Kontent qismiga oʻtish

Ukraina bayrogʻi

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Ukraina bayrogʻi
Foydalangan 111110
Mamlakat Ukraina bayrogʻi Ukraina
Mutanosibligi 2:3
Qabul qilindi 22-mart, 1918-yil (107 yil avval) (1918-03-22) (rasmiy qabul qilingan)
24-avgust, 1991-yil (33 yil avval) (1991-08-24) (de-fakto qayta qabul qilingan)
28-yanvar, 1992-yil (33 yil avval) (1992-01-28) (rasmiy qabul qilingan, hozirgi holati)
Dizayn Sariq va koʻk gorizontal ikki rangli

Ukraina milliy bayrogʻi (ukraincha: Державний прапор України „Derzhavnyi prapor Ukrainy“) teng oʻlchamdagi koʻk va sariq ranglardan iborat gorizontal chiziqlardan tashkil topgan.

Davlat bayrogʻi sifatida ushbu dizayn birinchi marta 1848-yilgi inqiloblar paytida Lvov shahar hokimiyati hududida ishlatilgan. Oʻshandan buyon u ukrainaliklarning norasmiy bayrogʻi boʻlib kelgan. Rasmiy ravishda bu bayroq 1918-yilda uzoq faoliyat yuritmagan Gʻarbiy Ukraina Xalq Respublikasining bayrogʻi hisoblangan, keyinchalik u Ikkinchi Jahon urushi oldidan Ukraina Xalq Respublikasi va Karpat Ukraina bayrogʻi boʻlgan[1][2][3][4][5][6].

Ukraina Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgach, ikki rangli bayroq bekor qilinadi va uning oʻrniga yangi sotsialistik dizayn qoʻllaniladi. Mustaqillikka erishgach eski bayroq qaytadan yana qabul qilinadi. 23-avgust sanasi rasmiy ravishda Ukrainada Davlat bayrogʻi kuni sifatida nishonlanadi.

Dizayn

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ukraina qonunlariga koʻra, Ukraina bayrogʻining ranglari „koʻk va sariq“ deb belgilangan, ammo boshqa davlat idoralari bu ranglarning aniqroq tafsilotlarini ishlab chiqqan. Quyidagi jadvalda DSTU 4512:2006 texnik talablariga muvofiq ranglar koʻrsatilgan[7][8]:

Sxema Moviy Sariq
Pantone 2935 °C yopiq pantone Sariq 012 °C yopiq pantone
RAL 5019 Zengir (moviy rang) 1023 oltin rang
RGB rang modeli 0, 87, 183[9] 255, 215, 0[10]
CMYK 100, 63, 0, 2[9] 0, 2, 100, 0[10]
HEX #0057b7 #ffd700
Veb-xavfsiz #0066cc #ffcc00

Ukraina bayrogʻidagi koʻk rangning aniq farqlari boʻyicha uzoq yillar davomida munozaralar boʻlib kelgan. Tarixan mamlakatda toʻq koʻk (ukraincha: синій) ham va och koʻk (ukraincha: блакитний) ham osmon rangi sifatida qoʻllanilgan. 1992-yilda mustaqil Ukraina bayrogʻi rasman qabul qilinganda, amaliy sabablarga koʻra toʻq koʻk rang tanlangan, chunki och koʻk rangli matolar quyosh nurida tez oqarib ketish xususiyatiga ega edi.

2006-yilda DSTU 4512:2006 davlat standarti joriy etilib, bayroq ranglari aniq belgilangan: koʻk uchun Pantone 2935 °C (#0057B7) va sariq uchun Pantone Yellow 012 °C (#FFDD00). Biroq amaliyotda bu standartga qatʼiy rioya qilinmaydi. Baʼzi davlat idoralari va rasmiy tadbirlarda standartdagi toʻq koʻk rang ishlatilsa-da, koʻplab fuqarolar va nodavlat tashkilotlar anʼanaviy och koʻk rangli bayroqlardan foydalanishda davom etmoqda. Ishlab chiqaruvchilarning bir qismi ham standartga qatʼiy amal qilmaydi.

Bu holat, qisman, ranglarning madaniy va ramziy ahamiyati bilan bogʻliq. Anʼanaviy och koʻk rang koʻpchilik uchun milliy madaniyat ramzi hisoblansa, toʻq koʻk rang esa zamonaviy davlatning rasmiy ramzidir. Ranglar tanlovidagi bu farq Ukraina tarixining murakkabligining aksidir[11].

