Bangladesh — Kanada munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Bangladesh — Kanada munosabatlari

Bangladesh
Kanada
Kanadaning Dakkadagi elchixonasi, Bangladesh.

Bangladesh — Kanada munosabatlari 1972-yilda oʻrnatilgan Bangladesh va Kanada oʻrtasidagi tashqi aloqalardir[1]. Elchilik aloqalari Kanadaning Dakkadagi Oliy komissiyasi va Bangladesh Ottavadagi Oliy komissiyasi orqali taqdim etiladi[1]. Mamlakatlar Millatlar Hamdoʻstligi va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzolardir. Bangladesh 2014-yil yanvar oyi holatiga koʻra Kanadaning rivojlanish rasmiy yordamidan har yili ~ 110 million dollar oladi[2]. Taxminan 36 000 ga yaqin (2012)[3] bangladeshliklar Kanadada, birinchi navbatda Toronto, Vankuver, Monreal, Kalgari, Edmonton va Ottava kabi shaharlarda yashaydi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bangladesh va Kanada oʻrtasida tarixan soʻnggi ellik yil ichida mustahkamlangan doʻstona munosabatlar mavjud. Ikki davlat oʻrtasidagi siyosiy munosabatlar Bangladesh mustaqillikka erishgan davrga borib taqaladi. 1971-yilda Kanada hukumati, xalqi va ommaviy axborot vositalari Bangladeshning Mustaqillik urushini qoʻllab-quvvatlashini bildirdi. Kanada Bangladeshni mustaqillikka erishgandan keyin (1972-yil 14-fevral) tan olgan birinchi davlatlardan biri edi. Oxir-oqibat, Bangladesh oʻzining birinchi Oliy komissarini 1972-yil may oyida Kanadaga akkreditatsiya qildi va Kanada 1973-yil sentyabr oyida oʻzaro munosabat bildirdi. Oʻshandan beri ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar izchil rivojlanib bormoqda. Shuning uchun siyosiy munosabatlar Hamdoʻstlik va BMTning turli organlaridagi umumiy aloqalarga asoslangan qoʻllab-quvvatlovchi va hamkorlikdir[4].

Demokratiya, erkinlik, inson huquqlari va qonun ustuvorligi kabi umumiy qadriyatlarga asoslanib, ikki tomonlama munosabatlar savdo va sarmoya, mintaqaviy xavfsizlik, rivojlanish sohasidagi hamkorlik, immigratsiya va odamlar oʻrtasidagi aloqaga yoʻnaltirilgan. Kanada Bangladeshning asosiy rivojlanish hamkori sifatida, 1971-yilda mustaqillikka erishganidan beri qishloq, suv xoʻjaligi, boshlangʻich taʼlim va sogʻliqni saqlash sohasida boshqaruv va qishloqlarni rivojlantirishga bosqichma-bosqich oʻtishiga yordam berdi. Kanada Bangladeshning demokratiya va xotin-qizlarning imkoniyatlarini kengaytirish boʻyicha qatʼiy majburiyatini doimo qadrlab kelgan. Kanada hukumati, shuningdek, Kanada Xalqaro Taraqqiyot Agentligining (CIDA) turli loyihalari orqali Bangladeshda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish bilan shugʻullanadi[4].

Mamlakatni taqqoslash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bangladesh Bangladesh Kanada Kanada
Bayrogʻi
Gerbi
Maydoni Maydoni

• Umumiy 147,570 km2 (92-chi)[5]

• Suvlik (%) 6.4

Maydoni

• Umumiy 9,984,670 km2 (2-chi)

• Suvlik (%) 8.92 • Umumiy yer maydoni 9,093,507 km2

Aholisi 162,951,560 (2016) 37,602,103 (2019)
Aholi zichligi 1,106/km2 3.92/km2 (228-chi)
Poytaxti Dakka Ottava
Katta shahri Dakka Toronto
Boshqaruv shakli Parlamentarizm Federatsiya Parlamentarizm Konstitutsiyaviy monarxiya
Birinchi rahbari Sheyx Mujibur Rahmon John A. Macdonald
Hozirgi rahbari Sheyx Hasina Justin Trudeau
Rasmiy tili Bengal tili Ingliz, fransuz tillari
YaIM boʻyicha davlatlar roʻyxati (nominal) $419.656 milliard $1.930 trillion
YaIM jon boshi hisobi boʻyicha mamlakatlar roʻyxati (nominal) (2022) US$2,785 US$
Dunyo mamlakatlarining YaIM (PPP)(2022) US$1.11 trillion US$
YaIM (PPP) aholi jon boshiga (2019) US$4,992 US$51,546
Inson kamoloti indeksi 0.608 (oʻrtacha) 0.926 (yuqori)
Valyuta zahiralari 33,100 mln dollar
Harbiy xarajatlar US$3.03 milliard (YaIM ning 1.2 % i) US$27.6 milliard (2017) (YaIM ning 1.29 % i)
Faol harbiy xizmatchilar Faol qoʻshinlar:300,000 Faol xodimlar 68,000 (2018)[6]

