Islom hamkorlik tashkiloti Tashqi ishlar kengashi
Tashqi ishlar vazirlari kengashi (CFM Arabcha: مجلس وزراء الخارجية; Fransuzcha: Conseil des ministres des affaires étrangeres; turkcha: Dışişleri Bakanları Konseyi; DBK), ilgari Islom tashqi ishlar vazirlari konferensiyasi nomi bilan atalgan, asosiy qaror qabul qiluvchi organ hisoblanadi. Iga aʼzo har bir davlatdan bittadan vakildan iborat Islom Hamkorligi.[1] Bu qaror qabul qilishga yoʻnaltirilgan eng yirik hukumatlararo tashkilot boʻlib, har yili Islom sammiti deb nomlangan musulmon davlatlari va OIC kun tartibiga oid masalalarga bagʻishlangan konferensiyalar oʻtkazadi. 48-sammit 2022-yil 22-mart kuni Pokistonning Islomobod shahrida oʻtkazilishi rejalashtirilgan. OIC Islom hamkorlik tashkiloti Tashqi ishlar kengashi tamoyillari va yoʻriqnomalari doirasidagi qaror va tavsiyalarni amalga oshirishga qaratilgan xolis yigʻilishlar oʻtkazadi. Uning asosiy faoliyatidan biri bosh kotibiyat va uning boshqa boʻlimlari byudjetini tasdiqlash hisoblanadi. Shuningdek, u bosh kotib lavozimiga bosh ijrochi direktorni saylaydi. Turkiya Respublikasi 1976-yil orasida uchta Islom sammitiga mezbonlik qilgan boʻlib, bu uning birinchi yigʻilishi (7-DBK) va 1991-yildagi ikkinchi (12-DBK) boʻlsa, Turkiyada mezbonlik qilgan uchinchi va oxirgi yigʻilish 2004-yilda 31-DBK davomida boʻlib oʻtdi. Tashqi ishlar vazirlari kengashi aʼzosi boʻlishdan tashqari, u musulmon davlatlari, jumladan, Afgʻonistondagi inson huquqlari buzilishini koʻrib chiqishga qaratilgan favqulodda tashqi ishlar vazirlari yigʻilishi deb nomlangan ommaviy konferensiyalarni ham oʻtkazadi.[2]
Vakolat va majburiyatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tashqi ishlar vazirlari kengashiga IHT faoliyati va maqsadlari yuzasidan muhim qarorlar qabul qilish vakolati berilgan. Shuningdek, u OIC va unga aloqador aʼzolarning maqomini tashkiliy tamoyillar doirasida oʻzgartirish uchun javobgardir. Aʼzo davlatlarning tashqi ishlar vazirlari, jumladan mezbon mamlakat Turkiya OICda muhim rol oʻynaydi. Ular tashqi ishlar vazirlari kengashi tomonidan amalga oshiriladigan koʻrsatmalar va koʻlamdagi har qanday tanqidiy oʻzgarishlarni taklif qilish huquqiga ega.[3] Shuningdek, u favqulodda vaziyatlarda insonparvarlik yordami uchun ishonch fondlarini tashkil qiladi.[4] U OIC ning umumiy manfaatlariga tegishli qarorlar va rezolyutsiyalarni qabul qilishdan tashqari, umumiy siyosatni amalga oshiradi. Qaror qabul qilingandan soʻng, u yakuniy tasdiqlash va qarorlar va qarorlarni amalga oshirish jarayonini koʻrib chiqadi. Kengash oʻzining yakuniy natijalarini yakuniy tasdiqlash uchun Bosh kotibiyatga taqdim etadi, uni anʼanaviy tarzda IHT Bosh kotibi boshqaradi. Umumiy siyosatning umumiy manfaatlariga ixtisoslashgan boʻlinma organlari, shuningdek, OIC tomonidan rasmiy ravishda sessiya yoki Islom sammiti sifatida tanilgan parlament protsedurasida ishtirok etadilar.[5]
Seanslar roʻyxati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Birinchi sessiya 1969-yil 3-sentabrda Marokash Qirolligi tomonidan Rabotda, oxirgi sammit esa 2022-yil 22-23-mart kunlari Islomobodda Pokiston Islom Respublikasi tomonidan oʻtkazildi.[6][7]
| Sessiyalar | Sana | Davlat | Joylashuvi | Adabiyot(lar) |
|---|---|---|---|---|
| 1chi | 3 Sentyabr1969 |  Marokash
|
Rabot | |
| 2chi | 20 Dekabr 1970 |  Pokiston
|
Korachi | |
| 3chi | 23 Mart 1972 |  Saudiya Arabistoni
|
Jeddah | |
| 4chi | 24 Mart 1973 |  Liviya
|
Benghazi | |
| 5chi | 24 Iyul 1974 |  Malayziya
|
Kuala Lumpur | |
| 6chi | 12 Iyul1975 | Saudiya Arabistoni
|
Jeddah | |
| 7chi | 14 May 1976 |  Turkiya
|
Istanbul | |
| 8chi | 16 May 1977 | Liviya
|
Tripoli | |
| 9chi | 4 Aprel 1978 |  Senegal
|
Dakar | |
| 10chi | 8 May 1979 | Marokash
|
- | |
| 11chi | 3 Sentyabr 1980 | Pokiston
|
Islamabad | |
| 12chi | 3 Sentyabr 1981 |  Iroq