2013-yilda Dmitriy Malakov och koʻk rangdan foydalanish kerak deya fikr bildirgan, chunki geraldika qoidalariga koʻra quyuq koʻkdan foydalanish tavsiya etilmaydi. Ukraina geraldikasi jamiyati bu fikrga qoʻshilmagan va geraldika qoidalari bayroqlarga taalluqli emasligini aytgan.

  • Ukraina mustaqilligiga atab chiqarilgan plakat (1917)
    Ukraina mustaqilligiga atab chiqarilgan plakat (1917)
  • Leonid Kadenyuk NASAda (1997)
    Leonid Kadenyuk NASAda (1997)
  • Merilend shtati Kapitoliy binosi Ukraina bilan birdamlik ramzi (2022)
    Merilend shtati Kapitoliy binosi Ukraina bilan birdamlik ramzi (2022)
  • 2025-yilda Yevropa yetakchilari sammitida Ukraina bayrog‘i nisbatan och ko‘k rangda tasvirlangan.
    2025-yilda Yevropa yetakchilari sammitida Ukraina bayrog‘i nisbatan och ko‘k rangda tasvirlangan.
  • Avtotransport vositasini ro‘yxatga olish belgisining tasmasi
    Avtotransport vositasini ro‘yxatga olish belgisining tasmasi


  • Ukraina bayrogʻining och koʻk versiyasi[1][2][3][4][5][6]
    Ukraina bayrogʻining och koʻk versiyasi[1][2][3][4][5][6]
  • 2006-yilda taqdim etilgan Ukraina bayrogʻi
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 2006-yilda taqdim etilgan Ukraina bayrogʻi

Ukraina davlat bayrogʻi dizayn jihatidan bir qancha boshqa mintaqa va shaharlarning bayroqlariga oʻxshash, ammo ular orasida muhim farqlar mavjud. Avstriyaning Quyi Avstriya shtati, Germaniyaning Chemnitz shahri, tarixiy Dalmatiya Qirolligi (hozirgi Xorvatiya) va Vengriyaning Pech shahri bayroqlari ham koʻk va sariq ranglardan foydalangan boʻlsa-da, ularning barchasida Ukraina bayrogʻiga nisbatan toʻqroq koʻk rang qoʻllanilgan.

Shuningdek, bayroq Malayziyaning Perlis shtati va Angliyaning Darram grafligi bayroqlariga qisman oʻxshab ketadi, biroq bu holatlarda ranglar tartibi teskari (sariq yuqorida, koʻk pastda), ranglarning oʻzlari ochroq tonlarda va nisbati boshqacha. Darram grafligi bayrogʻida qoʻshimcha ravishda xoch mavjud boʻlib, bu belgi Ukraina bayrogʻida yoʻq.

Protokol va foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vertikal osilgan holati

Ukraina Konstitutsiyasining 20-moddasida „Ukraina Davlat bayrogʻi koʻk va sariq ranglarning ikki teng gorizontal chizigʻidan iborat bayroqdir“ deb belgilangan (ukraincha: Державний Прапор України — стяг із двох рівновеликих горизонтальних смуг синього і жовтого кольорів)[12][13]. Bu konstitutsiyaviy norma Ukraina bayrogʻining asosiy dizaynini – yuqori qismi koʻk, pastki qismi sariq boʻlgan ikki teng gorizontal chiziqni rasman belgilaydi. Bayroqning bu koʻrinishi Ukraina davlatchiligining asosiy ramzlaridan biri hisoblanadi va uning dizayni hech qanday oʻzgartirishlarsiz qatʼiy amal qilishi shart. Konstitutsiyada bayroq ranglarining aniq soyalari (masalan, Pantone kodlari) koʻrsatilmagan boʻlsa-da, ular keyinchalik qabul qilingan DSTU 4512:2006 davlat standarti orqali aniq belgilab qoʻyilgan.

Ukraina davlat bayrogʻining odatiy gorizontal shakli bilan bir qatorda, koʻplab davlat binolarida (masalan, Verxovna Radada) vertikal bayroqlar ham qoʻllaniladi. Koʻpchilik shahar hokimiyati idoralari milliy bayroq bilan birga oʻzlarining shahar bayroqlarini ham shu tarzda koʻtaradilar, baʼzi shahar bayroqlarining faqat vertikal shakligina mavjud. Bu vertikal bayroqlarning oʻlchamlari qatʼiy belgilanmagan. Bayroq banner yoki pardasimon tarzda osilganda, koʻk chiziq chap tomonda joylashishi kerak. Vertikal bayroq ustuniga oʻrnatilganda esa, koʻk chiziq ustunga qaragan boʻlishi shart.