Zaxiradagi xodimlar 27,000

Diniy eʼtiqodi Islom (90 %), Hinduizm (9.5 %), Buddizm (0.6 %), Xristianlik (0.4) va boshqalar (1 %). 67.3 % Xristianlik, 23.9 % aniqlanmagan, 3.2 % Islom, 1.5 % Hinduizm, 1.4 % Sikxizm, 1.1 % Buddizm, 1.0 % Yahudiylik

Savdo-iqtisodiy hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

  Qiyosiy iqtisodiy koʻrsatkichlar (2016):

Turi Bangladesh Kanada
YaIM: (milliard dollar) 302.02 2026.59
Aholi jon boshiga YaIM: ($) 1869,97 55,938,56
YaIM oʻsish sur’ati: (%) 6.92 1.43
Inflyatsiya: (%) 6.35 1.41
Ishsizlik: (%) 0 7

Bangladeshning Kanada bilan eksport-import biznesi (2005—2015)[7]:

Yil Jami eksport (million AQSH dollarida) Jami import (million AQSH dollarida) Balans (million AQSH dollarida)
2005-06 408,78 128.00 280,78
2006-07-yillar 460.27 163.00 297.27
2007-08-yillar 539.38 315,72 Decrease 223.66
2008-09-yillar 670,67 458,57 Decrease 212.10
2009-10-yillar 672.49 593.21 Decrease 79.28
2010-11-yillar 1005.55 Decrease 549,93 455,62
2011-12-yillar 1008.55 ▬ 549,93 ▬ 455,62
2012-13-yillar 1106.69 Decrease 533.61 573.08
2013-14-yillar 1113.83 572,80 Decrease 541.03
2014-15-yillar (2015-yil maygacha) 1157.78 - -

Kanada — Bangladesh Ikki tomonlama mahsulot savdosi (2011—2015)[8]:

Yil Kanada Bangladeshga eksport / Bangladesh Kanadadan import Bangladeshdan Kanada importi / Bangladesh Kanadaga eksport qiladi
2011-yil 552 546 481 dollar 1 063 919 239 dollar
2012-yil Decrease 525 814 581 dollar 1 131 190 965 dollar
2013-yil 660 482 939 dollar 1 191 356 532 dollar
2014-yil 705 237 519 dollar 1 225 608 927 dollar
2015-yil 904 062 220 dollar 1 481 361 244 dollar
jami 2011- va 2015-yillar oraligʻida 3 348 143 740 dollar 6 093 436 907 dollar

2017-yilda Kanadaning Bangladesh bilan tovar savdosi[9]:

Bangladeshdan Kanada importi / Bangladesh Kanadaga eksport qiladi Kanada Bangladeshga eksport qiladi / Bangladesh Kanadadan import qiladi
Tovarlarning tasnifi Jami importning % Tovarlarning tasnifi Umumiy eksportning %
1. Toʻqilgan kiyim va kiyim- kechak buyumlari 46.86 Yormalar 54.42
2. Trikotaj yoki trikotaj kiyimlar 38.83 Ovqatlanadigan sabzavotlar, ildizlar va ildiz mevalari 18.43
3. Boshqa toʻqimachilik buyumlari va boshqalar. 6.29 Yogʻli urugʻlar va boshqalar. meva, don va boshqalar. 4.93
4. Bosh kiyim 1.78 Oʻgʻitlar 6.53
5. Poyafzal 2.88 Temir va poʻlat 7.35
6. Teri buyumlari 0,61 Qozonxonalar, mexanik asboblar va boshqalar. 1.28
7. Baliqlar, qisqichbaqasimonlar, mollyuskalar 0,58 Optik, tibbiy, ilmiy, texnik asboblar 0,88
8. Soyabon, qamchi, tayoq 0,35 Defibrer; qogʻoz yoki karton qoldiqlari
9. Mebel va toʻldirilgan mebellar 0,22 Yogʻoch va yogʻochdan yasalgan buyumlar, koʻmir
10. Keramika mahsulotlari Elektr mashinalari va uskunalari 0,73
Bangladeshdan jami importning % / Bangladesh Kanadaga eksporti 98,65 Bangladeshga jami eksportning % / Bangladesh Kanadadan import 97.03
Bangladesh import sifatida umumiy Kanada importining % 0,29 sifatida Bangladesh eksport qiladi jami Kanada eksportining % 0,14