|
Baghdad | |
| 13chi | 22–26 Avgust 1982 |  Niger
|
Niamey | |
| 14chi | 5 Dekabr1983 |  Bangladesh
|
Dhaka | |
| 15chi | 3 Sentyabr 1984 |  Yaman
|
Sana'a | |
| 16chi | 3 Sentyabr 1986 | Marokash
|
- | |
| 17chi | 3 Sentyabr1988 |  Iordaniya
|
Amman | |
| 18chi | 7 Dekabr 1989 | Saudiya Arabistoni
|
Riyadh | |
| 19chi | 20 Noyabr 1990 | Saudiya Arabistoni
|
Riyadh | |
| 20chi | 5 Dekabr 1991 | Turkiya
|
Istanbul | |
| 21chi | 25–29 Aprel 1993 | Pokiston
|
Karachi | |
| 22chi | 10–12 Dekabr 1994 | Marokash
|
Casablanca | |
| 23chi | 9–12 Dekar 1995 |  Gvineya
|
Conakry | |
| 24chi | 9–13 Dekabr1996 |  Indoneziya
|
Jakarta | |
| 25chi | 15–17 Mart 1998 |  Qatar
|
Doha | |
| 26chi | 28 Iyun–1 Iyul 1999 |  Burkina Faso
|
Ouagadougou | |
| 27chi | 27 June 2000 | Malayziya
|
Kuala Lumpur | |
| 28chi | 25–29 Iyun 2001 |  Mali
|
Bamako | |
| 29chi | 25–27 Iyun 2002 |  Sudan
|
Khartoum | |
| 30chi | 28–30 May 2003 |  Eron
|
Tehran | |
| 31chi | 14–16 Iyun 2004 | Turkiya
|
Istanbul | |
| 32chi | 28–30 Iyun 2005 | Yaman
|
Sana'a | [8] |
| 33chi | 19–21 Iyun 2006 |  Ozarbayjon
|
Baku | |
| 34chi | 15–17 May 2007 | Pokiston
|
Islamabad | |
| 35chi | 18–20 Iyun 2008 |  Uganda
|
Kampala | |
| 36chi | 23–25 May 2009 |  Suriya
|
Damascus | |
| 37chi | 18–20 May 2010 |  Tojikiston
|
Dushanbe | |
| 38chi | 28–30 Iyun 2011 |  Qozogʻiston
|
Astana | |
| 39th | 15–17 Noyabr 2012 |  Jibuti
|
Djibouti | |
| 40th | 9–11 Dekabr 2013 | Gvineya
|
Conakry | |
| 41chi | 18–19 Iyun 2014 | Saudiya Arabistoni
|
Jeddah | |
| 42chi | 27–28 May 2015 |  Quvayt
|
Kuwait | |
| 43chi | 18–19 October 2016 |  Oʻzbekiston
|
Tashkent | |
| 44chi | 10–11Iyun 2017 |  Kot-dʼIvuar
|
Abidjan | |
| 45chi | 5–6 May 2018 | Bangladesh
|
Dhaka | |
| 46chi | 1–2 Mart 2019 |  Birlashgan Arab Amirliklari
|
Abu Dhabi | |
| 47chi | 27–28 Noyabr 2020 | Niger
|
Niamey | [9] |
| 48chi | 22–23 Mart 2022 | Pokiston
|
Islamabad | [10] |
| 49chi | TBD |  Mauritania
|
TBD | |
| 50chi | TBD |  Kamerun
|
TBD | |
| 51chi | TBD | Turkey
|
TBD |
As of 2022, Bangladesh, Guinea, Libya, Malaysia, Niger and Yemen have hosted the summit twice. Turkey 3 times, Morocco 4 times, Pakistan and Saudi Arabia 5 times.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Research Centre For Islamic History, Art and Culture – IRCICA“. IRCICA | Research Centre For Islamic History, Art and Culture (1-yanvar 1980-yil). Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „T.C. Dışişleri Bakanlığı'ndan“ (turkcha). T.C. Dışişleri Bakanlığı (14-mart 2008-yil). Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ile İlişkiler“ (turkcha). Turkish Republic of Northern Cyprus – Ministry of Foreign Affairs (15-mart 2014-yil). Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „İslam İşbirliği Teşkilatı, Afganistan’a yardım için fon oluşturdu“ (turkcha). euronews (19-dekabr 2021-yil). Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „Centre de Recherches Statistiques, Economiques et Sociales et de Formation pour les Pays Islamiques“ (fransuzcha). SESRIC. Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „Foreign Ministers“. Organisation of Islamic Cooperation (30-noyabr 2021-yil). 30-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „Foreign Ministers“. Organisation of Islamic Cooperation (2-oktabr 2017-yil). 2-oktabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „Foreign Ministers“. Organisation of Islamic Cooperation (28-may 2015-yil). Qaraldi: 1-fevral 2022-yil.
- ↑ „Organisation of Islamic Cooperation snubs Kashmir, again“. trtworld.com (26-noyabr 2020-yil). 26-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Khan, Tahir „Afghan govt decides against sending FM Muttaqi to OIC summit in Islamabad“. dawn.com (21-mart 2022-yil). 21-mart 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan.