Varshava Shopen aeroporti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Varshava Shopen aeroporti
Lotnisko Chopina w Warszawie
IATA kodi: WAW – ICAO kodi: EPWA
Qisqacha bayon
Aeroport turi Fuqarolik
Egasi/Operator Polsha aeroportlari davlat korxonasi (PPL)
Xizmat doirasi Varshava aglomeratsiyasi
Joylashuvi Okentse, Vloxi, Varshava, Polsha
Ochilgan 1934-yil 29-aprel
Havo yoʻli tuguni LOT Polish Airlines
Markazi
  • Enter Air
  • Smartwings Poland
  • SprintAir
  • Wizz Air
Dengiz sathidan balandligi 110 m / 361 ft
Koordinatalari 52°09′57″N 20°58′02″E / 52.16583°N 20.96722°E / 52.16583; 20.96722 G OKoordinatalari: 52°09′57″N 20°58′02″E / 52.16583°N 20.96722°E / 52.16583; 20.96722 G O
Vebsayti lotnisko-chopina.pl
Xarita
WAW (Polsha)
WAW
Aeroportning Polsha xaritasidagi joylashuvi
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
Uzunligi Yuzasi
m ft
11/29 2,800 9,186 Asfalt
15/33 3,690 12,106 Asfalt
Maʻlumotlar (2019)
Yoʻlovchilar soni 18,860,000
Yoʻlovchilar sonining oʻzgarishi 6,2%
Manba: ACI Yevropa yoʻlovchilar oqimi[1]

Warsaw Shopen aeroporti (polyakcha: Lotnisko Chopina w Warszawie, polakcha talaffuzi: lɔtˈɲiskɔ ʂɔpɛna) (IATA: WAW, ICAO: EPWA) Polsha poytaxti Varshava shahrining Vloxi tumanida joylashgan xalqaro aeroport. U 2022-yilda 14.4 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatib (mamlakatdagi jami aviayoʻlovchilarining 40%i), Polshaning eng gavjum, Yevropaning 32-oʻrindagi eng gavjum aeroportiga aylandi[2]. Aeroport LOT Polish Airlines uchun markaziy hab va Enter Air and Wizz Air aviakompaniyalari uchun baza hisoblanadi.

Varshava Shopen aeroporti 834 hectoare (89,800,000 kv. ft) yerni egallaydi va har kuni 300 ga yaqin muntazam reyslarni, shu jumladan katta miqdordagi charter reyslarni amalga oshiradi. London, Kiyev, Frankfurt, Parij va Amsterdam eng gavjum xalqaro yoʻnalishlar, Krakov, Vrotslav va Gdansk esa eng mashhur ichki yoʻnalishlardir[3].

1934-yilda tashkil etilgan aeroport ilgari Varshava-Okęcie aeroporti (Port lotniczy Warszawa-Okęcie) nomi bilan tanilgan va butun tarixi davomida Okęcie mahallasi nomi bilan atalgan. U 2001-yilda Polsha bastakori va sobiq Varshava fuqarosi Frederik Shopen sharafiga oʻzgartirildi. Rasmiy oʻzgarishlarga qaramay, „Okęcie“ ("Lotnisko Okęcie") havo harakati va aerodrom maʼlumotlarini oʻz ichiga olgan holda mashhur va sanoatda qoʻllaniladi.

Aeroportdan Varshavaning shahar atrofi temir yoʻl tizimiga bogʻlaydigan yer osti temir yoʻl bekati 2012-yil iyun oyida Yevro-2012 futbol chempionatlari vaqtida ochilgan va 2013-yil 25-noyabrda aeroport tarixda birinchi marta oʻzining 10 millioninchi yoʻlovchini qabul qilishni eʼlon qildi[4]. 2015-yilda yangi va zamonaviy terminal qurib bitkazildi[5].

Shaharning ikkilamchi xalqaro aeroporti 2012-yilda ochilgan va lou-kost parvozlar uchun foydalaniladigan ancha kichikroq Varshava Modlin aeroportidir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Urushdan oldingi va urush davrida Okęcie (1934-45)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Varshavaning Mokotov maydonidagi (Pole Mokotowskie) aerodromi atrofidagi shaharsozlik havo qatnoviga taʼsir qila boshlagan 1924-yilda[6] Temir yoʻllar vazirligi yangi aeroport qurish uchun Okęcie qishlogʻi yaqinida yer sotib oldi. 1934-yil 29-aprelda Polsha prezidenti Ignacy Mośchicki Markaziy aeroportni (Okęcie) ochdi, u oʻsha paytdan boshlab Pole Mokotovskiedagi sobiq fuqarolik aerodromidan barcha transportni boshqarishni oʻz zimmasiga oldi[manba kerak]. Uning ochilishidan bir necha hafta oʻtgach, Polshaning Flight and Air Defence jurnali jurnalisti quyidagilarni xabar qildi: „Katta pastel rangli zalda biz chiptalar kassasi, bojxona posti, telegraf va pochta boʻlimlari, politsiya boʻlimi va turli gazetalar bilan kiosk va boshqalarni koʻramiz… Birinchi (yuqori) qavatda restoran va tomosha terrasi mavjud boʻlib, u yerdan aeroportning butun hududini koʻrish mumkin.“[manba kerak]

British Airways aviakompaniyasining Varshavadan Londonga birinchi reysi 1939-yil aprelida Okęcieda LOT Junkers Ju 52 bilan birga kutib turdi.