2015-yilda Kanada-Bangladesh mahsulot savdosi[8]:

Mahsulot Kanada Bangladeshga eksport qiladi Bangladeshdan Kanada importi
1. Hayvonlar. 416 838 dollar 4 445 848 dollar
2. Sabzavotlar 753 822 607 dollar 1 348 037 dollar
3. Yogʻlar va mumlar 152 053 dollar 83 221 dollar
4. Oziq-ovqat 1 021 707 dollar 2 262 070 dollar
5. Mineral 2449 dollar 716 dollar
6. Kimyoviy 73 877 793 dollar 1 643 820 dollar
7. Plastmassa, kauchuk 826 152 dollar 1 597 192 dollar
8. Teri, moʻyna 16 191 dollar 5 043 130 dollar
9. Yogʻoch 3 746 972 dollar 218 744 dollar
10. Qogʻoz 5 756 002 dollar 119 549 dollar
11. Toʻqimachilik 1 763 825 dollar 1 407 016 741 dollar
12. Kiyim akksessuarlari. 69 441 dollar 47 998 048 dollar
13. Shisha va tosh 3 614 dollar 2 429 653 dollar
14. Qimmatbaho metallar / toshlar - 13 851 dollar
15. Asosiy metallar 40 412 312 dollar 79 460 dollar
16. Mashina, mexanika va elektr jihozlar 12 956 777 dollar 102 424 dollar
17. Avtomobillar va jihozlar. 2 437 621 dollar 25 966 dollar
18. Ixtisoslashgan intstrumentlar. 6 156 423 dollar 975 217 dollar
19. Qurol va oʻq-dorilar 14 140 dollar -
20. Boshqa jihozlar 21 815 dollar 4 415 062 dollar
21. Antiqa buyumlar 35 050 dollar 104 dollar

Kanada va Bangladesh oʻrtasidagi savdo aloqalari 2003-yildan 2013-yilgacha keskin oʻsdi. Ikki tomonlama tovar ayirboshlash qiymati 2003-yildagi 478 million dollardan 2012-yilda qariyb 1,7 milliard dollarga yetdi[1]. Bu davrda Kanada tovarlarining Bangladeshga eksporti toʻrt baravardan koʻproq oshdi va Bangladesh Hindistondan keyin Janubiy Osiyodan Kanada tovarlari importining ikkinchi yirik manbaiga aylandi. Kanada tovarlarining Bangladeshga eksporti 2012-yilda 525 million dollarni tashkil etgan, bu 2011-yildagi 552 million dollardan bir oz kamroq. Bangladeshdan import esa 2012-yilda 1,1 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2011-yildagiga teng.

Kanadaning Bangladeshga asosiy eksporti don mahsulotlari, sabzavot, temir va poʻlat, yogʻli oʻsimliklar, oʻgʻitlar, mashinalar va elektron uskunalarni oʻz ichiga oladi. Agro-oziq-ovqat mahsulotlari 2012-yilda Kanadadan Janubiy Osiyoga eksport qilinadigan yetakchi sektor boʻlib, Bangladesh Janubiy Osiyoda Hindistondan keyin ikkinchi yirik Kanada qishloq xoʻjaligi mahsulotlari xaridoriga aylandi. Kanada-Bangladesh munosabatlari Saskachevan provinsiyasi uchun ayniqsa muhimdir. Saskachevanning Bangladeshga eksporti (asosan bugʻdoy, oʻgʻit va dukkakli ekinlar) 2000-yillarda sakkiz baravardan koʻproq oʻsdi. 2003-yildagi 49 million dollardan 2015-yilda 412,5 million dollargacha yetdi[10]. 2014-yilda Kanada tijorat korporatsiyasi va Bangladesh qishloq xoʻjaligini rivojlantirish korporatsiyasi oʻrtasida Bangladeshga kaliy eksporti boʻyicha 40 million dollarlik shartnoma imzolandi. Saskachevan bosh vaziri Bred Uoll: „Bu Canpotexga yangi imkoniyatlar va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishni koʻpaytirish va oziq-ovqat xavfsizligi maqsadlariga erishish uchun bizning kaliyga muhtoj boʻlgan mamlakatga kirish imkoniyatini beradi“ degan edi[11].

