Jon Burton-Page

Jon Burton-Page
Tavalludi	1921-yil 19-dekabr London Buyuk Britanya
Vafoti	2005-yil 13-iyul Dorsent Buyuk Britanya
Fuqaroligi	Buyuk Britanya
Kasbi	Tarixchi Tilshunos
Millati	Ingliz
Turmush oʻrtogʻi	Odri Byorten

Jon Garrand Burton-Page (talaffuzi: Jon Byorten Peyj) (1921-yil 19-dekabrda , London shahrida tugʻilgan) — ingliz tilshunosi va tarixchi-sharqshunosi, tarix, tilshunoslik va arxitekturaga ixtisoslashgan London universitetining Sharq va Afrika tadqiqotlari maktabi oʻqituvchisi va Islom ensiklopediyasining ikkinchi nashri (113 ta maqola, shu jumladan, hammualliflar)ning asosiy mualliflaridan biri boʻlib, ikkinchi jildi muharririning yordamchisi hisoblanadi. Keyinchalik u Qirollik Osiyo jamiyati direktori sifatida ham ishlaydi (1968—1971).

Biografiyasi

Jon Garrand Burton-Page 1921-yil 19-dekabrda Londonda tugʻilgan. Bolaligida u shifokor boʻlishni xohlaydi, lekin maktab vaqtlari u Gʻarbiy Yevropaning klassik musiqasiga qiziqib qoladi. 1939-yilda Jon Londondagi Qirollik musiqa kollejining yuqori sinfiga oʻqishga kiradi. U yerda Jon taniqli ingliz bastakori Dennis Brine bilan bitta kursda edi. Biroq, Jon faqat bitta kursni tugatishga muvaffaq boʻldi, chunki biroz vaqtdan keyin u natsistlarga qarshi urushda qatnashish uchun Britaniya armiyasiga chaqiriladi. Harbiy yurishdan soʻng u Hindistonga yuborildi va u yerda Birma kampaniyasida faoliyatini boshlaydi. U 1945-yilda Burton Qirol Jorj V ning 1-Guruh polki kapitani sifatida nafaqaga chiqadi. Harbiy xizmat paytida Jon sharq tillariga qiziqib qoldi va bir necha yil ichida u hind, nepal va qisman urdu tillarini oʻzlashtirdi. Aynan shu yerda uning Hindiston tarixi va madaniyatiga qiziqishi tug‘ilgan.

1946-yilda, Angliyaga qaytib kelgach, Jon musiqachilikni tashlab, sanskrit tilini oʻrganishni boshladi. U Oksforddagi Wadham kollejiga hujjat topshiradi va oʻsha yili oʻqishga kiradi va 1950-yilda Sharq tillari boʻyicha magistr darajasini oladi. Mashgʻulotlar davomida Burton-Page qilichbozlik bilan ham shugʻullangan. Oʻqishni tugatgach, Jon darhol London universitetining Sharq va Afrika tadqiqotlari maktabiga ariza topshiradi. Dastlab, Burton-Page nepal tili fanidan oʻrinbosar oʻqituvchi sifatida qabul qilindi, ammo keyinchalik toʻliq kunlik oʻqituvchi, keyin esa oliy oʻqituvchi lavozimiga oʻtkaziladi. Bu vaqt davomida Jon dastlabki janubiy Hindistonni keyinroq oʻrta asrlardagi asosiy tarkibi musulmon boʻlgan shimoliy Hindistonni oʻrganadi. Asta-sekin hind-musulmon munosbatlari va qadimiy obidalarga qiziqishi kuchayadi va Jon bor kuchini musulmon bosqinchilari qoldirgan arxitektura tarixi va naqshlarini oʻrganishga sarflaydi. 1958—1959 -yillarda u oilasi bilan Hindistonda bir yilini oʻtkazadi, u yerda Pune shahridagi Aspirantura kollejida ishlaydi va hinduizm, islom va buddizmning koʻplab ziyoratgohlariga borib tekshirish ishlarini amalga oshiradi. 1960-yilda Jon fundamental Islom ensiklopediyasining ikkinchi nashri ustida ishlashga taklif qilinadi. Dastlab, Burton-Page ensiklopediya uchun shunchaki maqolalar yozgan, ammo olimlar ikkinchi jild ustida ishlashni boshlaganlarida, loyiha menejerlari uni muharrir yordamchilaridan biri etib tayinlashadi. U bu lavozimda 1964-yilga qadar, yana Hindistonga xizmat safari bilan ketguniga qadar ishlagan. Keyinchalik uning lavozimini Sharq va Afrika tadqiqotlari maktabidagi Jonning hamkasbi Viktor Lui Menaj egallaydi. Qaytib kelgach esa, Burton-Page yana maqolalarini yozishni davom ettiradi.

