Axilles operatsiyasi
| Axilles operatsiyasi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afg'oniston urushining bir qismi. 2001-2021-yillar | |||||||
.jpg) 82-havo-desant diviziyasi Axilles operatsiyasi davomida Afg‘oniston janubidagi Hilmand viloyatining G‘o‘rak vodiysida patrullik qilmoqda. 6-mart. | |||||||
| |||||||
| Raqiblar | |||||||
 Afg'oniston Islom respublikasiKoalitsiya:  Buyuk Britaniya Kanada Daniya AQSh  Niderlandiya Polsha[1]
|
 Tolibon
| ||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||
| Dan McNeill
|
Mullah Dadullah † Mullah Abdul Qassim
| ||||||
| Kuchlar | |||||||
| 4200
|
10 000 jangchi (Tolibon daʼvosi) ~4000 isyonchi (NATO manbalariga koʻra) | ||||||
| Yoʻqotishlar | |||||||
| 19 oʻlim
|
750-1000 kishi halok boʻlganligi taxmin qilindi 28 qoʻlga olingan | ||||||
Axilles operatsiyasi Afgʻonistondagi urushning bir qismi boʻlgan NATO operatsiyasi edi. Uning maqsadi Hilmand viloyatini Tolibondan tozalash boʻlgan. Operatsiya 2007-yil 6-martda boshlangan. Bu hujum NATOning Afg‘onistonda shu kungacha o‘tkazgan eng yirik amaliyotidir. NATO rasmiylarining xabar berishicha, avvalgi operatsiyalardan farqli oʻlaroq, Tolibon jangarilari partizan taktikasi foydasiga toʻgʻridan-toʻgʻri toʻqnashuvdan qochadi.
U Britaniyaning ISAF kuchlari tomonidan boshqarilgan va Afgʻoniston uchun bir necha yillardan beri ishlamay kelayotgan asosiy energiya manbai boʻlgan Kajakay toʻgʻoni va mintaqadagi shaharlarga qaratilgan. Missiyaning bir qismi „Vulkan“ operatsiyasi boʻlib, u yerda Britaniya qirollik dengiz piyodalari Kajakay toʻgʻoni yaqinidagi katta Tolibon panohgohini muvaffaqiyatli tozaladi.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
16-mart kuni amerikalik general Den Maknill NATO kuchlari Afg‘oniston janubidagi turli joylarda isyonchilarga qarshi kurashayotgani, lekin isyonchilarning aksariyati G‘arb qo‘shinlaridan uzoqlashgani haqida xabar berdi. U, shuningdek, NATO bahor va yozda Tolibonga qarshi yangi amaliyotlar boshlashini aytdi.
Operatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Axilles" operatsiyasining bir qismi boʻlgan „Vulkan“ operatsiyasi Britaniya qirollik dengiz piyodalarining Kajaki gidroelektr toʻgʻoni yaqinidagi 25 ta birikmadan iborat Tolibon bazasini tozalagani haqida xabar berdi. Qirollik dengiz piyodalari Tolibonning avtomatlari, pulemyotlari va raketa otishmalaridan jiddiy oʻqqa tutildi. Qirollik dengiz piyodalari minomyotlar va havo yordami bilan mustahkamlangan birikmalar va binolarni muntazam ravishda jangarilardan tozalashdi.
3 aprel kuni AQSh va afg‘on kuchlari Hilmand viloyatidagi toliblarning kichik qo‘mondoni yashiringanligi haqidagi xabarni olganidan so‘ng hududda reyd o‘tkazdi. Darhaqiqat, Tolibon kuchlari mavjud edi. Og‘ir janglar boshlandi, natijada kamida 10 nafar Tolibon halok bo‘ldi, ikki nafari asirga olindi. Koalitsiyada qurbonlar yo‘q. Kichik komandirning taqdiri nomaʼlumligicha qolmoqda[2].
30-aprel kuni 1000 nafar ISAF askarlari Afg‘oniston milliy armiyasi quruqlikdagi kuchlari bilan birgalikda Sangin vodiysi orqali shimolga qarab toliblarni Gereshk va uning atrofidagi qishloqlardan haydab chiqardi. Xabar qilinishicha, koalitsiya qo‘shinlari 130 dan ortiq Tolibon jangarisini o‘ldirgan, biroq minglab afg‘onlar qurbonlar tinch aholi ekanini aytib norozilik namoyishi o‘tkazgan. AQSh harbiylari bayonotiga koʻra, havo koʻmagida Tolibon jangarilari gʻarbiy Hirot viloyatida ikkita alohida jangda oʻldirilgan. Operatsiya doirasida Britaniya qirollik muhandislari Afg‘oniston milliy xavfsizlik kuchlari uchun patrul bazalarini qurdilar.