Bino 1933-yilda qurib bitkazilgandan soʻng, Varshava aeroportining yangi modernistik binolari Davlat gʻaznasiga taxminan zl 10 millionga tushdi. Yangi majmua uchta angar, koʻrgazma maydoni, garajlar va albatta, bir qator samolyotlar uchun stendlari boʻlgan beton taksi yoʻli boʻlgan katta, zamonaviy terminal binosini oʻz ichiga olgan. Shunday qilib, Varshava har qanday Yevropa poytaxtiga mos keladigan aeroportga ega boʻldi. Oʻzining birinchi yilida Okęcie taxminan 10 750 yoʻlovchiga xizmat koʻrsatdi[manba kerak]. Aerodromning fuqarolik binolari qurib bitkazilgandan soʻng, hududning harbiy salohiyati rivojlana boshladi, tez orada Polsha havo kuchlari bazasi ochildi; Keyinchalik Aviatsiya instituti, PZL samolyotsozlik zavodi va boshqa aviatsiya infratuzilmasining binolari ham qurildi[manba kerak].

Havo harakati va havo kemalari harakatining soni yildan-yilga ortib borayotganligi sababli, rasmiylar havo harakatini boshqarish va navigatsiya qilishning yangi tizimini ishlab chiqish zarurligini aniqladilar. Natijada, shtat fuqarolik aviakompaniyalari foydalanishi uchun bir qator havo yoʻlaklarini belgilab qoʻydi, shu bilan birga, bunday harakatni tartibga solish va uni nozik va cheklangan hududlardan uzoqlashtirish uchun radiostansiyalar tashkil etildi. 1938-yilga kelib, aeroport xalqaro reyslarda uchadigan va kelgan yoʻlovchilar uchun 16 ta immigratsiya nazorati punkti bilan jihozlangan. Keyinchalik bu postlar Polsha chegara qoʻriqchilari tomonidan boshqarildi. 1937-yilga kelib, aeroport yangi radio-navigatsiya uskunalariga ega boʻldi va yomon koʻrish yoki yomon ob-havo davrida Varshava ustidan qoʻnish va yaqinlashish xavfsizligini taʼminlash uchun Lorenz nurlari texnologiyasidan foydalandi. Ikkinchi jahon urushi arafasida Okęcie aeroporti 6 ta mahalliy va 17 ta xorijiy aeroportlar, jumladan Tel-Aviv (oʻsha paytda Falastinda) va Livandagi Bayrut bilan muntazam reyslar orqali bogʻlangan va tez orada Qoʻshma Shtatlarga transatlantik xizmatni boshlash rejalari ham bor edi[7].

Ikkinchi jahon urushi paytida Okęcie koʻpincha Germaniya armiyasi va Polsha qarshiliklari oʻrtasidagi jang maydoni sifatida ishlatilgan va deyarli butunlay yoʻq qilingan. Polshadagi urushning birinchi kunidanoq Okęcie nemis Luftwaffe tomonidan bombardimon qilish nishoniga aylandi. Keyinchalik, Varshava nemis armiyasi tomonidan bosib olingandan soʻng, aeroport ikkita nemis aviatsiya maktabi va Junkers samolyotlarini taʼmirlash boʻyicha bazaga aylandi. Bu davrda aeroport oʻzining birinchi beton uchish-qoʻnish yoʻlagi va taksi yoʻlaklarini ham oldi; Krayova armiyasi va Sovet Qurolli kuchlarining koʻplab hujumlariga qaramay, ular urushning soʻnggi kunlarigacha zarar koʻrmadi. Biroq, Germaniyaning shaharni tark etishi bilan, Okęciening qolgan binolari va yer usti infratuzilmasi (jumladan, uchish-qoʻnish yoʻlagi) ilgarilab borayotgan Qizil armiya va Polsha Birinchi armiyasiga foydalana olmasligi uchun ataylab yoʻq qilindi[8].

1945-89-yillarda Okęcieni qayta qurish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vayron qilingan PZL 1939-yilda Varshava Okęcieda ishlagan

Urushdan keyin LOT Polsha Airlines urushdan oldingi infratuzilmadan foydalangan holda Okęcieda faoliyatini davom ettirdi, aviakompaniya aeroportda rekonstruksiya ishlarini boshlash uchun ham mas’ul edi va ikki yil ichida yangi terminal, boshqaruv minorasi va yangi Okęcieda joylashgan va tashrif buyuradigan samolyotlar uchun bir qator stendlar qurib bitkazildi[9].

1940-yillarning oxiriga kelib, aeroport Polshaning eng muhim shaharlari va bir qator xalqaro xizmatlar, jumladan, Moskva, Belgrad, Berlin, Buxarest, Budapesht, Brussel, Kopengagen, Praga va Stokgolm bilan bogʻlandi. 1950-yillarning birinchi yarmida bu rivojlanish davom etdi va aeroport maʼmuriyati Varshavaga yoʻnalishlarni ochish mavzusida koʻplab xalqaro aviakompaniyalar bilan muzokaralarni davom ettirdi. 1956-yilda Okęciega texnik xizmat koʻrsatish LOT Polsha Airlines kompaniyasidan davlat boshqaruviga oʻtkazildi, keyin 1959-yilda hukumat tashabbusi bilan aeroportning asosiy terminalini rekonstruksiya qilish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi, ammo, amalda 1964-yilgacha sodir boʻlmadi[10].

Fuqarolik aviatsiyasining yangi organi aeroportlar, havo yoʻlaklari va marshrutlari, yer usti aviatsiya infratuzilmasi ustidan nazoratni amalga oshira boshladi va boshqa davlatlar bilan aviatsiya bitimlarini tuzish va imzolash uchun javobgarlikni amalga oshira boshladi. Bu hokimiyatga Varshava aeroportini samarali ravishda toʻliq nazorat qilish imkonini berdi.