1966-yilda London universitetida hind arxeologiyasi professori Kennet Kodrington nafaqaga chiqadi va Burton-Page ushbu fan boʻyicha oʻqituvchi vazifasini oʻz zimmasiga oladi. Besh yildan soʻng u Janubiy Osiyo sanʼati va arxeologiyasi oʻqituvchisi unvoniga sazovor boʻladi. Yangi lavozim Jonga Hindistonga yana bir necha bor sayohat qilishga imkon beradi, u yerda sultonlikning ham, Mugʻallarning ham tanish, ham notanish yodgorliklarini oʻrganib chiqadi va toʻplam uchun suratga oladi. Burton-Pagening 2008-yildagi toʻplami mavzu boʻyicha eng keng toʻplamlardan biri edi. Burton Hindistonga oʻzining oʻquvchilaridan bir jamoasini ham olib boradi va meʼmorchilik namunalari haqida oʻz maʼruzlaridan koʻplab maʼlumotlar beradi Jon vaqti-vaqti bilan „hind sanʼati xazinalari“ga sayohatlar uyushtirgan Sven Hellenik kruizlarida qoʻllanma boʻlib xizmat qilgan. 1968—1972 yillarda Jon yangi tashkil etilgan Janubiy Osiyo tadqiqotlari markazining raisi boʻlib ishlagan. 1970-yillarning boshlarida u Daniels jamiyatining tashkil etilishida asosiy rol oʻynaydi.

1982-yilda Jon oʻqituvchilikdan nafaqaga chiqadi va faxriy oʻqituvchi unvonini oladi va rafiqasi bilan Londondan Dorset shtatidagi Purbek tepaliklarida joylashgan Cherch Noulga koʻchib oʻtadi. Shunga qaramay, u fan bilan shugʻullanishda davom etadi va London universitetining Sharq va Afrika tadqiqotlari maktabi bilan akademik aloqalarni davom ettiradi. 1989- yilda Burton-Pagening rafiqasi kutilmaganda vafot etadi va bu uning sogʻligʻiga salbiy taʼsir koʻrsatadi. 1994-yilda Jon insultni boshdan kechiradi, shundan soʻng u qariyalar uyiga joylashadi va oradan oʻn bir yil oʻtgach, 2005-yil 13-iyulda vafot etadi va bir necha kundan keyin mahalliy qabristonga xotinining yoniga dafn qilindi.

Oilasi

Jon "Vodhem" kollejida oʻqiyotganda Odri ismli qizga uylanadi. Talabalik vaqtlarida, oilada Nikolay va Pirs ismli ikki oʻgʻil tugʻiladi. Ishlab yurgan vaqtlarida yana bir oʻgʻil tugʻiladi. Katta oʻgʻli otasini yoshligidagi orzusini amalga oshiradi va dastlab Qirollik musiqa kollejini yuqori sinfini tamomlagan, soʻngra Parij yaqinidagi Aubervilliers konservatoriyasida barokko musiqasidan dars bergan. Ikkinchi oʻgʻli oʻzining musiqa tarmogʻini yoʻlga qoʻyadi va bastakorlik bilan shugʻullanadi. Uchinchi oʻgʻli esa Dorsetdagi oʻgʻil bolalar maktabida musiqa oʻqituvchisi boʻlib ishlaydi va keyinchalik xor uchun asarlar yozadi.

Faoliyati

Melburn universiteti hind arxitekturasi tarixchisi Jorj Mishelning soʻzlariga koʻra, Jon qanday qilib Yevropa musiqasini oʻrganishdan hind meʼmorchiligini oʻrganishga oʻtishga qaror qilgani sir boʻlib qolmoqda. Ammo, olim yozganidek, Burton-Page klassikaga boʻlgan muhabbatini umr boʻyi saqlab qoldi va bu uning baʼzi asarlarida namoyon boʻldi. Masalan, Burton-Page toj Mahalni tasvirlab berar ekan, „Men uni bir vaqtlar Motsart Inshootlar togʻlar kabi boʻlsa Tojmahal ularning choʻqqisi kabi deganini oʻqiganman“ deydi.

