Garmsir jangi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Garmsir jangi
Afgʻonistondagi urush (2001–2021)ning bir qismi

Sanalar 2008-yil aprel—8-sentabr[1]
2009—2011
Urush yeri Afgʻonistondagi Helmand viloyati
Natija 2008-yil turgʻunlik
2009-yil noaniq[1]
Raqiblar
Koalitsiya:

Qoʻshma Shtatlar AQSh
Birlashgan Qirollik Buyuk Britaniya
Estoniya Estoniya
Afgʻoniston Afgʻoniston Islom Respublikasi

Afgʻoniston Tolibon
Qoʻmondonlar
Podpolkovnik Tony Henderson Tolibon tomonidan tayinlangan gubernator Naeem Baraikh
Mavlaviy Ubaidurrahman Nurzai
Kuchlar
Qoʻshma Shtatlar taxminan 800 nafar dengiz piyodalari nomaʼlum

Garmsir jangi (shuningdek, Garmser) Afgʻoniston janubidagi Garmsir shahrida AQSh dengiz piyodalari, ISAF koalitsiya kuchlari va Tolibon isyonchilari oʻrtasidagi jang edi. Bu Hilmand viloyatida davom etayotgan kampaniyaning bir qismi edi va asosan 2007—2011-yillar oraligʻida boʻlib oʻtdi. 2007-yil dekabr oyining oxiriga kelib, ushbu hududdagi vaziyat boshi berk koʻchaga kirib qoldi va de-fakto chegara oʻrnatildi. Ushbu turgʻunlikni bartaraf etish uchun Asada Vosa (Jonli erkin) operatsiyasi 1-batalon, 6-dengiz piyodalari, 24-MEU uchun batalyon desant guruhi va 2-chi razvedka guruhi ishtirokida 28-aprel kuni Tolibon nazoratidagi Garmsir shaharchasiga hujum qilish bilan jangovar operatsiyalarni boshladi. Operatsiya Britaniya qoʻshinlarining 16-havo hujumi brigadasi bilan birgalikda amalga oshirildi. Hujum natijasida Tolibon kuchlari shaharni tark etib, janubdagi pozitsiyasini egalladi.

Garmsirni qoʻlga kiritgandan soʻng dengiz piyodalari qoʻzgʻolonchilar koalitsiya havo hujumlariga bardosh bera oladigan bunkerlar va tunnellar qurgan hududga, janubga tomon yurishdi. Ular qattiq qarshilikka duch kelishi natijasida bir necha kun davom etishi kutilgan operatsiya bir oydan ortiq davom etdi. Bu ISAF qoʻmondoniga shahar isyonchilar uchun muhim ekanligini anglatar edi. Chunki dengiz piyodalariga qarshi bosimni ushlab turish uchun hududda qolish buyurilgan edi. Dastlabki missiya oʻzgarishi bilan dengiz piyodalari jangovar operatsiyalardan fuqarolik operatsiyalariga oʻtdi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2007-yil dekabr oyining oxiriga kelib, hududdagi vaziyat boshi berk koʻchaga kirib qoldi. Garmsirdan sharqda Hilmand daryosi boʻylab haqiqiy chegara oʻrnatilgan boʻlib, u Britaniyani Tolibon nazoratidagi hududdan ajratib turardi. Inglizlar Pokistondan qoʻshimcha kuch olayotgan Tolibon kuchlari sonidan koʻp emas edi. Biroq, inglizlar tomonida reaktiv samolyotlar va ogʻir artilleriya ham bor edi. Keyingi oylarda ikkala kuch ham hudud uchun jang qildi[2].

2008-yil boshida 24-dengiz ekspeditsiyasi boʻlimi polkovnik Piter Petronzio qoʻmondonligi ostida ISAF kurashini rivojlantirish uchun keldi. 2008-yil aprel oyida polkovnik Petronzio Garmsirga AQSh dengiz piyodalari batalyonini yubordi.

Jang: Asada Vosa operatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1-batalyon, 6-dengiz piyodalari, 24-MEU desant guruhi va 2-chi razvedka guruhlari bilan 28-aprel kuni Tolibon nazoratidagi Garmsir shahriga hujum qilish orqali jangovar operatsiyalarni boshladi. Operatsiya 16-havo hujumi brigadasining Britaniya qoʻshinlari bilan hamkorlikda amalga oshirildi. Hujum natijasida Tolibon kuchlari shaharni tark etib, janubdagi pozitsiyani egalladi[3].

Garmsirni qoʻlga kiritgandan soʻng dengiz piyodalari qoʻzgʻolonchilar koalitsiya havo hujumlariga dosh bera oladigan bunkerlar va tunnellar qurgan hududga, janubga tomon yurishdi[4]. Ular qattiq qarshilikka duch kelishdi va bir necha kun davom etishi kutilgan operatsiya bir oydan ziyodroq davom etdi. Bu holat ISAF qoʻmondoniga shahar isyonchilar uchun muhimligi haqidagi signal edi. Shuning uchun u dengiz piyodalariga shaharni tozalash va tark etishdan koʻra, ushbu hududda qolishni buyurdi. U, shuningdek, dengiz piyodalari ketganidan keyin Tolibon qayta paydo boʻlishidan xavotirda boʻlib, ular ISAF kuchlarini quvib chiqarganliklari haqida yolgʻon maʼlumot tarqatishidan xavotirda edi. Dastlabki missiya oʻzgarishi bilan dengiz piyodalari jangovar operatsiyalardan fuqarolik operatsiyalariga oʻtishdi. 24-MEU qoʻmondoni polkovnik Piter Petronzio mahalliy afgʻonlarni himoya qilishga eʼtibor qaratdi. Chunki ular Tolibon tomonidan koʻchirilgandan keyin oʻz uylariga qaytishni boshlagan edilar. Gulab Mangalning soʻzlariga koʻra, dengiz piyodalari ham bu hududda jangovar amaliyotlarini davom ettirib, 2008-yilning aprel va iyul oylari orasida 400 dan ortiq isyonchilarni yoʻq qilgan[5].