Oʻlimlar gʻazablangan aholining noroziligini keltirib chiqardi — ikki kun ichida mamlakatda ikkinchi marta mahalliy qishloq aholisi tinch aholining oʻldirilishi deb daʼvo qilgan norozilik sodir boʻldi. Eron bilan chegaradosh Hirot yaqin vaqtgacha Tolibon eng faol boʻlgan janub va sharq bilan solishtirganda nisbatan xavfsiz edi. Har ikki jang G‘arb qo‘shinlari katta bazaga ega Shindand tumani janubidagi Zerko‘x vodiysida bo‘lib, janubdagi Farah viloyatiga o‘tgan.
Yakshanba kuni AQSh boshchiligidagi qo‘shinlar va afg‘on kuchlari bilan 14 soat davom etgan jangda jami 87 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘ldi. Yana 49 nafar Tolibon, shu jumladan ularning ikki yetakchisi ikki kun avval bir guruh toliblar vodiyning boshqa qismida qo‘shma koalitsiya va afg‘on patruliga qarata o‘q uzganidan keyin o‘ldirilgan. Biroq mahalliy rasmiylar halok bo‘lganlar orasida 51 nafar tinch aholi, jumladan ayollar va bolalar ham borligini maʼlum qildi.
Fevral-may oylari jadvali[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fevral: Vulkan operatsiyasi, Britaniyaning Kajaki gidroelektr toʻgʻoni yaqinidagi Tolibon bazasini tozalash boʻyicha operatsiyasi.
1-may: janubiy Afg‘onistonga NATO qo‘mondoni Gollandiya general-mayori Ton van Lun o‘rniga Buyuk Britaniya general-mayori Jeko Peyj keldi.
13-may: Tolibonning ikkinchi qo‘mondoni Mulla Dadulloh Lang Hilmand viloyatida AQSh, Afg‘oniston va NATO kuchlari bilan to‘qnashuvda halok bo‘ldi. U koalitsiya kuchlari va afgʻon kuchlari uni boshpanani tark etayotganida topib olgach, oʻldirilgan. Mulla Dadulloh Tolibon urushi paytidagi eng tajribali qo‘mondon edi[3].
18-may: Afgʻoniston gʻarbida hududni tark etgan „Tolibon“ jangarilari guruhiga havo hujumlari uyushtirildi, natijada 14 kishi halok boʻldi, 10 kishi yaralandi, deya xabar berdi viloyat gubernatori.
21-may: Tolibon jangarilari janubdagi Hilmand yaqinidagi shaharchada AQSh koalitsiyasi va afgʻon patrul qoʻshmasiga pistirma uyushtirdi, jang va havo hujumlari natijasida 25 gumonlanuvchi isyonchi halok boʻldi, dedi AQSh rasmiylari.
30-may: Axilles operatsiyasi yakunlandi va yangi Lastay Kulang operatsiyasi boshlandi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Pierwsza misja bojowa GROM w Afganistanie (pl) (Wayback Machine saytida January 14, 2009, sanasida arxivlangan)
- ↑ Thomson Reuters Foundation. „U.S.-led troops kill 10 Taliban in Afghanistan“. Alertnet.org. 2009-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-yanvar.
- ↑ „NATO confirms death of Taliban commander“ (en-CA). The Toronto Star. Associated Press (2007-yil 13-may). Qaraldi: 2017-yil 13-noyabr.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Qoʻmondon: Tolibon NATO bilan jang qilishga tayyor ; Rahim Fayez; yahoo.com
- NATO Tolibon hujumini boshladi — Al Jazeera English 6 may kuni Tolibon Hilmandda bir britaniyalik va ikki afgʻonni oʻgʻirlab ketganini aytdi. Tasdiqlanmagan OAV xabarlariga koʻra, oʻgʻirlanganlar jurnalistlar boʻlgan.
- Operatsiya haqida NATO matbuot bayonoti