Arxitektura ishlaridan tashqari, Burton-Page koʻpincha lingvistik tadqiqotlarni ham nashr etadi, xususan, uning Sharq va Afrika tadqiqotlari maktabi Bulletin[en] va dekan kolleji Bulletinidagi birinchi maqolalari va „Islom entsiklopediyasi“ uchun bir qator asarlari (u jami 113 ta maqola yozgan, shu jumladan hammualliflik qilgan. Islom meʼmorchiligining koʻplab xususiyatlari va tipologiyalari, xususan masjidlar, namozgohlar (namoz oʻqish uchun jamoat joyi), Baoli, Maqbaralar (Hindistonga xos dafn marosimi yoki qabriston), Burjlar, kanallar va favvoralar toʻgʻrisida.boʻlgan. Keyinchalik Jon Dovud yulduzining tuzilishini koʻrib chiqdi (Sitara-I-Sulaymon) Mugʻal meʼmorchiligida[10]) — Mugʻal sudida hind tili va urdu, Sharq va Afrikashunoslik maktabi axborotnomasi Janubiy Osiyo tillaridagi,Arab tilidagi koʻplab yozuvlarni oʻrganadi. Ammo jonning asosiy ilmiy qiziqishi hind meʼmorchiligini oʻrganish edi, unga Mortimer UilerHindiston hukumati huzuridagi Arxeologik madaniyat komissiyasining rahbari boʻlgan(1944-1947). Xususan, uning 1965-yildagi entsiklopediyasida „Sharqning Splendours : temples, tombs, palaces and Fortresses of Asia“ Burton-Page Hindiston va Pokiston meʼmoriy yodgorliklari haqida yetita maqola yozgan.

Mishelning soʻzlariga koʻra, Jon kontsentratsiyalangan imlo yoʻnalishining ustasi boʻlib juda qisqa satrlarga koʻplab mano kasb etgan matn joylay olgan.. Jorjning soʻzlariga koʻra, shuning uchun u entsiklopediyalar uchun juda koʻplab maqolalar yozgan, chunki bunday maqolalarda katta va koʻpincha ulkan va murakkab mavzuni juda ixcham shaklda ochib berish kerak. Ahmedabaddagi arxitektura haqidagi asarida Jon binolarning har birini alohida koʻrib chiqadi, ularning bir-biridan farqiga katta eʼtibor qaratadi va binolar uchun umumiy boʻlgan xususiyatlarga eʼtibor bermagan.

Adabiyotlar

Monografiyalar / Boblar / Toʻplamlar

• Ahmadabad. Bombay: Andoza:Нп5. ISBN 81-85-02603-3. 
• „The Sitara-i Sulayman in Indian Muslim Arts“, The Islamic world from classical to modern times : essays in honor of Bernard Lewis. Princeton, N.J.: Darwin Press, Inc., 1989 — 75—87-bet. ISBN 08-785-0066-9. 
• Burton-Page J.. Indian Islamic Architecture: Forms and Typologies, Sites and Monuments, Handbook of Oriental Studies. Section 2 South Asia, vol. 20. Leiden: BRILL, 2007. ISBN 978-90-47-42365-2. 

Oʻquv qoʻllanmalari

• Thomas Welbourne Clark; John Burton-Page. Introduction to Nepali : a first-year language course, Revised ed, L.: University of London School of Oriental and African Studies, 1977. ISBN 0728600242. 

• Isfahan // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia. — P. 46—57.
• Tomb of Rukn-i Alam // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia. — P. 72—81.
• Lahore Fort // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia.
• Wasir Khanʼs Mosque // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia. — P. 94—101.
• The Red Fort // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia. — P. 130—141.
• Fatehpur Sikri // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia. — P. 142—153.
• Taj Mahal // Splendours of the East : temples, tombs, palaces and fortresses of Asia. — P. 154—165.

• Encyclopaedia of Islam. 2 ed : [angl.] : in 12 vol. / edited by B. Lewis; J. Schacht[en] & Ch. Pellat. Assisted by J. Burton-Page, C. Dumont and V. L. Ménage. — Leiden : E. J. Brill, 1991. — Vol. 2. (platn.)

Adabiyotlar

• Michell G. John Burton-Page: An Introduction (angl.) // Burton-Page J. Indian Islamic Architecture: Forms and Typologies, Sites and Monuments. — Leiden: BRILL, 2007. — 31 December. — P. ix-xv. — ISBN 978-90-47-42365-2.