Kanadaning Bangladeshdan asosiy importi trikotaj kiyimlar, toʻquv kiyimlari, turli toʻqimachilik buyumlari, bosh kiyimlar, baliq va dengiz mahsulotlari va poyabzallarni oʻz ichiga oladi. Kanada Bangladesh kiyim-kechaklari uchun eksportbop joy boʻlib, Kanadaning Bangladeshdan import qilinadigan tovarlarining asosiy qismini tikuvchilik va toʻqimachilik mahsulotlari tashkil qiladi. Bangladesh 2003-yildan beri bojsiz bozorga kirish huquqiga ega. Oʻrganish uchun potensial savdo imkoniyatlari Kanadaga tayyor kiyim-kechak, chinni, jut va sifatli jut mahsulotlari, sopol idishlar va oshxona anjomlari importini kengaytirishni oʻz ichiga oladi. 2012-yilda Kanadaning Bangladeshdan import qilinadigan tovarlarning taxminan 96 foizi tikuvchilik va toʻqimachilik mahsulotlari hissasiga toʻgʻri kelgan[1].

Bangladesh Kanadaga asosan kiyim-kechak mahsulotlari (2012-yilga kelib 1,1 milliard dollar[12]), muzlatilgan baliq, plastmassa buyumlar, bosh kiyimlar, poyabzal, keramika mahsulotlari, oʻyinchoqlar, sport anjomlari va mebellarini eksport qiladi. 2007-yilda Bangladeshning Kanadaga eksporti 506 million dollarni tashkil etdi, bu koʻrsatkich 2008-yilda 611 million dollarga, 2009-yilda 706 million dollarga, 2010-yilda 813 million dollarga, 2011-yilda 1.078 milliard dollarga[13] va 2014-yilda 1.1 milliard dollarga koʻtarilgan[14]. Kanada oltinchi yirik eksport yoʻnalishi sifatida qayd etilgan. Shunday qilib, kelgusi yillarda Kanadaga eksportning barqarorligi masalasi Bangladesh uchun muhim ahamiyatga ega[14].

Bangladesh Kanadadan asosan qizil yasmiq, don, oziq-ovqat yogʻi, yogʻli urugʻlar, turli xil mevali mahsulotlar, oʻgʻit, mexanik asboblar, yogʻoch xamiri, qogʻoz / karton, parchalar va optik, tibbiy, ilmiy va texnik asboblarni import qiladi. Bundan tashqari, Bangladeshdan Kanadaga savdoning potensial sohalari kemasozlik, farmatsevtika, charm va charm buyumlar va IT sohalaridir[15].

Bangladesh-Kanada oʻzaro savdo hajmi 2016-yilda 2 milliard AQSH dollarini tashkil etdi[16][17] va 2020-yilga kelib bu koʻrsatkichni 5 milliard dollarga yetkazishni maqsad qilgan[18][19][20][21]. Kanada Oliy komissari Laramee Kanadaning yangi Bosh vaziri Jastin Tryudo Bangladesh bilan, ayniqsa atrof-muhit va iqlim oʻzgarishi masalalarida hamkorlik qilishni xohlayotganini eʼlon qildi[22]. Laramee shuningdek, Kanadaning Bangladesh bilan gender tengligi va sogʻliqni saqlash sohasida hamkorlik qilishdan manfaatdorligini bildirdi[22][23]. Shuningdek, Kanada kompaniyalari uchun oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini qayta ishlash, IT va telekommunikatsiyalar, qayta tiklanadigan energiya, muhandislik, avtomobilsozlik[24], kemasozlik, xizmatlar va mehmondoʻstlik sohalariga sarmoya kiritish imkoniyatlari mavjud[15].

Madaniyat[tahrir | manbasini tahrirlash]

  Kanadada Bangladesh madaniyati va anʼanalari Bangladeshlik oʻtmishdagi muhojirlar va muhojirlarning avlodlari tomonidan oʻrganiladi. 

Taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuzlab Bangladeshlik talabalar har yili Kanada universitetlari va kollejlarida oʻqish uchun Kanadaga koʻchib kelishadi. 

Mudofaa sohasida hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada Bangladesh harbiylariga 90 018 dollarlik elektron uskunalar eksport qildi[25]. Harbiy tayyorgarlik va hamkorlik dasturi (MTCP) butun Osiyo-Tinch okeani mintaqasida, jumladan Bangladeshda bir qator oʻquv dasturlarini amalga oshiradi[26].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Government of Canada. „Canada – Bangladesh Relations“. 2017-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-dekabr 2015-yil.
  2. ↑ „Canada and Bangladesh: Beyond Rana Plaza – Centre for International Policy Studies“.
  3. ↑ Canada. „2011 National Household Survey: Data tables – Ethnic Origin (264), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3), Generation Status (4), Age Groups (10) and Sex (3) for the Population in Private Households of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2011 National Household Survey“.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Political Relations“. High Commission for Bangladesh, Canada. 2017-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-noyabr.
  5. ↑ „Demographic Yearbook – Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density“. United Nations Statistics Division (2012). Qaraldi: 7-aprel 2022-yil.
  6. ↑ „Frequently Asked Questions | National Defence | Canadian Armed Forces, Question #12“ (inglizcha). Government of Canada. Qaraldi: 22-dekabr 2018-yil.
  7. ↑ „Bangladesh-Canada Export-Import Statistics“. High Commission for Bangladesh, Canada. 2017-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-noyabr.
  8. ↑ 8,0 8,1 Government of Canada. „Fact Sheet“. 2017-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-may 2016-yil.
  9. ↑ Canada. „Canada's Merchandise Trade with Bangladesh“. 10-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-aprel 2016-yil.
  10. ↑ „Canada seeks to increase exports to Bangladesh - trade official“. Reuters.
  11. ↑ Giles. „Deal signed to bring Saskatchewan potash to Bangladesh“.
  12. ↑ „How Canada Welcomed Bangladeshi Clothing Imports“.
  13. ↑ „Bangladeshi diaspora can attract more Canadian investment“. The Daily Star (17-sentabr 2012-yil).
  14. ↑ 14,0 14,1 „Bangladesh's Exports to Canada: Part 1“. 2016-yil 20-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-noyabr.
  15. ↑ 15,0 15,1 „Trade Relations“. High Commission for Bangladesh, Canada. 2017-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-noyabr.
  16. ↑ Sarker, Sujit. „Bangladesh's bilateral trade with Canada crosses US$2b“. Asia News Network (20-may 2016-yil). 24-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-may 2016-yil.
  17. ↑ „Trade with Canada crosses $2b“. The Daily Star (20-may 2016-yil).
  18. ↑ „Bangladesh aims to boost trade with Canada to $5 billion by 2020“. The Economic Times.
  19. ↑ „Bangladesh to increase their two way trade with Canada to $5 billion by 2020“. 2017-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-may 2016-yil.
  20. ↑ „Bangladesh and Canada to look at reaching US $ 5 billion two-way trade by 2020 - Apparel Resources“ (17-fevral 2015-yil). 7-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-noyabr 2022-yil.
  21. ↑ „Canada for concerted efforts to boost trade with BD“. Samakal. 11-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-may 2016-yil.
  22. ↑ 22,0 22,1 „Canada names Benoît-Pierre Laramée new High Commissioner to Bangladesh“. bdnews24.com (10-dekabr 2014-yil).
  23. ↑ „Hasina emphasises direct flights between Bangladesh and Canada“. bdnews24.com (18-yanvar 2016-yil).
  24. ↑ „Canada for concerted efforts to boost trade with Bangladesh“. The News Today. 24-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  25. ↑ „Report on Exports of Military Goods from Canada“. Global Affairs Canada (21-yanvar 2011-yil). Qaraldi: 27-sentabr 2015-yil.
  26. ↑ „Canada's Defence Relations in the Asia-Pacific Region“. The Department of National Defence and the Canadian Armed Forces (21-noyabr 2014-yil). Qaraldi: 27-sentabr 2015-yil. [sayt ishlamaydi]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bangladesh_—_Kanada_munosabatlari&oldid=4213451" dan olindi