2003-yilda Varshavaning Shopen aeroportidagi 1960-yillardagi terminal binolari (oʻshandan keyin buzilgan)

1969-yilda yangi terminal rasman ishga tushdi va u bayramni nishonlash bilan bir yil oʻtgach, uning birinchi million yoʻlovchisi xizmat koʻrsatdi[manba kerak]. Biroq, tez orada yangi terminal juda kichik ekanligi maʼlum boʻldi. Ushbu holat natijasida va u keltirib chiqarayotgan muammolarni bartaraf etish maqsadida aeroport maʼmuriyatining bir qismi terminalning janubiy tomoniga, Ul 17 Styczniadagi vaqtinchalik qurilgan binolar va eski aeroport binolariga koʻchirildi. Keyin yangi alohida, vaqtinchalik kelish zali qurildi. Shu bilan birga, urushdan oldingi terminal oʻrnida qurilgan obyektlardan ichki reyslar davom etdi. Bir necha yil oʻtgach, 1979-yilda „Fin zali“ deb nomlangan uchib kelish zali ochildi[manba kerak]. Shundan keyin aeroportning uchish-qoʻnish yoʻlaklarida yana yangilanishlar amalga oshirildi va 1 va 3-uchish-qoʻnish yoʻlaklari taʼmirlangandan soʻng, 2 uchish-qoʻnish yoʻlagi „Delta“ taksi yoʻli sifatida qayta belgilandi; Buning sababi, uning bir qator asosiy toʻsiqlar, xususan, Madaniyat va fan saroyi va Raszin radio uzatgichi bilan bir oʻqda joylashganligi edi[manba kerak].

1980-yillarning boshidagi siyosiy voqealar yoʻlovchi tashishning pasayishiga olib keldi, ammo 1983-yilga kelib, ayniqsa, xalqaro yoʻnalishlarda yangi oʻsish kuzatildi. Biroq, maʼlum boʻlishicha, mavjud aeroport infratuzilmasi bu davrga kelib aeroport shugʻullanganichalik koʻp tirbandlikni koʻtara olmagan. Shunday qilib, 1986-yil noyabr oyida hukumat aeroportni kengaytirishga qaror qildi. 1980-yillar oxiridagi iqtisodiy islohotlar sharoitida Polshada aeroportlar va havo qatnovi uchun yangi boshqaruv organini yaratish zarurati ham paydo boʻldi. 1987-yil oktabr oyida davlat aviatsiya maʼmuriyatining oʻrniga aeroport menejeri sifatida mustaqil, oʻzini-oʻzi boshqarish va oʻzini oʻzi moliyalashtiruvchi milliy xoʻjalik subyekti boʻlgan „Polsha aeroportlari“ davlat korxonasi (PPL) yangi kompaniya paydo boʻldi. Kompaniya aloqa va transport vazirining rahbarligi ostida boshqarildi[11].

Post-kommunistik rivojlanish (1989-yildan)[tahrir | manbasini tahrirlash]

2005-yilda Varshava Shopendagi 2-terminal qurilishi davom etmoqda

Faqat 1990-yilda, kommunizm qulagandan soʻng, Okęcieda yangi terminal qurila boshlandi. Asosiy pudratchi Germaniyaning Hochtief kompaniyasi boʻlib, ishda 164 ta subpudratchi ishtirok etdi, ulardan 121 tasi Polsha kompaniyalari edi. 24 oydan keyin yangi terminal taxminan 300 million nemis markasiga qurib bitkazildi [manba kerak]. Shuningdek, koʻp qavatli avtoturargohlar va kirish yoʻllari tarmogʻi qurildi va ularning tugallanishi bilan Varshava yillik 3,5 million yoʻlovchi sigʻimli zamonaviy terminalga ega boʻldi. Terminal 1992-yil 1-iyulda ishlay boshladi, undan birinchi boʻlib Afina, Bangkok, Dubay va Nyu-Yorkdan qaytgan sayohatchilar foydalandilar. Oʻn kun oʻtgach, aeroport yangi Varshava Okęciedan joʻnab ketgan birinchi yoʻlovchilarni nishonladi. Oʻsha paytda joʻnab ketish zalida 26 ta roʻyxatga olish stoli mavjud edi, ammo, keyingi faoliyat yillarida yoʻlovchi tashish tez sur’atlar bilan oʻsdi. 1993-yilda aeroport deyarli 2,2 millionga yaqin yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan boʻlsa, olti yildan soʻng bu koʻrsatkich 4 millionga koʻtarildi[manba kerak], mavjud roʻyxatga olish stollari sonini 33 taga, keyin esa 46 taga koʻpaytirish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi, natijada terminalning sigʻimi yillik 6 million yoʻlovchiga koʻtarildi.

2001-yil mart oyida Varshava aeroporti taniqli polshalik pianinochi va bastakor Frederik Shopen sharafiga oʻzgartirildi (garchi bu nom Varshava aholisi orasida unchalik mashhur emas va koʻplab mehmonlar aeroportni Okęcie deb bilishadi). Bir yil oʻtgach, Varshava aeroportida yangi yoʻlovchi terminali qurilishi boʻyicha tender eʼlon qilindi, keyin uni Ferrovial Agroman, Budimex va Estudio Lamelaning Polsha-Ispan konsortsiumi yutib oldi, ular 2004-yilda fuqaro aviatsiyasi tarixida eng yirik Polsha sarmoyasini amalga oshirish uchun Shopen aeroportining uzoq kutilgan „2-terminal“ qoʻshildi. 2006-yilga kelib, ushbu yangi terminalning kelish darajasi ochildi, sertifikatlash muammolari tufayli uzoq kechikishdan soʻng, uchib ketish darajasi nihoyat 2007-yil oxirida ochildi. Xuddi shu yili arzon Etiuda terminali ham ochildi; Biroq, bu faqat ikki yil oʻtgach, 2009-yilda yana yopildi, barcha operatsiyalar 1 va 2-terminallarga oʻtkazildi. Aeroport tarixidagi yakuniy va eng soʻnggi oʻzgarishlar 2010-2011-yillarni qamrab olgan davrga toʻgʻri keldi, oʻshanda aeroportning yangi markaziy va janubiy tirgaklari qurib bitkazildi (ularni shimoliy pier bilan bogʻlash imkoniyati paydo boʻlgunga qadar qurilishi tugallanmagan) va qayta ishlangani bilan birga ochilgan. Aeroportning ikkita terminali yagona „Terminal A“ kompleksini tashkil qilish uchun birlashtirilgan terminal majmuasi. Shunga qaramay, taksi yoʻllari, rampalar va kirish yoʻllarini rekonstruksiya qilish boʻyicha ishlar davom etmoqda, ularning eng muhim loyihalari aeroportni S79 aeroporti ekspress yoʻli va S2 janubiy Varshava aylanma yoʻli orqali Polsha tez yoʻllari tarmogʻiga ulaydi[12]. Varshavaning shahar atrofi temir yoʻl tizimiga ulangan yer osti temir yoʻl bekati 2012-yil iyun oyida UEFA Yevro-2012 futbol chempionatlari vaqtida ochilgan.