Oqibat[tahrir | manbasini tahrirlash]

2008-yil 8-sentabrda 24-MEU hududda taxminan 130 kunlik ishlagandan soʻng Garmsir ustidan nazoratni Britaniya kuchlariga qaytardi. Shahar xavfsiz va barqaror deb topildi.

Xanjar operatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yil 18-iyunda 8-dengiz piyodalarining 2-bataloni (2/8) dengiz piyodalari Xanjar operatsiyasining shimoliy qismini amalga oshirish uchun Garmsir viloyatiga kirishdi[6].

5-iyulga kelganda 2/8 qismining askarlari Garmsirdan 16 mil janubda joylashgan Toshtoyda shiddatli janglarga kirishdi[7]. Uzoq davom etgan janglardan soʻng dengiz piyodalari Tolibonning yirik qarshiliklarini yengib chiqdi va Tolibonni janubga siqib chiqarish va dengiz piyodalarining hududiy yutuqlarni davom ettirish uchun moʻljallangan Clear-Hold-Build strategiyasining bir qismi uchun Garmsirda qoʻshimcha patrul bazalarini joylashtirishni boshladi[8].

Roadhouse operatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil aprel oyida podpolkovnik Benjamin Uotson qoʻmondonligidagi 3-batalyon 1-dengiz piyodalari (3/1) Garmsir tumaniga joylashtirildi[9].

Joylashtirish davomida ular Garmsirning eng janubiy qismlarida bir nechta yangi patrul bazalarini barpo etishdi. Shuningdek, kuchli mustahkamlangan va portlovchi moddalar bilan toʻldirilgan Tolibon qalʼasi Safar bozorini tozalash uchun shiddatli janglar olib borishdi[10]. Safarning qoʻlga olinishi tumandagi Tolibon uchun katta magʻlubiyat boʻldi[11].

Godfather operatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yil 14-yanvarda 2-batalyon dengiz piyodalari, 1-dengiz piyodalari va Afgʻoniston milliy armiyasi askarlari Garmsir tumanidagi Tolibonning soʻnggi qoʻrgʻonlaridan biri boʻlgan Durzayni tozalashni boshladilar[12]. Dengiz piyodalari, shuningdek, Helmand daryosining gʻarbiy qirgʻoqlariga oʻtishdi va Tolibonga Garmsirda dengiz kuchlarining mavjudligiga qaramay, Pokistondan qurol va yuk tashishni davom ettirishga imkon bergan harakat erkinligini cheklash uchun pozitsiyalarni oʻrnatdilar. Dengiz piyodalari kutilganidan kamroq qarshilikka duch kelishdi va „Godfather“ operatsiyasi Garmsir uchun jang davomidagi yirik janglarning tugaganligini koʻrsatdi. Biroq, Tolibon operatsiya tugaganidan keyin partizanlik taktikasi va OʻPK joylashuvidan foydalangan holda kurashni davom ettirdi[13].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 „24th MEU returns a safer, more stable Garmsir to British Army“. II MEF (2008-yil 10-sentyabr). 2008-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 4-iyul.
  2. ↑ „British Troops, Taliban In a Tug of War Over Afghan Province“. Washington Post (30-mart 2008-yil). Qaraldi: 30-mart 2008-yil.
  3. ↑ Associated Press. „Marines storm Afghan town held by Taliban“. www.azstarnet.com. 2012-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-oktabr 2008-yil.
  4. ↑ Coghlan, Tom. „Marines launch attack on Taliban in Helmand“. The Daily Telegraph (30-aprel 2008-yil). Qaraldi: 8-oktabr 2008-yil.
  5. ↑ „More than 400 Afghan insurgents killed by U.S. marines: commander“. CBC News (9-iyul 2008-yil). Qaraldi: 8-oktabr 2008-yil.
  6. ↑ Chandrasekran, Rajiv. „Insurgents Step Up Attacks on Marines“. Washington Post (4-iyul 2009-yil). Qaraldi: 4-iyul 2009-yil.
  7. ↑ Farmer, Ben. „US Marines face a 'hell of a fight' in Helmand“. UK Telegraph (5-iyul 2009-yil). Qaraldi: 5-iyul 2009-yil.
  8. ↑ „Defense.gov News Article: Marines, Afghans Establish Bases in Helmand“. 12-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 7-dekabr.
  9. ↑ Malkasian, Carter. War Comes to Garmser: Thirty Years of Conflict on the Afghan Frontier. Oxford University Press, 2013 — 203 bet. ISBN 978-0-19-997375-0. 
  10. ↑ „Regimental Combat Team 7 concludes historic deployment in Helmand prov“ (en-US). I Marine Expeditionary Force. Qaraldi: 2018-yil 12-aprel.
  11. ↑ Malkasian, p. 216.
  12. ↑ Lim, Alex. „2/1 clears Durzay in Operation Godfather“. DVIDS (19-yanvar 2011-yil). Qaraldi: 12-dekabr 2013-yil.
  13. ↑ Boak, Josh. „Marines of Operation Godfather see stark improvement in deadly Helmand province“. The Washington Post (18-yanvar 2011-yil). Qaraldi: 7-dekabr 2013-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Garmsir_jangi&oldid=3958838" dan olindi