldi: Dec 11, 2011
  7. ↑ „At least 34 killed in Afghan shrine blasts“. The Sydney Morning Herald (2011-yil 6-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  8. ↑ 8,0 8,1 „Afghan gov't blames Taliban for Kabul bombing“. Xinhua News Agency (2011-yil 8-dekabr). 2012-yil 21-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 8-dekabr.
  9. ↑ „More than 30 dead in twin Afghan shrine bombings“. The Australian (2011-yil 6-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 6-dekabr.
  10. ↑ Karzai Says Death Toll From Ashura Bombings Now At 80 Radio Free Europe/Radio Liberty.
  11. ↑ US citizen killed in Kabul shrine blast: embassy
  12. ↑ Afghan bombs kill 78 in two days
  13. ↑ Afghan bombs kill 78 in two days
  14. ↑ Pakistan-based group claims role in deadly blast in Kabul
  15. ↑ 15,0 15,1 Baktash, Hashmat; Rodriguez, Alex. „Two Afghanistan bombings aimed at Shiites kill at least 59 people“. Los Angeles Times (2008-yil 7-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 9-dekabr.
  16. ↑ „At least 55 killed in Kabul suicide bombing“. The Hindu (2008-yil 7-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 9-dekabr.
  17. ↑ „Photos of the Day: Dec. 8“. The Wall Street Journal (2008-yil 7-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 9-dekabr.
  18. ↑ 18,0 18,1 „US diplomat: Bombing at Afghan Shiite shrine in Kabul not likely to spark sectarian war“. The Associated Press (2011-yil 10-dekabr). 2019-yil 19-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 11-dekabr.
  19. ↑ „Karzai Asks Pakistan for Answers About Blasts“. The Wall Street Journal (2011-yil 8-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 8-dekabr.
  20. ↑ 20,0 20,1 US backs Karzai; UNSC slams attack
  21. ↑ Riechmann, Deb. „Violence spikes across southern Afghanistan“. Google News. Associated Press (2012-yil 19-iyun). Qaraldi: 2012-yil 19-iyun.
  22. ↑ „Afghan attacks Taliban, not sectarian, says interior ministry“. BBC (2011-yil 8-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 8-dekabr.
  23. ↑ Karzai Says He Will Talk to Pakistan Over Attacks.
  24. ↑ Ahmad, Sardar. „Karzai blames Pakistanis over sectarian massacre“. Google News. AFP (2011-yil 7-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 8-dekabr.
  25. ↑ „The Afghans bury their dead“. ABC News (2011-yil 8-dekabr). Qaraldi: 2011-yil 8-dekabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ashurodagi_portlashlar_(2011)&oldid=4333167" dan olindi