2015-yil iyul holatiga koʻra, aeroport 1987-yildan beri mavjud boʻlgan va aeroportlarni qurish va ishlatish, yoʻlovchilar va aviakompaniyalarga xizmat koʻrsatish bilan shugʻullanadigan „Polsha aeroportlari“ davlat korxonasi (PPL) tomonidan boshqariladi. PPL 1987-yilgi qonunga muvofiq Infratuzilma va rivojlanish vazirligiga tegishli va boshqariladi[13].

Uchish-qoʻnish yoʻlaklari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroportda ikkita kesishgan uchish-qoʻnish yoʻlagi mavjud boʻlib, ularning konfiguratsiyasi va mavjud qoidalarga muvofiq taksi yoʻllari soatiga 34 ta yoʻlovchi (uchish yoki qoʻnish) operatsiyasini amalga oshirishga imkon beradi[3].

Terminallari[tahrir | manbasini tahrirlash]

A terminalidagi roʻyxatga olish zali
B terminalidagi roʻyxatga olish zali

Umumiy tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yilda terminallarning belgilanishi oʻzgardi va butun sobiq 1-terminal va 2-terminal majmuasi ikkita asosiy zalda beshta roʻyxatdan oʻtish joylariga (A, B, C, D, E) boʻlingan A terminali sifatida belgilangan. Kompleksda 116 ta roʻyxatga olish stoli mavjud. Bundan tashqari, LOT Polish Airlines, Lufthansa, Finnair, Turkish Airlines, KLM va Air France yoʻlovchilari terminalda joylashgan 23 ta oʻz-oʻziga xizmat koʻrsatish stendlaridan birini ishlatishlari mumkin[14]. 45 ta yoʻlovchi darvozalari mavjud boʻlib, ulardan 27 tasi reaktiv yoʻllar bilan jihozlangan.

Janubiy zal[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy zalda A va B roʻyxatdan oʻtish joylari (sobiq 1-terminal) mavjud 1992-yilda kommunistik davrdagi eskirgan kompleksni almashtirish uchun qurilgan boʻlib, sigʻimi yiliga 3,5 million yoʻlovchiga moʻljallangan. Dastlab, u barcha trafikni boshqargan. 2007-yildan beri T2, T1ga tutash yangi qurilgan terminal, asta-sekin traffikning asosiy qismini egallab kelmoqda. Janubiy zalni rekonstruksiya qilish 2012-yil 13-sentabrda boshlangan. 2015-yil 23-mayda qayta ishlangan, rekonstruksiya qilingan janubiy zal „A-terminal“ majmuasiga toʻliq integratsiya qilindi. Taʼmirlashdan oldin janubiy zal polyaklar tomonidan koʻplab qurilish elementlari, jumladan, chiqish zalini qoplagan tom, ustunlar, eshik va derazalar ramkalari va boshqalarning oʻziga xos quyuq qizil rangi bilan tanilgan. Polshada u „buraczkowy“ deb nomlangan, bu ingliz tilida „lavlagi rangli“ degan maʼnoni anglatadi.

Shimoliy zal[tahrir | manbasini tahrirlash]

C, D va E roʻyxatdan oʻtish joylarini oʻz ichiga olgan ushbu yangi terminal (ilgari Terminal 2 nomi bilan tanilgan) dastlab rejalashtirilgan ochilish sanasidan ikki yil oʻtib, 2008-yil 12-martda toʻliq ishga tushdi. Kelish hududi 2007-yilning oʻrtalaridan ishga tushirilgan, ammo xavfsizlik sertifikati bilan bogʻliq muammolar va aeroport va qurilish firmasi oʻrtasidagi kelishmovchiliklar toʻliq foydalanishni kechiktirdi. Yangi terminal eski 1-terminalga qaraganda ancha katta[15] va barcha Star Alliance va Oneworld aviakompaniyalari va bir nechta boshqa tashuvchilar uchun uchib ketishlarni oʻz zimmasiga oldi. 2014-yil avgust oyida Shopen aeroporti barcha yoʻlovchilar va tashrif buyuruvchilar uchun cheksiz Internetga bepul kirishni taklif qiluvchi birinchi Yevropa aeroportlaridan biri sifatida koʻrindi[16].