Ukraina pochta markalarida milliy bayroq 1992-yilgacha paydo boʻlmagan, oʻsha yilda markalarda davlat gerbi bilan birga tasvirlangan bayroq chiqarilgan. Shundan buyon bayroq pochta markalarida koʻp tasvirlana boshlangan.

Bu amaliyotlar Ukraina bayrogʻining qoʻllanilishidagi xilma-xillikni koʻrsatadi, ammo ularning barchasi asosiy konstitutsiyaviy normalarga zid kelmaydi. Vertikal bayroqlarning keng tarqalishi ayniqsa shahar hokimiyatlari va davlat idoralarida kuzatiladi, bu esa milliy ramzlarning muhimligini taʼkidlaydi. Pochta markalaridagi tasvirlar esa bayroqning madaniy va tarixiy ahamiyatini yanada mustahkamlaydi.

Bezatilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ukraina bayrogʻi anʼanaviy ravishda chetlariga oltin jiyak qoʻshib bezatilishi mumkin, lekin bu asosiy bayroq dizaynini oʻzgartirmasligi kerak. Bu anʼana Ukraina SSR bayrogʻida qoʻllanila boshlangan. Shuningdek, „Buyuk Sovet Ensiklopediyasi“da oltin yulduz bilan bezatilgan bayroq tasviri mavjud.

Bayroqning tantanali koʻrgazmalarida (masalan, paradlar yoki ichki makonlarda) chiroyli koʻrinishi uchun jiyak ishlatiladi. Buning uchun alohida qonun mavjud emas. Anʼanaga koʻra, Armiya, Gvardiya, Harbiy-dengiz kuchlari va Havo kuchlari paradlar va yopiq joylardagi koʻrgazmalar uchun jiyakli bayroqdan foydalaniladi. Prezident idorasi va mahalliy hokimiyat organlari esa barcha tantanalarda jiyakli bayroq ishlatadi.

Koʻtarilish kunlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lvov opera teatri tepasida Ukraina bayrogʻi oʻrnatilgan

Shu kunlarda Ukraina bayrogʻi koʻtariladi:

  • 1-yanvar: Yangi yil
  • 7-yanvar: Rojdestvo
  • 22-yanvar: Ukraina birligi kuni
  • 8-Navruz: Xalqaro xotin-qizlar kuni
  • 1 va 2-may: Xalqaro mehnatkashlar kuni
  • 9-may: Gʻalaba kuni
  • 28-iyun: Konstitutsiya kuni
  • 23-avgust: Bayroq kuni
  • 24-avgust: Mustaqillik kuni
  • 21-noyabr: Ozodlik va insoniyat kuni
  • 6-dekabr: Qurolli Kuchlar kuni
  • 25-dekabr: Rojdestvo

Yarim ustun balandligida koʻtarilish sanalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • 4-noyabr shanba: Golodomorni xotirlash kuni
  • Boshqa tarixiy voqealar: ofatlar, Donbass va Yevromaydondagi urushlar; Lech va Mariya Kaczyński oʻlimi va dafn etilishi, Papa Ioann Pavel II ning dafn marosimi va 11-sentyabr falokati.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Lvov viloyatining bayrogʻi Grunvald jangida ishlatilgan
    Lvov viloyatining bayrogʻi Grunvald jangida ishlatilgan
  • Peremishev viloyatining bayrogʻi Grunvald jangida ishlatilgan
    Peremishev viloyatining bayrogʻi Grunvald jangida ishlatilgan
  • Zaporojye Sech askarlari bayrogʻi
    Zaporojye Sech askarlari bayrogʻi
  • Zaporojye Sech jangchilar lagerining tashqi koʻrinishi
    Zaporojye Sech jangchilar lagerining tashqi koʻrinishi
  • Ukraina hokimiyatining (1918) va Ukraina Xalq Respublikasining (1918-1920) rasmiy bayrogʻi.
    Ukraina hokimiyatining (1918) va Ukraina Xalq Respublikasining (1918-1920) rasmiy bayrogʻi.
  • Ukraina Xalq Respublikasi harbiy flotining birinchi bayrogʻi
    Ukraina Xalq Respublikasi harbiy flotining birinchi bayrogʻi
  • Uning ikkinchi, keyingi versiyasi
    Uning ikkinchi, keyingi versiyasi
  • Ukraina SSR bayrogʻi (1919-1929)
    Ukraina SSR bayrogʻi (1919-1929)
  • Ukraina SSR bayrogʻi (1929-1937)
    Ukraina SSR bayrogʻi (1929-1937)
  • Ukraina SSR bayrog'i (1937-1949)
    Ukraina SSR bayrog'i (1937-1949)
  • Ukraina SSR bayrogʻi (1949-1991)
    Ukraina SSR bayrogʻi (1949-1991)
  • Ukraina isyonchilar harakati va Banderaning bayrogʻi
    Ukraina isyonchilar harakati va Banderaning bayrogʻi
  • Melnikov tashkilotining bayrogʻi
    Melnikov tashkilotining bayrogʻi
  • Mustaqil Ukraina bayrogʻining birinchi versiyasi (1991-1992)
    Mustaqil Ukraina bayrogʻining birinchi versiyasi (1991-1992)

