Latviya bayrogʻi

Latviya bayrogʻi
Mamlakat	Latviya
Mutanosibligi	1:2
Qabul qilindi	27-fevral, 1990-yil (34 yil avval)
Bayroq mualliflari	Ansis Cīrulis

Latviya davlat bayrogʻi (latishcha: Latvijas karogs) mustaqil Latviya tomonidan 1918-yildan 1940-yilda Sovet Ittifoqi tomonidan bosib olinmaguncha ishlatilgan. 1990-yil 27-fevralda, mamlakat mustaqillikka erishganidan biroz oldin, Latviya hukumati anʼanaviy qizil-oq-qizil bayroqni qayta qabul qildi.

Rasmiy ravishda 1923-yilda qabul qilingan boʻlsa-da, Latviya bayrogʻi 13-asrdayoq ishlatilgan. Qizil rang baʼzan latviyaliklarning erkinlik uchun yurakdan qon berishga tayyorligini va oʻz suverenitetini himoya qilishga tayyorligini anglatadi. Livoniya qofiyali xronikasiga koʻra, muqobil talqin shundayki, latviyalik qomondon jangda yaralanadi va u oq matoga oʻraladi, chetlariga uning qoni boʻyaladi va bayroqning markaziy chizigʻi dogʻsiz qoladi. Bu hikoya Avstriya bayrogʻining kelib chiqishi haqidagi afsonaga oʻxshaydi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qizil-oq-qizil Latviya bayrogʻi (nemischa: die Banier der Letten) birinchi marta 1180- yildan 1343-yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga olgan Livoniyaning oʻrta asr qofiyali yilnomasida (Livländische Reimchronik)^[1] tilga olingan va shuning uchun dunyodagi eng qadimgi bayroqlar qatoriga kiradi. Xronikada 1279-yil atrofida boʻlib oʻtgan jang haqida hikoya qilinadi, bu jangda hozirgi Latviyaning shimoliy qismidagi Cēsis shahridan qadimgi Latgal qabilalari oq chiziqli qizil bayroq koʻtarib, urushga kirishgan.^[2]

Afsonada oq choyshabga oʻralgan Latgaliyaliklarning halok boʻlgan boshligʻi haqida hikoya qilinadi. Choyshabning u yotgan qismi oppoq boʻlib qolgan, lekin ikki cheti uning qoniga boʻyalgan edi. Keyingi jangda qonga boʻyalgan mato bayroq sifatida ishlatilgan. Afsonaga koʻra, bu safar Latgaliyalik jangchilar muvaffaqiyat qozonib, dushmanni haydab chiqarishadi. Oʻshandan beri Latgal qabilalari bu ranglardan foydalanadi.

1917-yil may oyida yuqorida aytib oʻtilgan tarixiy maʼlumotlarga asoslanib, hozirgi bayroq dizayni rassom Ansis Cirulis tomonidan moslashtirilgan. Latviya davlat bayrogʻi milliy gerbi bilan birga ushbu formatda Latviya Respublikasining 1921-yil 15-iyunda qabul qilingan parlamentning maxsus farmoni bilan tasdiqlangan.

Latviya SSR bayrogʻi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sovet Ittifoqi (va qisqacha Germaniya) tomonidan bosib olingan davrda qizil-oq-qizil Latviya bayrogʻi 1940-yildan 1941- yilgacha va 1944-yildan 1991-yilgacha yaroqsiz holga kelgan. Latviya bayrogʻini har qanday ishlab chiqarish va ommaviy namoyish qilish davlatga qarshi jinoyat deb topildi va qonun bilan jazolandi. Sovet Latviyasining birinchi bayrogʻi yuqori chap burchakda oltin bolgʻa va oʻroq tasvirlangan qizil bayroq boʻlib, ularning tepasida LPSR (Latvijas Padomju Sociālistiskā Republika) lotin harflari bilan oltin rangda serif shrift bilan yozilgan. 1953-yilda bayroqning oxirgi versiyasi qabul qilindi. Uning pastki qismida dengizni ifodalovchi oltita 1/3 koʻk toʻlqinli chiziqlar bilan Sovet bayrogʻi tasvirlangan.

Qayta tiklash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mixail Gorbachyovning glasnost tashabbuslari taʼsirida mustaqil Latviya bayrogʻi 1990-yil 15-fevralda^[3] Latviya mustaqilligi rasman tan olinishidan bir yarim yil oldin tiklandi.

Ranglar va nisbatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Latviya qonunchiligiga koʻra Latviya milliy bayrogʻi oq gorizontal chiziqli karmin qizil rangda (latishcha: tumši sarkana (karmin)).^[4] Bayroqdagi rang baʼzan Latviya qizili deb ataladi. Latviya bayrogʻining qizil rangi jigarrang va binafsha ranglardan iborat. Bayroqning rang nisbati 2:1:2 (yuqori va pastki qizil chiziqlar har biri markaziy oq chiziqdan ikki baravar kengroq) va bayroq balandligining uning kengligiga nisbati 1:2 qilib belgilangan.