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quyidagi aviakompaniyalar Varshava-Shopenga muntazam va charter reyslarini amalga oshiradi[17]:

Aviakompaniya Manzillar
Aegean Airlines Afina
Aer Lingus, Irlandiya bayrogʻi Irlandiya Mavsumiy: Republic of IrelandDublin
Air China Pekin-Poytaxt[18]
Air France Parij-Sharl de Goll
Austrian Airlines AvstriyaVena
British Airways London-Hitrou
Brussels Airlines BelgiyaBrussel[19]
Corendon Airlines, Turkiya bayrogʻi Turkiya Mavsumiy: Antaliya
Emirates Dubay-Xalqaro
Enter Air, Polsha bayrogʻi Polsha[20][21] Mavsumiy: Dubay
Mavsumiy charter: Antaliya[21], TurkiyaBodrum[21], BolgariyaBurgas[22], TurkiyaDalaman[21], TurkiyaEnfida[22], PortugaliyaFuerteventura[21], IspaniyaGran Kanariya[21], MisrHurgada[22], GretsiyaIraklion[23], İzmir[21], GretsiyaKos[22], MisrMarsa Alam[22], GretsiyaPatras, Kabo VerdeSal, AlbaniyaTirana[21], Sharm ash-Shayx[22]
European Air Charter, Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik Mavsumiy charter: BolgariyaBurgas
Finnair FinlandiyaHelsinki
flydubai Dubay-Xalqaro[24]
KLM, Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya Amsterdam
LOT Polish Airlines[25] Amsterdam, IspaniyaBarselona, LivanBayrut[26], Belgrad, GermaniyaBerlin[27], PolshaBidgoshch, DaniyaBillund, Boku, BelgiyaBrussel, VengriyaBudapesht, RuminiyaBuxarest-Otopeni, Dehli, GermaniyaDusseldorf, Frankfurt, PolshaGdansk, ShvetsiyaGyoteborg, GermaniyaHamburg, Istanbul, ShveysariyaJeneva, PolshaJeshuv, PolshaKatovitse, MoldovaKishinyov, RuminiyaKluj, DaniyaKopengagen, SlovakiyaKoshitse, PolshaKrakov, SloveniyaLyublyana, London-Hitrou, Qoʻshma ShtatlarLos Anjeles, PolshaLublin, LyuksemburgLuksemburg, Madrid, Qoʻshma ShtatlarMayami, Milan-Malpensa, HindistonMumbay[28], Myunxen, FransiyaNitsa[29], Qoʻshma ShtatlarNyuark, Nyu-York–JFK, NorvegiyaOslo, Ostana, ChexiyaOstrava, Parij-Sharl de Goll, Pekin-Poytaxt, XitoyPekin-Dasin, ChernogoriyaPodgoritsa, PolshaPoznan, ChexiyaPraga, Qohira, Riga, Rim-Fiumichino (2023-yil 30-oktabrdan qayta tiklanadi), Bosniya va GersegovinaSarayevo, Seul-Inchxon, Shimoliy MakedoniyaSkopye, BolgariyaSofiya, ShvetsiyaStokgolm-Arlanda, ShveysariyaSyurix, Tallin, Tbilisi, Tel-Aviv, AlbaniyaTirana, Tokio-Narita, KanadaToronto-Pearson, Toshkent (2024-yil 23-fevraldan boshlanadi)[30], AvstriyaVena, ItaliyaVenetsiya, Vilnyus, PolshaVrotslav, Yerevan, Zagreb (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya ), PolshaZelyonagura, GermaniyaShtutgart, PolshaShchetsin, Qoʻshma ShtatlarChicago-O'Hare
Mavsumiy: BolgariyaBurgas, GretsiyaKorfu, Dubay-Xalqaro, Dubrovnik (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya ), GretsiyaRodos, Split (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya ), GermaniyaStrasburg
Mavsumiy charter: Antaliya[22] Bangkok-Suvarnabhumi, TurkiyaBodrum[22], TurkiyaDalaman, VietnamFukuok[31], IspaniyaJirona[22], Izmir[22], MeksikaKankun, Shri LankaKolombo-Bandaranaike, TailandKrabi, Maldivalar bayrogʻi Maldiv Malé, Madagaskar bayrogʻi Madagaskar Nosi Be, IspaniyaPalma de Mallorka, Phuket, VenesuelaPorlamar (2023-yil 11-noyabrdan boshlanadi)[32], Dominikan RespublikasiPuerto Plata, Dominikan RespublikasiPunta Kana, BraziliyaSalvador da Bahia (2023-yil 29-oktabrdan boshlanadi)[33], KubaVaradero, TanzaniaZanzibar[34]
Lufthansa Frankfurt, Myunxen
Norwegian Air Shuttle NorvegiyaOslo
Pegasus Airlines, Turkiya bayrogʻi Turkiya Anqara[35]
Play, Islandiya bayrogʻi Islandiya Mavsumiy: IslandiyaReykyavik-Keflavik
Qatar Airways Doha
Ryanair[36] IspaniyaAlikante[37], GretsiyaPafos[37], IspaniyaPalma de Mallorka[37], AvstriyaVena[37], BelgiyaSharlerua[37]
Scandinavian Airlines DaniyaKopengagen, ShvetsiyaStokgolm-Arlanda
Sky Express, Yunoniston bayrogʻi Gretsiya Afina (2023-yil 29-oktabrdan boshlanadi)[38]
Smartwings, Chexiya bayrogʻi Chexiya [39] IspaniyaFuerteventura, Istanbul
Mavsumiy: MarokashAgadir, Dubrovnik (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya ), PortugaliyaFaro, IspaniyaJirona, IspaniyaKataniya, GretsiyaKorfu, GretsiyaKos, KeniyaMombasa (2023-yil 31-oktabrdan boshlanadi)[40], GretsiyaRodos, GretsiyaSantorini, Split (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya )
Mavsumiy charter: Antaliya[41], TurkiyaBodrum, BolgariyaBurgas, TurkiyaDalaman, MisrHurgada, GretsiyaIraklion[41], Izmir[41], IspaniyaLanzarote, MisrMarsa Alam, IspaniyaPalermo[41], IspaniyaPalma de Mallorka, GretsiyaPatras, AlbaniyaTirana[41]
SunExpress, Turkiya bayrogʻi Turkiya Mavsumiy: Antaliya[21]
Swiss International Air Lines ShveysariyaSyurix
TAP Air Portugal PortugaliyaLissabon[42]
Turkish Airlines Istanbul
Mavsumiy: Antaliya[43]
Wizz Air IspaniyaBarselona, ItaliyaBari, ShveysariyaBazel/Mulhouse, ItaliyaBergamo, IspaniyaBilbao, Birmingem, ItaliyaBolonya, VengriyaBudapesht, NiderlandiyaEyndxoven, IspaniyaFuerteventura, IspaniyaKataniya, DaniyaKopengagen, Kutaisi, KiprLarnaka, AngliyaLeeds/Bradford, AngliyaLiverpul, AngliyaLondon-Luton, Madrid, ShveysariyaMalmyo (2023-yil 28-oktabrda tugaydi)[44], MaltaMalta, Marokash, ItaliyaNeapol, FransiyaNitsa, FransiyaParij-Orli, IslandiyaReykyavik-Keflavik, Rim-Fiumichino, NorvegiyaSandeford, IspaniyaSevilya, ShvetsiyaStokgolm-Skavsta, Tel-Aviv, IspaniyaTenerife-Janub, AlbaniyaTirana, IspaniyaValensiya, ItaliyaVenetsiya, BelgiyaSharlerua
Mavsumiy: MarokashAgadir (2023-yil 31-oktabrdan boshlanadi)[45], IspaniyaAlikante, IordaniyaAqaba, BolgariyaBurgas, Dubrovnik (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya ), PortugaliyaFunchal, ShvetsiyaGyoteborg, FransiyaGrenobl, GretsiyaIraklion, GretsiyaKorfu, PortugaliyaLissabon, IspaniyaMalaga, ItaliyaOlbiya, IspaniyaPalma de Mallorka, ChernogoriyaPodgoritsa, PortugaliyaPortu, GretsiyaRodos, GretsiyaSantorini, Split (Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya ), ItaliyaTurin, ItaliyaVerona, Xanya, GretsiyaZakintos

Statistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yillik trafik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havo koʻrinishi
Terminal A
Bojsiz hudud
Yuk terminali
Apron koʻrinishi
Yillik yoʻlovchi tashish[46] [47] [48]
Yillar Yoʻlovchilar Oʻzgarishi %da
2005 7 071 881 ▬
2006 8 101 827 14,6%
2007 9 268 476 14,4%
2008 9 460 606 2,1%
2009 8 320 927 Decrease −12,0%
2010 8 666 552 4,2%
2011 9 322 485 7,6%
2012 9 567 063 2,6%
2013 10 669 879 11,5%
2014 10 574 539 Decrease −0,9%
2015 11 186 688 5,8%
2016 12 795 356 14,4%
2017 15 730 330 22,9%
2018 17 737 231 12,8%
2019 18 844 591 6,2%
2020 5 473 224 Decrease −71,0%
2021 7 445 468 36,0%
2022 14 389 143 93,3%
Yillik parvozlar soni[48]
Yillar Parvozlar soni Oʻzgarishi %da
2005 115 320 ▬
2006 126 534 9,7%
2007 133,146 5,2%
2008 129 728 Decrease −2,6%
2009 115 934 Decrease −10,6%
2010 116 691 0,7%
2011 119 399 2,3%
2012 118 320 Decrease −0,9%
2013 123 981 4,8%
2014 121 913 Decrease −1,7%
2015 124 691 2,3%
2016 138 909 11,4%
2017 157 044 13,1%
2018 172 520 9,9%
2019 180 562 4,7%
2020 67 649 Decrease −62,5%
2021 80 608 19,2%
2022 130 672 62,1%

Yoʻnalishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Top 5 muntazam yoʻnalishlar (2019)
Oʻrni Aeroport Yoʻlovchilar Tashuvchilar
1 London-Hitrou, London-Gatvik, London-Luton 1 029 206 British Airways, LOT Polish Airlines, Wizz Air
2 Parij — Sharl de Goll 555,178 Air France, LOT Polish Airlines
3 Kiyev-Borispol, Kiyev-Julianiy 531 402 LOT Polish Airlines, Ukraine International Airlines, Wizz Air
4 Frankfurt 522 491 Lufthansa, LOT Polish Airlines
5 Amsterdam 512,178 LOT Polish Airlines, KLM

[49]

Top 5 charter yoʻnalishlari(2019)
Oʻrni Aeroport Yoʻlovchilar
1 Antaliya 267 250
2 Hurgada 123 787
3 Marsa Alam 82 601
4 Burgas 79 427
5 Rodos 72,106

Aviatsiya xizmatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatish, samolyotga ishlov berish, samolyotga yoqilgʻi quyish va muzdan tushirish/muzga qarshi xizmatlar LS Airport Services (LS)[50] yoki Welcome Airport Services (WAS) tomonidan amalga oshiriladi[51].

Yer usti transporti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Varshava Shopen aeroporti Varshavaning janubi-gʻarbiy qismida, shahar markazidan taxminan 10 km (6.21 mi) da joylashgan. Aeroportga poezd, mahalliy avtobus yoki taksi orqali borish mumkin.

Temir yoʻl[tahrir | manbasini tahrirlash]

Varshava Shopen aeroporti temir yoʻl bekatida SKM poezdi

Aeroportning Varshava Shopen aeroporti temir yoʻl vokzalini (sobiq 2-terminalning bir qismi sifatida qurilgan) Varshava shahri markaziga ulash uchun 230 million zlotiyga temir yoʻl liniyasi qurilgan[52]. Bekat 2012-yilning 1-iyunida ochilgan boʻlib, xizmat oʻsha kuniyoq boshlangan[53]. Poyezdlar har 15 daqiqada qatnaydi. Bekatga xizmat Szybka Kolej Miejska va Masovian temir yoʻllari tomonidan taqdim etiladi.