Harbiy bayroqlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Harbiy parad paytida Harbiy-dengiz floti va Milliy gvardiya bayroqlari koʻtarilmoqda

Tarixiy bayroqlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Naval Ensign
  • 1917
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1917
  • 1918–1921
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1918–1921
  • 1918
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1918
  • 1992
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1992
  • 1993
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1993
  • 1994–1997
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1994–1997
  • 1997–2006
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1997–2006
  • 1918–1921
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1918–1921-yillar
  • 1992
    Small vexillological symbol or pictogram in black and white showing the different uses of the flag 1992-yil

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 Signing the Agreement to eliminate the USSR and establish the Commonwealth of Independent States.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Figure Skating Drama - Part 2 - The Lillehammer 1994 Olympic Film“ (en). youtube.com (2014-yil 19-noyabr).
  3. ↑ 3,0 3,1 „Церемонія підняття Прапора України у місті Львові“ (uk). youtube.com (2016-yil 23-avgust).
  4. ↑ 4,0 4,1 „Урочиста церемонія підняття Державного Прапора України 23.08.17“ (uk). youtube.com (2017-yil 23-avgust).
  5. ↑ 5,0 5,1 „ДЕРЖАВНИЙ ПРАПОР УКРАЇНИ ПІДНЯТО У ЛЬВОВІ“ (uk). youtube.com (2019-yil 23-avgust).
  6. ↑ 6,0 6,1 „У Вінниці підняли найбільший в області Державний прапор України“ (uk). youtube.com (2021-yil 23-avgust).
  7. ↑ Kuzemska, N. „ДСТУ 4512:2006. Державний прапор України. Загальні технічні умови“ [DSTU 4512:2006. National flag of Ukraine. General technical conditions] (uk). uk.wikisource.org. Research Institute of Design of NAU, Ukrainian Research Institute of Textile Industry (2006). Qaraldi: 2022-yil 9-mart.
  8. ↑ „Про затвердження Порядку виготовлення Державного Прапора України“ [On the Approval of the Rules for the Production of the State Flag of Ukraine] (uk). Verkhovna Rada of Ukraine (2021-yil 20-oktyabr). Qaraldi: 2024-yil 3-mart.
  9. ↑ 9,0 9,1 „PANTONE® 2935 C - Find a Pantone Color | Quick Online Color Tool | Pantone“. 2021-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-iyul.
  10. ↑ 10,0 10,1 „PANTONE® Yellow 012 C - Find a Pantone Color | Quick Online Color Tool | Pantone“. 2019-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-iyul.
  11. ↑ Martynnyk, Bohdanna „Як комуністи ледь не зіпсували наш синьо-жовтий стяг - Спецтема“ (uk). Ekspres (2020-yil 23-avgust). Qaraldi: 2024-yil 3-mart.
  12. ↑ Constitution of Ukraine. 
  13. ↑ „uk:Конституція України“ (uk). Верховна Рада України.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Ukraina bayrogʻi
haqida turkum mavjud
Vikiiqtibosda Ukraina bayrogʻiga tegishli iqtiboslar mavjud. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ukraina_bayrogʻi&oldid=5437086" dan olindi