Bayroq ranglari
	Oq	Qizil	Qizil (mato)
Pantone	Oq	201 °C^[5]	19-1629 TPX yoki 19-1629 TC
RGB	Qizil = 255Yashil = 255Moviy = 255Hex = #FFFFFF	Qizil = 157 Yashil = 34 Moviy = 53 Hex = #9D2235	Qizil = 119 Yashil = 53 Moviy = 61Hex = #77353D
CMYK	Moviy = 0 %Magenta = 0 % Sariq = 0 % Qora= 0 %	Moviy = 0 % Magenta = 78 % Sariq = 66 % Qora = 38 %	Moviy = 37 % Magenta = 83 % Sariq = 63 % Qora = 36 %

Bayroqning namoyishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Latviya qonunchiligiga koʻra, bayroq va milliy ranglar koʻrsatilishi va bezak sifatida ishlatilishi mumkin. Bayroqni yoʻq qilish, hurmatsizlik bilan muomala qilish yoki notoʻgʻri koʻrsatish qonun bilan jazolanadi.

Bayroq kamida 2.5 metr yuqorida va bayroq ustuniga toʻgʻri mahkamlangan boʻlishi kerak. Bayroq ustuni bayroqning eng uzun tomonidan uzunroq, tekis, oq rangga boʻyalgan va afzalroq yogʻochdan yasalgan boʻlishi kerak. Bayroq quyosh chiqqanda koʻtariladi va quyosh botganda tushiriladi. Agar dafn marosimida foydalanilsa, u marosimdan oldin koʻtariladi va marosim tugashi bilanoq tushiriladi.

Bayroq motamda yarim koʻtariladi. Agar bayroq tayoqchasiga oʻrnatilgan boʻlsa, kengligi bayroqning kengligi 1⁄20 da qora lenta bayroq ustiga mahkamlanishi kerak.

Bayroq kunlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

25-mart (motamda) — Kommunistik genotsid qurbonlari xotirasiga
1-may — Konstitutsiya kuni, Mehnat kuni
4-may — Mustaqillikning tiklanishi (1990)
14-iyun (motamda) — Kommunistik genotsid qurbonlari xotirasiga
17-iyun (motamda) — Latviyada Sovet istilosining boshlanishi
4-iyul (motamda) — Xolokost qurbonlari xotirasiga (Qarang: Latviyadagi Xolokost)
11-noyabr — Lāčplēsis kuni
18-noyabr — Mustaqillik kuni (1918)
Dekabrning birinchi yakshanbasi (motamda) — Kommunistik genotsid qurbonlari xotirasiga

Rasmiy bayroqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Latviya Prezidenti bayrogʻi
Latviya prezidentining standarti prezident kansleri, Qora nuqtalar uyi
Latviya Bosh vaziri bayrogʻi
Latviya Mudofaa vaziri bayrogʻi

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Latviya gerbi
Latviya davlat madhiyasi
Latviya SSR bayrogʻi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Livlädische Reimchronik (Wayback Machine saytida 2014-12-15 sanasida arxivlangan): die quâmen hovelîchen dar / mit einer banier rôtgevar,/ daß was mit wîße durch gesniten/ hûte nâch wendischen siten./ Wenden ist ein burc genant,/ von den die banier wart bekant,/ und ist in Letten lant gelegen,/ dâ die vrowen rîtens pflegen/ nâch den siten, als die man./ vor wâr ich ûch daß sagen kan,/ die banier der Letten ist. (09223-09233)
↑ Volker Preuß. „National Flagge des Lettland“ (de). Qaraldi: 2003-yil 27-aprel.
↑ Dzintra Stelpe. Lielā Latvijas Enciklopēdija. (lv). Riga: Zvaigzne ABC, 2009 — 263 bet. ISBN 9789984408095. OCLC 644036298.
↑ Latvijas valsts karogs ir karmīnsarkans ar baltu horizontālu svītru. (The Latvian national flag is carmine red with white horizontal stripes.)„Latvijas valsts karoga likums (The Latvian flag law)“ (lv). The Saeima (legislature) of Latvia (17-noyabr 2009-yil). 27-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan.
↑ „Latvijas valsts karoga likuma piemērošanas noteikumi“.

[1] Livlädische Reimchronik (Wayback Machine saytida 2014-12-15 sanasida arxivlangan): die quâmen hovelîchen dar / mit einer banier rôtgevar,/ daß was mit wîße durch gesniten/ hûte nâch wendischen siten./ Wenden ist ein burc genant,/ von den die banier wart bekant,/ und ist in Letten lant gelegen,/ dâ die vrowen rîtens pflegen/ nâch den siten, als die man./ vor wâr ich ûch daß sagen kan,/ die banier der Letten ist. (09223-09233)

[2] Volker Preuß. „National Flagge des Lettland“ (de). Qaraldi: 2003-yil 27-aprel.

[Stelpe263-3] Dzintra Stelpe. Lielā Latvijas Enciklopēdija. (lv). Riga: Zvaigzne ABC, 2009 — 263 bet. ISBN 9789984408095. OCLC 644036298.

[4] Latvijas valsts karogs ir karmīnsarkans ar baltu horizontālu svītru. (The Latvian national flag is carmine red with white horizontal stripes.)„Latvijas valsts karoga likums (The Latvian flag law)“ (lv). The Saeima (legislature) of Latvia (17-noyabr 2009-yil). 27-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan.

[5] „Latvijas valsts karoga likuma piemērošanas noteikumi“.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]