2019-yil 15-dekabrda Lodz shahri bilan toʻgʻridan-toʻgʻri temir yoʻl qatnovi oʻrnatildi[54].

Avtomobil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Żwirki i Wigury, 1932-yilda Challenge International de Tourisme tanlovida gʻolib chiqqan mashhur aviatorlar nomi bilan atalgan, aeroportga olib boradigan asosiy arteriyadir[55].

Avtobus[tahrir | manbasini tahrirlash]

Varshava shahar markaziga avtobus liniyalari orqali borish mumkin: kunduzi 175 va 188, kechasi esa N32. Bundan tashqari, Ursinov (Varshavaning janubiy qismi) va Praga (Varshavaning sharqiy qismi)ga kirishni taʼminlaydigan qoʻshimcha 148-liniya mavjud. 331-avtobus Wilanowska metro bekati bilan bogʻlanadi[55].

Baxtsiz hodisalar va falokatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 1962-yil 19-dekabrda LOT Polish Airlines aviakompaniyasining Vickers Viscount 804 samolyoti Bryussel va Berlin-Schönefeld aeroportidan parvoz qilgandan soʻng, aylanib oʻtishga urinayotganda qulab tushdi. Bortdagi 33 yoʻlovchining barchasi halok boʻldi.
  • 1980-yil 14-martda LOT Polish Airlines aviakompaniyasining 007-reysidagi Ilyushin Il-62 samolyoti Nyu-York shahridagi Jon Kennedi xalqaro aeroportiga oxirgi yaqinlashayotganda aylanib chiqishga urinayotganda qulab tushdi. Samolyot bortidagi barcha 87 yoʻlovchi va ekipaj aʼzolari, jumladan, AQShning butun havaskor boks jamoasi, polyak estrada xonandasi Anna Jantar va Alan P. Merriam halok boʻldi.
  • 1987-yil 9-mayda LOT Polish Airlines aviakompaniyasining 5055-reysi Ilyushin Il-62M Nyu-York shahridagi Jon Kennedi xalqaro aeroportiga parvoz qilish uchun uchib ketdi va dvigatel nosozligidan soʻng Okęciega qaytdi. Samolyot yaqinlashish chogʻida uchish-qoʻnish yoʻlagidan uzoqda, qattiq oʻrmonli hududga qulagan. Bortdagi barcha 183 yoʻlovchi va ekipaj aʼzosi halok boʻldi.
  • 1993-yil 14-sentabrda Lufthansa 2904 reysi Airbus A320-200 11-qoʻnish yoʻlagini bosib oʻtdi. Bu Germaniyaning Frankfurt shahridan uchayotgan samolyot edi. Samolyot uchish-qoʻnish yoʻlagidan chiqib ketdi va qirgʻoqqa va LLZ antenasiga urilishidan oldin 90 metr (300 feet) agʻdarildi. Yongʻin boshlanib, yoʻlovchilar saloniga kirib ketdi. Avtohalokatda 70 nafar yoʻlovchidan ikki nafari halok boʻldi, jumladan, mashgʻulot kapitani zarbadan halok boʻldi va bir yoʻlovchi kabinadagi tutun tufayli hushini yoʻqotib qochib qutula olmadi.
  • 1993-yil 31-dekabrda Chikago-OʻHare xalqaro aeroportidan kelgan Boeing 767-300ER LOT Polish Airlines aviakompaniyasining 002-reysi, pastga tegish chogʻida tumshugʻi qulab tushganidan soʻng jiddiy shikastlangan. Halok boʻlganlar yoʻq.
  • 2011-yil 1-noyabr kuni LOT Polish Airlines aviakompaniyasining 16-reysi, Nyuark Liberti xalqaro aeroportidan kelayotgan Boeing 767-300ER samolyoti qoʻnishdan oldin qoʻnish moslamasining mexanik nosozligidan soʻng Varshava Shopenga xavfsiz qoʻndi. Kokpit ekipaji halokat va jarohatlarsiz aeroportga favqulodda qoʻnishni muvaffaqiyatli amalga oshirdi[56] [57].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Polshadagi aeroportlar roʻyxati

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „ACI EUROPE Airport Traffic Report. December, Q4 and Full Year 2015“. Pr.euractiv.com. Qaraldi: 2016-yil 28-avgust.
  2. ↑ „Lotnisko Chopina: Rok 2022 w liczbach“. Lotnisko Chopina Warszawa (Warsaw Chopin Airport) (2023-yil 20-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 7-iyun.
  3. ↑ 3,0 3,1 okecie, otwarcia_lotniska, warszawa, w_warszawie, historia, rozwoj, chopina.html „Dokładnie 72 lata temu otwarto lotnisko Okęcie“, www.tur-info.pl (information originally available from the official airport webpage), 6 June 2006. Retrieved 7 May 2008. (polyakcha)
  4. ↑ „Warsaw Chopin Airport (WAW)“. Warsaw-airport.com. Qaraldi: 2017-yil 6-yanvar.
  5. ↑ „Nowy terminal na Lotnisku Chopina już działa - Aktualności i wydarzenia - Lotnisko Chopina w Warszawie“. www.lotnisko-chopina.pl.
  6. ↑ Romijn, Peter. Divided Dreamworlds?: The Cultural Cold War in East and West (en). Amsterdam University Press, 2012 — 185 bet. ISBN 978-90-8964-436-7. 
  7. ↑ „History 1934–39“ (pl). Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  8. ↑ „History 1939–45“ (pl). Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  9. ↑ „History 1945–47“ (pl). Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  10. ↑ „History 1947–59“ (pl). Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  11. ↑ „History 1959–87“ (pl). Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  12. ↑ „History 1987–2009“ (pl). Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  13. ↑ „About us“. Polish Airports official website. 2015-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  14. ↑ „Lotnisko Chopina w Warszawie“. Lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2017-yil 6-yanvar.
  15. ↑ „Airport specifications“. Warsaw Chopin Airport. Qaraldi: 2013-yil 28-sentyabr.
  16. ↑ „Chopin Airport launches free unlimited Internet“. Warsaw Chopin Airport. Qaraldi: 2014-yil 8-dekabr.
  17. ↑ lotnisko-chopina.pl — Flight timetable retrieved 5 October 2016
  18. ↑ „Air China June/July 2022 International Service Restorations“. AeroRoutes (2022-yil 1-iyul). Qaraldi: 2022-yil 23-iyul.
  19. ↑ „In the next two years, Brussels Airlines will add five Airbus A320neo to the fleet“ (2022-yil 7-dekabr).
  20. ↑ „Charter flights“. charterflights.r.pl. 2016-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-sentyabr.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 21,7 21,8 „Charter flights“. tui.pl.
  22. ↑ 22,00 22,01 22,02 22,03 22,04 22,05 22,06 22,07 22,08 22,09 „Coral Travel“. coraltravel.pl.
  23. ↑ „Grecos Timetabe“. Grecos.pl.
  24. ↑ „flydubai pojawi się w Warszawie“. sasgrgroup.net (2021-yil 15-iyun).
  25. ↑ lot.com — Flight schedule retrieved 26 October 2020
  26. ↑ „Flights schedule“. lot.com. Qaraldi: 2021-yil 18-fevral.
  27. ↑ „New Berlin Brandenburg airport (BER) about to open: Timetable and information“ (2020-yil 25-oktyabr).
  28. ↑ „Rută nouă: Varșovia - Mumbai cu LOT Polish Airlines din mai 2022“ (2022-yil 24-mart).
  29. ↑ Liu, Jim „Letnie cięcia w siatce połączeń LOT-u“. pasazer.com (2021-yil 16-fevral).
  30. ↑ „LOT poleci z Warszawy do Taszkentu“.
  31. ↑ „Khoảng 250 khách Ba Lan đến đảo ngọc Phú Quốc“ (2022-yil 6-noyabr).
  32. ↑ „Egzotyka 2023/2024“ (2023-yil 9-aprel).
  33. ↑ „Zima 2023/2024“ (2023-yil 9-aprel).
  34. ↑ „Itaka turns A330 Luke Air into a LOT Dreamliner“. pasazer.com. Qaraldi: 2021-yil 23-yanvar.
  35. ↑ „Pasazer.com: Pegasus poleci z Warszawy do Ankary“. Pasazer.com.
  36. ↑ „Ryanair“. www.ryanair.com.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 „Pasazer.com: Ryanair wraca na Okęcie! W tle konflikt z Modlinem“. Pasazer.com.
  38. ↑ „Sky express: Direct flights from Athens to Frankfurt, Dusseldorf and Warsaw“ (2023-yil 4-avgust).
  39. ↑ „Flight schedule“. smartwings.com.
  40. ↑ „Smartwings Poland Adds Warsaw - Mombasa Service in NW23“. AeroRoutes (2023-yil 20-iyun). Qaraldi: 2023-yil 21-iyun.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 „air and charter tickets“. itaka.pl. 2018-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-avgust.
  42. ↑ „TAP Air Portugal June – August 2020 operations as of 31MAY20“. Routesonline.
  43. ↑ „Turkish Airlines poleci z Polski do Antalyi“. Pasazer. Qaraldi: 2021-yil 7-iyul.
  44. ↑ https://wizzair.com/de-de#/ Andoza:Bare URL inline
  45. ↑ „Wizz Air ogłosił nową trasę z Lotniska Chopina! Nowość na mapie połączeń, będzie też więcej samolotów“.
  46. ↑ Lotnisko Chopina W. „Warszawie“ (en). www.lotnisko-chopina.pl.
  47. ↑ Lotnisko Chopina z kolejnym rekordem.. „W 2017 roku obsłużyło 15,75 mln pasażerów“ (pl-PL). Businessinsider (2018-yil 16-yanvar).
  48. ↑ 48,0 48,1 „Statystyki wg portów lotniczych“ (pl-PL). Urząd Lotnictwa Cywilnego (2015-yil 7-may).
  49. ↑ „Lotnisko Chopina - Podsumowanie roku 2019“ (pl). www.lotnisko-chopina.pl. Qaraldi: 2020-yil 26-fevral.
  50. ↑ „LSAS“. www.lsas.aero.
  51. ↑ „Strona główna“. Welcome AS.
  52. ↑ „Pociągiem na lotnisko“ (pl). ZTM Warszawa. 2014-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-sentyabr.
  53. ↑ „Linia na Okęcie: Kilkuletnie opóźnienie zwieńczone sukcesem – Koleje Mazowieckie, SKM Warszawa, PKP PLK – Kolej na 2012 – Kolej, PKP, Intercity“. Rynek-kolejowy.pl (2012-yil 1-iyun). Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.
  54. ↑ „Pociąg z Łodzi na Lotnisko Chopina. PKP Intercity prezentuje nowy rozkład jazdy“. www.se.pl.
  55. ↑ 55,0 55,1 „Access and car parks“. Warsaw Chopin Airport. Qaraldi: 2013-yil 28-sentyabr.
  56. ↑ „Samolot wylądował w Warszawie bez podwozia“. RMF FM (2011-yil 1-noyabr). Qaraldi: 2011-yil 1-noyabr.
  57. ↑ „Accident: LOT B763 at Warsaw on Nov 1st 2011, forced gear-up landing“. Avherald.com. Qaraldi: 2012-yil 28-iyun.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Varshava_Shopen_aeroporti&oldid=3881288" dan olindi